Podbijanie fundamentów w praktyce: krok po kroku
Podbijanie fundamentów to skomplikowana, trudna i niebezpieczna praca wymagająca: projektu konstrukcyjnego, zgłoszenia robót, wytrwałości wykonawcy i fachowego nadzoru.
Często dopiero w czasie remontu domu okazuje się, że jego fundamenty są zbyt płytko posadowione, mają niewystarczającą wysokość, zostały uszkodzone z powodu niedociągnięć wykonawczych lub że dom został wybudowany bez fundamentów. Nieprawidłowo wykonaną ławę można wzmocnić, wykonując jej podbicie. O sposobie modernizacji powinien zadecydować konstruktor, który może zaleci wymianę, poszerzenie, ewentualnie pogłębienie części lub całej ławy fundamentowej.
Kiedy podbijamy fundamenty
Ława fundamentowa wymaga podbicia, gdy:
- Została podmyta
Częstą przyczyną podmywania fundamentów jest woda spływająca z dachu, na którym nie wykonano rynien. Woda ściekająca bezpośrednio na ziemię tuż przy fundamencie dostaje się wtedy pod fundament i podmywa go. Jedyną metodą wzmocnienia uszkodzonej podbudowy jest podbicie ławy. Miejsca, w których pod wpływem przesączającej się wody pękła osiadająca ława, trzeba dodatkowo wzmocnić stalowymi prętami;
- Planowana jest nadbudowa dodatkowej kondygnacji
Dotychczasowa szerokość ławy fundamentowej może się okazać niewystarczająca. Aby równomiernie przenieść na grunt zwiększone obciążenie od nadbudowywanej kondygnacji, trzeba wykonać poszerzenie ławy przez jej obustronne obetonowanie lub obmurowanie;
- Planowana jest dobudowa w bezpośrednim sąsiedztwie istniejącego budynku
Grunt wokół istniejącego budynku został naruszony podczas wykonywania jego fundamentów, dlatego dobudowywaną część należy posadowić poniżej, na gruncie nienaruszonym. Jednocześnie trzeba wykonać podmurowanie lub podbetonowanie, aby osiągnąć wspólny poziom posadowienia;
- Została zagłębiona powyżej linii przemarzania
Zbyt płytkie zagłębienie powoduje unoszenie budynku przez wodę zamarzającą w gruncie, co przyczynia się do nierównomiernego jego osiadania wiosną, gdy grunt zaczyna rozmarzać. Niedostatecznie zagłębioną ławę fundamentową należy podbić poniżej głębokości przemarzania (na przeważającym obszarze Polski jest to 1 m, a w najzimniejszych okolicach – 1,4 m);
- Planowane jest pogłębienie piwnic
Górna warstwa posadzki piwnic znajduje się zaledwie 10-12 cm powyżej ławy fundamentowej. Aby obniżyć jej poziom, konieczne jest obniżenie całej ławy fundamentowej.
Korzyści z podbijania fundamentów
Koszt podbicia fundamentów jest duży, jednak zwłaszcza podczas remontu często jest to wydatek konieczny, na którym nie warto oszczędzać. Podbijając uszkodzony fundament, zapewnimy trwałość i bezpieczeństwo konstrukcji całego budynku. Przecież to właśnie na fundamenty przenoszone są wszystkie obciążenia. Ich awarii towarzyszą zwykle uszkodzenia innych elementów konstrukcyjnych (ścian, stropów, podciągów). Cóż wart jest dom z pięknym dachem, jeśli podtrzymują go popękane fundamenty? Obniżając poziom posadowienia piwnic, zwłaszcza wysokich, wyniesionych 1,5 m ponad poziom terenu, można zaadaptować pomieszczenia gospodarcze piwnic na pełnowartościowe mieszkanie. Często rozbudowa w dół ze względu na ograniczenia urbanistyczne – powierzchnię zabudowy lub jej wysokość – jest jedyną możliwością uzyskania dodatkowych kilkudziesięciu metrów powierzchni mieszkalnej.
Podbijanie fundamentów wymaga projektu (konstruktor może zalecić wymianę, poszerzenie, ewentualnie pogłębienie części lub całej ławy fundamentowej), zgłoszenia robót w właściwym urzędzie, zatrudnienia doświadczonego wykonawcy i prowadzenia fachowego nadzoru. Nie powinniśmy tego robić samodzielnie. Zanim zostaną odkopane pierwsze odcinki podbijanej ławy, uprawniony kierownik powinien sprawdzić i zaakceptować kolejność odkopywania, odległości między odcinkami, a w trakcie prac – sposób podkopywania, betonowania i zasypywania wykopu.
Podbijanie fundamentów: wykop i deskowanie
Ławy fundamentowe dzieli się na jednometrowe odcinki (można je oznaczyć np. białą kredą na ścianach fundamentowych). Równocześnie można podbić co czwarty odcinek. Pojedynczy wykop będzie miał długość 100 cm i (w przypadku naszej modernizacji) szerokość około 180 cm. Powinien mieć odpowiednio wyprofilowane skarpy, których pochylenie zależy od głębokości wykopu i rodzaju gruntu. Wykonanego wykopu nie należy zostawiać na następny dzień. Ulewny deszcz, nawet przejściowy, spowoduje osunięcie skarp, a zgromadzona na dnie wykopu woda opadowa może doprowadzić do rozluźnienia gruntu, który trzeba będzie usunąć.
Betonowanie
Przed podbiciem spód starej ławy dokładnie oczyszczono z kurzu i resztek ziemi. Świeżo ułożoną mieszankę należy chronić przed uderzeniami i odkształceniami przez co najmniej 36 godzin przy temperaturze powietrza +10°C. Przy niższej temperaturze czas ten się nieco wydłuża. Gdy temperatura powietrza spadnie poniżej 5°C, podbijanie fundamentów lepiej odłożyć do wiosny.
Podbijanie fundamentów: izolacja
Po związaniu mieszanki betonowej na wierzchu nowej ławy położono izolację przeciwwilgociową. Sposobów jej wykonania jest wiele: można ułożyć dwie warstwy papy asfaltowej na lepiku, papę termozgrzewalną, samoprzylepną folię polietylenową lub rozprowadzić masę bitumiczną.
Zasypanie nowej ławy
Po stwardnieniu betonu wykop zasypano do wysokości izolacji poziomej, tak by nie zalewała go woda opadowa. Wykonano to warstwami o grubości około 20 cm, a każdą warstwę dokładnie ubito. Dopiero wtedy można było przystąpić do odkopywania i podbijania kolejnych odcinków.
Zasady podbijania fundamentów
- Obwód domu należy podzielić na odcinki długości 1 m.
- Jednocześnie można podkopać co czwarty odcinek.
- Odległość między kolejnymi odcinkami nie powinna być mniejsza niż 1,5-krotna wysokość ściany piwnic. Jeżeli ściana piwnic ma wysokość 220 cm, to pomiędzy podbijanymi odcinkami powinna zostać odległość 3,5-4 m.
- Fundamenty podbić można betonem klasy minimum B 15 albo podmurować cegłą pełną klasy minimum 10 lub bloczkami betonowymi, używając zaprawy cementowej.
- Odsłonięty odcinek trzeba chronić przed zalaniem.
