Spis treści
- Czym XPS różni się od styropianu?
- Najważniejsze parametry polistyrenu XPS
- Płyty standardowe z polistyrenu
- Płyty specjalistyczne XPS
- Możliwości stosowania
- Informacje z opakowania polistyrenu
Czym XPS różni się od styropianu?
Styropian, fachowo nazywany polistyrenem ekspandowanym EPS, powstaje w rezultacie poddania polistyrenu procesowi spieniania. W efekcie uzyskuje się małe granulki o zamkniętych porach. Mają one w sobie bardzo dużo powietrza, co zapewnia dobrą izolacyjność termiczną.
Proces produkcji płyt XPS jest inny. Granulki polistyrenu oraz dodatki (domieszki opóźniające palność, barwniki) kieruje się do urządzenia zwanego ekstruderem, w którym poddawane są działaniu wysokiej temperatury i ciśnienia. W trakcie tego procesu dodawany jest gaz, powodujący spienianie. Stopiona masa polistyrenowa, poprzez specjalne szczeliny formujące, wydostaje się na zewnątrz. Ponieważ ciśnienie, jakiemu poddana jest masa polistyrenowa w momencie przejścia przez szczelinę formującą, spada do wartości ciśnienia atmosferycznego, masa polistyrenowa kilkakrotnie powiększa swoją objętość. Na skutek rozprężania się zawartego w niej gazu powstaje charakterystyczna struktura komórkowa.
Otrzymany materiał jest bardzo twardy i charakteryzuje się wyjątkowo niskim współczynnikiem przewodzenia ciepła. Cechuje go również znikoma nasiąkliwość.
XPS, tak jak styropian, nie jest odporny na rozpuszczalniki organiczne zawarte w niektórych klejach i masach hydroizolacyjnych. XPS, podobnie jak EPS, jest ponadto narażony na szkodliwe działanie promieniowania słonecznego (UV).
Najważniejsze parametry polistyrenu XPS
- Współczynnik przewodzenia ciepła ʎ - informuje nas o tym, jak dobre właściwości termoizolacyjne ma dany materiał. Im jego wartość jest niższa tym lepiej. Polistyren XPS ma współczynnik lambda w zakresie 0,027-0,039 W/(m.K). Dla porównania, styropian grafitowy ma 0,031-0,033 W/(m.K), a zwykły – 0,034-0,041 W/(m.K).
- Naprężenie ściskające przy 10% odkształceniu względnym - waha się ono od 200 do 700 kPa. Im jest większe, tym polistyren nadaje się do bardziej obciążanych miejsc. Na przykład XPS 200 polecany jest do ścian, a XPS 700 do dachów odwróconych lub podłóg w garażach.
- Gęstość - obecnie produkowane są płyty z polistyrenu ekstrudowanego XPS o gęstościach od 20 do 50 kg/m3.
- Poziom dopuszczalnych obciążeń – mieści się on w zakresie 80-250 kPa.
- Odporność termiczna – płyty mogą być stosowane w przedziale temperaturowym -50°C - +75°C.
- Nasiąkliwość przy długotrwałym zanurzeniu - wynosi ona od 0,5% objętości dla standardowych wyrobów, do 1,5% objętości dla płyt o szorstkiej powierzchni.
i
Płyty standardowe z polistyrenu
Płyty z polistyrenu ekstrudowanego mają wymiary 120 x 60 lub 125 x 60 cm, a ich grubość wynosi od 2 do 20 cm.
Produkuje się z niego płyty o fazowanych krawędziach, do łączenia na pióro i wpust lub na zakład. Niektóre z płyt mają szorstką lub wytłaczaną powierzchnię, aby lepiej trzymał się ich tynk lub materiały hydroizolacyjne.
Cechą charakterystyczną styroduru XPS jest kolor. Rzadko spotyka się płyty białe, jak styropian. Przeważnie mają barwę, niebieską, zieloną, różową, żółtawą.
Polskim producentem styroduru jest firma HOCH.
Płyty specjalistyczne XPS
Oprócz płyt standardowych, o prostych lub fazowanych krawędziach, oferowane są płyty specjalistyczne.
Przykładem te o ryflowanej powierzchni, wzbogacone o warstwę flizeliny lub geowłókniny filtracyjnej, chroniącej rowki przed zatkaniem. Stosowane są do izolacji fundamentów.
Ponadto na rynku dostępne są płyty jednostronnie pokryte warstwą modyfikowanej zaprawy cementowej lub żwirem. Wykończenie takie stanowi ochronę przed promieniami ultrafioletowymi oraz jest dodatkową barierą dla rozprzestrzeniania się ognia. Stosuje się je głównie do ocieplania dachów odwróconych i tarasów.
Płyty XPS są także wykorzystywane jako izolacja termiczna w budynkach inwentarskich i przechowalniach żywności. Do tego celu używa się płyt XPS mających krawędzie wyprofilowane tak, by dało się je łączyć na pióro i wpust. Instaluje się je pod krokwiami jako ciągły sufit podwieszony. Powierzchnia izolacji może być wtedy zmywana wodą pod ciśnieniem i nie ma potrzeby jej wykańczania. XPS jest wykorzystywany również do ochrony podłoży drogowych i kolejowych, pasów startowych na lotniskach, lodowisk, oraz konstrukcji poniżej poziomu gruntu zagrożonych działaniem mrozu.
Polistyren XPS wykorzystywany jest również do produkcji płyt warstwowych stosowanych zarówno w budownictwie jak i w produkcji nadwozi chłodniczych.
W sprzedaży znaleźć też można płyty XPS połączone z płytami – gipsowo-kartonowymi lub gipsowo-włóknowymi. Służą do wykańczania i ocieplania pomieszczeń od wewnątrz.
Możliwości stosowania
Fundamenty tradycyjne - dom musi być szczelnie odgrodzony od gruntu. Odpowiednia hydroizolacja ma uchronić przed wodą i wilgocią, a termoizolacja przed stratami ciepła. Do izolacji termicznej ścian fundamentowych i piwnicznych można stosować zwykłe płyty XPS lub płyty ryflowane, połączone z warstwą geowłókniny. Te drugie usprawniają spływanie wody gruntowej z powierzchni ściany w kierunku instalacji drenarskiej.
Płyta fundamentowa – to alternatywna do zwykłych fundamentów metoda posadawiania domów. Wykonanie takiej płyty przeważnie zaczyna się od ocieplenia. Płyty z najtwardszego polistyrenu ekstrudowanego układa się bezpośrednio na odpowiednio przygotowanym podłożu, z reguły w dwóch warstwach – jedna z przesunięciem w stosunku do drugiej. Z płyt wykonuje się też obramowanie termiczne płyty, będące także szalunkiem traconym dla betonu, z którego powstanie nośna część płyty.
Cokół – to najniżej położona nadziemna część ściany zewnętrznej. Narażona jest na działanie wody deszczowej, odbijającej się od gruntu lub od opaski wokół domu, a także na liczne uszkodzenia mechaniczne. Cokoły ociepla się płytami XPS o wytrzymałości na ściskanie, przy 10% odkształceniu, wynoszącej 400-500 kPa. Najlepiej, gdy będą mieć one tłoczoną lub szorstką powierzchnię. Łatwiej będzie je otynkować. Takie same płyty znajdą też zastosowanie przy izolacji wieńców i nadproży w ścianach jednowarstwowych.
Ściany zewnętrzne – niektórzy dostawcy systemów ociepleniowych ETICS do ścian mają w ofercie systemy uwzględniające izolację z polistyrenu XPS. Płyty są klejone do muru klejem mineralnym lub pianą poliuretanową. W przypadku wysokich ścian stabilizowane są dodatkowo specjalnymi kołkami wyposażonymi w talerzyki dociskowe.
Podłoga na gruncie - płytami XPS o wytrzymałości na ściskanie 500 kPa, można również ocieplać podłogi na gruncie, a nawet wykonywać izolację termiczną, gdy układ warstw takiej podłogi jest odwrócony i płyty ociepleniowe układa się bezpośrednio na utwardzonym podłożu z piasku i żwiru.
Dach płaski – twarde płyty XPS polecane są do ocieplania stropodachów niewentylowanych. Szczególnie zaś korzystne są do wykonywania izolacji termicznej w dachach płaskich o odwróconym układzie warstw. Wówczas hydroizolacja jest mocowana do stropu, a płyty polistyrenowe osłaniają ją od góry. Na nich zaś układa się, w zależności od przeznaczenia takiego dachu, dociążającą warstwę żwiru, chodnik z płyt betonowych lub warstwę ziemi uprawnej, na której w przyszłości wyrosną rośliny dachowego ogrodu.Przez wymienione materiały przesiąkać będzie woda i to aż do powierzchni ocieplenia. Polistyren XPS jest jednak na tyle wodoodporny, że nie wyrządzi mu to żadnej krzywdy.
Tarasy i balkony – do ich izolacji cieplnej, podobnie jak do dachów płaskich, zdecydowanie polecany jest odporny na ściskanie, nienasiąkliwy XPS w postaci płyt z krawędziami profilowanymi na felc.
Dachy skośne - płyty XPS to interesujący produkt do wykonywania ocieplenia dachów skośnych, ale układanego na krokwiach, przed ułożeniem pokrycia. Stosuje się do tego płyty z krawędziami przystosowanymi do łączenia na wpust i wypust. Materiał ociepleniowy umieszczony na krokwiach daje sporo korzyści. Przede wszystkim inaczej niż w metodzie typowej, kiedy to dodatkowa warstwa izolacji umieszczana jest od spodu krokwi, nie obniża się wysokości pomieszczeń poddasza. Ma więc ono większą kubaturę. Druga korzyść wynika stąd, że nie ma wtedy potrzeby budowania na poddaszu ocieplonego sufitu. Pomieszczenie może być wysokie aż do kalenicy, nawet na tyle, aby dobudować pod dachem antresolę.Brak izolacji między i pod krokwiami zachęca do tego, by je wyeksponować jako elementy jednocześnie konstrukcyjne i dekoracyjne. To samo dotyczy jętek, które normalnie tworzą konstrukcję sufitu oraz podobnie jak krokwie znikają pod wełnianą otuliną i obudową z płyt g-k.
i
Informacje z opakowania polistyrenu
Zgodnie z normą PL-EN 13164, na opakowaniu polistyrenu ekstrudowanego muszą się znaleźć następujące informacje:
- nazwa wyrobu;
- nazwa i adres producenta;
- rok produkcji;
- numer zmiany lub dokładna data produkcji;
Oprócz tego zamieszczone są tam dane z deklaracji właściwości technicznych;
- klasa reakcji na ogień;
- deklarowany opór cieplny Rd;
- deklarowany współczynnik przewodzenia ciepła λd;
- nominalna długość, grubość oraz szerokość płyty;
- kod oznaczenia (na przykład: XPS-EN-13164 T1-CS(10/Y)300-DLT(2)5-CC(2/1,5/50)125-WD(V)3-FT2). Kod oznaczenia jest skonstruowany tak samo jak w przypadku styropianu. Oznaczenia są jednakowe dla obu tych produktów. Różne mogą być tylko ich wartości.
