Wykończenie ścian budynku: elewacja wizytówką domu
Wiele osób traktuje swoją inwestycję jako sposób na zbudowanie prestiżu rodziny. Ważne jest, by znaleźć złoty środek - zadbać o piękny wygląd elewacji i wnętrz, nie tracąc nic z ich wygody.
Autor: archiwum muratordom
Sedno tkwi w szczególe, zwieńczenie tarasu podkreśla stolarkę okienną
Uroda w odpowiednim zestawieniu poszczególnych elementów domu.
Udana forma architektoniczna jest przede wszystkim wynikiem dobrego zestawienia poszczególnych elementów budynku – płaszczyzny ścian, połacie dachu, wielkość i kształt przeszkleń, a także wysokość poszczególnych kondygnacji muszą pozostawać w odpowiednich relacjach wobec siebie. Wysokość budynku powinna być proporcjonalna do podstawy, im mniejsza powierzchnia podstawy, tym niższy powinien być dom. Jeśli ściany są wysokie, można optycznie je obniżyć poziomymi pasami, wysokim cokołem, skarpami usypanymi wokół domu lub osłonami z zieleni rosnącej tuż przy ścianie. Budynek lepiej też wygląda, gdy parter jest na wysokości otaczającego terenu – wówczas okna i drzwi są na wysokości wzroku, co pozwala zachować właściwe proporcje.
Dach powinien mieć wielkość proporcjonalną do wysokości ścian. Nie jest ważne, jaką dom ma powierzchnię, ale ile go widzimy: dach o dużym spadku ma widoczną dużą połać, sprawia wrażenie cięższego. Nie będzie to przeszkadzało w domu o wysokich ścianach, natomiast jeśli w niskim domu stromy dach będzie miał zbyt nisko schodzący okap, może dojść do zachwiania proporcji. Z kolei dach o mało widocznej połaci i zbyt krótkich okapach może wydawać się za mały w stosunku do wielkości ścian. Należy też uważać na dachy wielopołaciowe. Kilka stykających się pod różnym kątem i o różnej wielkości połaci dachu może sprawiać wrażenie, że dom składa się głównie z niego. Należy też zwrócić uwagę na proporcje między wielkością lukarny a płaszczyzną dachu i wielkością całego budynku. Lukarna powinna być dopasowana do rozmiarów dachu i bryły domu – nie może jej przytłaczać. Właściwe proporcje należy też zachować w wypadku lukarny typu wole oczko. To malowniczy detal, ale bardzo wymagający. Aby wole oczko dobrze wyglądało, powinno mieć odpowiednie proporcje wysokości do podstawy. Zaleca się, aby wynosiły one 4:1 do 6:1.
Zaufaj architektowi
Kompozycja elewacji to bardzo delikatna materia – nawet najmniejsze naruszenie wielkości i skali jednego elementu może zachwiać tę misterną formę. Dlatego warto zaufać architektowi i nie naruszać stworzonej przez niego kompozycji. Tymczasem często wybierając projekt gotowy, kierujemy się potrzebą większej wygody i na własną rękę dokonujemy w nim zmian. Inna wysokość budynku, podniesienie ścianki kolankowej, dodanie piwnicy w domu zaprojektowanym jako niepodpiwniczony, zmiana położenia i wielkości okien to najczęściej wprowadzane zmiany niekorzystnie odbijające się na wyglądzie domu.
Konsekwencja stylu przy budowaniu domu
Piękny „historyczny” dom to nie tylko polski dworek, ale także podmiejska willa inspirowana budownictwem sanatoryjnym z przełomu XIX i XX wieku czy dawnymi domami angielskimi. Może nim być także „wiejska chata”, której urody dodają ludowe wzory w szczycie, ganek lub skromne podcienia. Jednak każde z tych nawiązań wymaga wierności wybranemu stylowi. Mocno powiązanym ze stylem budynku elementem są okna – dom tradycyjny powinien mieć mniejsze, w nowoczesnym mogą pojawić się większe przeszklenia. Dlatego nawet jeśli w tradycyjnym domu okna zajmują na ścianie dużą powierzchnię, projektant zazwyczaj dąży do tego, aby wyglądały one na optycznie mniejsze, na przykład przez wprowadzenie gęstej siatki szprosów.
Innym ważnym elementem budującym styl historyczny jest zasada symetrii stosowana w kompozycji elewacji. Oś domu zwykle wyznacza wyeksponowane wejście, natomiast dopełnia symetryczne rozmieszczenie okien i detali. Z uwagi na dzisiejsze potrzeby i możliwości zabudowy często trzeba poszukiwać kompromisu między symetrią a funkcjonalnością – wyzwaniem dla urody domu jest na przykład garaż w bryle budynku.
W domu w stylu tradycyjnym duża płaszczyzna ciężkiej optycznie bramy garażowej powinna być zrównoważona. W odzyskaniu symetrii takiej elewacji mogą wówczas pomóc oblicówka, większe okno lub okiennice. Filary i słupy wspierające zadaszenie ganków i tarasów są formą niezwykle dekoracyjną, ale też wyznacznikiem stylu. Dlatego ich kształt, grubość i materiał, z jakiego są wykonane, powinny być z nim w zgodzie. Na przykład te wspierające dach ganku w domu w stylu dworkowym powinny być grube i masywne, z kapitelem i głowicą. W domu drewnianym zbudowanym w konstrukcji szkieletowej mogą być cieńsze i pozbawione detali – podkreślą wówczas lekkość bryły.
Autor: archiwum muratordom
Sedno tkwi w szczególe, zwieńczenie tarasu podkreśla stolarkę okienną
Co zrobić, aby elewacja była jeszcze piękniejsza?
Uznane od wieków formy podnoszące prestiż i walory estetyczne domu to balkony, werandy, facjaty, filary i słupy, lukarny, wole oczka, a także materiały naturalne oraz wzory i ornamenty naśladujące tradycyjne. Tradycjonaliści właśnie z nimi utożsamiają urodę domu. Nie oznacza to jednak, że im więcej takich elementów, tym elewacja będzie piękniejsza. Unikajmy przeładowania detalami i ozdobnymi ornamentami. Wyznacznikiem piękna jest umiar. Jeśli używamy detali z tradycyjnymi zdobieniami, pamiętajmy, że wymagają one perfekcyjnego wykonawstwa. Wzór balustardy lub ogrodzenia sprzed wieku schematycznie odtworzony na gotowych przęsłach dostępnych w marketach budowlanych nie przyniesie spodziewanego efektu.
Naturalne materiały do budowy domu
Piękno elewacji domu w stylu tradycyjnym zależy od dobrego wykończenia. Materiały jedynie udające naturalne nie zawsze zdobią. Betonowe płytki naśladujące starą ceglę lub kamień będą dysonansem na elewacji domu stylizowanego na renesansowy dwór. Dlatego najlepiej wybierać materiały naturalne – jeśli dachówki czy cegły to ceramiczne, jeśli oblicówka, to drewniana lub z naturalnego kamienia. Na piękno domów w stylu tradycyjnym składa się również ich klimat. Urok elewacji podniosą materiały nieco zapomniane, które dzięki nowoczesnym sposobom ich zabezpieczania są znacznie trwalsze niż przed laty. Pokrycie dachu z gontu, wióra, słomy zbuduje niepowtarzalny charakter posesji.
Piękne detale elewacji domu
Dzisiaj drewniane elementy tworzące nastrój zadaszeń czy szczytów nadal towarzyszą domom nawiązującym do willowego, podmiejskiego stylu. Zdobienia są bardzo uproszczone – zazwyczaj lekkie i niewyszukane. Zredukowane do delikatnych lub bardziej wyrazistych kompozycji pasują do współczesnej prostej architektury. Są ozdobą domów tynkowanych, z okładziną kamienną lub ceglaną.
Prostota i funkcja elewacji budynku
Dla miłośników minimalizmu dom pełen urody ma swoje korzenie w architekturze willowej wywodzącej się z dwudziestolecia międzywojennego. Prosta bryła, przejrzyste funkcje, otwarcie na otoczenie – te założenia podparte dobrymi materiałami i perfekcyjnym wykonawstwem są kluczem do jego piękna. W domu w stylu nowoczesnym mniejsze znaczenie przypisuje się frontowej elewacji. Dom odwraca się od ulicy, ma lite mury, małe okna, zamiast wyeksponowanego skromnego wejścia – ukryte drzwi. Nie oznacza to jednak, że taka elewacja nie może być piękna. Środkiem architektonicznym są tu często osadzone asymetrycznie okna o różnej wielkości i kształtach, ściany parawanowe, czyli powiązane luźno z budynkiem dodatkowe przesłony niepełniące funkcji konstrukcyjnej, wydatne okapy lub ich brak.
Od ogrodu zdobią dom szklane powierzchnie często wpisane w metalowe (zwykle aluminiowe) ramy, przeszklone fragmenty ścian z mlecznego lub mrożonego hartowanego szkła, szklane drzwi. Przeszklenia sprawiają, że domy są przewiewne i otwarte na świat. Tak wykończone elewacje robią wrażenie ażurowych, przechodzących płynnie w wewnętrzną przestrzeń domu.
Harmonia brył i dachu
Dom składający się z kilku brył musi mieć jakiś element łączący – najlepiej, jeśli jest to kształt dachu. Znacznie łatwiej połączyć bryły przekryte dachami płaskimi niż spadzistymi. Alternatywą dla dachu płaskiego może być nowoczesny dach kolebkowy, którego kolista forma łagodzi wyostrzone kształty kanciastych brył.
Trzy materiały nadające piękna nowoczesnym elewacjom
Autor: archiwum muratordom
Kamień W domu o oszczędnej, nowoczesnej, architekturze wykończonym materiałami w różnych odcieniach szarości polerowany grafitowy granit posłużył jako okładzina schodów i podestu wejściowego
Siła stref pośrednich w budynku
Ozdobą domu nowoczesnego jest również przestrzeń wypoczynkowa na świeżym powietrzu, często ze względu na szczupłość terenu zaprojektowana w obrębie budynku. Płaskie dachy kryjące bryły różnej wysokości mogą być doskonałym miejscem do urządzenia tarasów. Osłaniające je ściany attykowe pełnią funkcję przesłon: „wnętrze” tarasu jest bardziej intymne i zapewnia bezpieczeństwo. Elementami budującymi urodę nowoczesnych domów są również tarasy skryte w podcieniach parterów oraz przytulone do ścian przeszklone, wypełnione zielenią bryły ogrodów zimowych.
Materiały podkreślające styl budynku
Kluczem do piękna nowoczesnych elewacji są również materiały – tylko te najwyższej jakości przynoszą odpowiedni efekt. Obok tych nowoczesnych: szkła, betonu, metalu stosuje się również naturalne: kamień, drewno, cegłę, które ocieplają chłodne, industrialne elewacje. Połączenie materiałów tradycyjnych ze szkłem czy metalem pozwala pogodzić na fasadzie domu nowoczesność z tradycją. Kropka nad „i” to solidne wykończenie – w budynku o prostych, czystych formach widać każdą niedoróbkę.
