Tynkowanie "barankiem", czyli tradycyjny tynk zewnętrzny, który zdobi większość domów

Tynk cementowo-wapienny to tradycyjny, do niedawna najczęściej stosowany materiał na elewacje budynków. Zyskał on swoją potoczną nazwę "baranek" i można go obserwować najczęściej na polskich domach. Dowiedz się, na czym polega tynkowanie "barankiem" oraz jakie są zalety tego tynku zewnętrznego.

Tynki tradycyjne (przygotowywane na budowie) najczęściej składają się z trzech warstw: obrzutki (szprycy) 3-5 mm, narzutu minimum 10-15 mm, gładzi lub tynku ozdobnego (na przykład nakrapianego lub drapanego) albo szlachetnego. W tynkach nowoczesnych z gotowych mieszanek zwykle nie robi się obrzutki, niekiedy trzeba wykonać warstwę kontaktową – zagruntować powierzchnię. Odpowiednikiem narzutu jest tynk podkładowy. Warstwę wierzchnią stanowi tynk dekoracyjny.

Tynki tradycyjne mogą być:

• cementowo-wapienne – można je układać na większości materiałów używanych do wznoszenia ścian zewnętrznych. Poprawiają estetykę domu i chronią ściany budynku przed wpływami atmosferycznymi. Dobry tynk zapobiega zawilgoceniu ścian i poprawia ich właściwości termoizolacyjne;
• cementowe – używa się ich tam, gdzie mur ma kontakt z wodą lub wilgocią, czyli na ścianach fundamentowych piwnic i cokołach oraz powierzchniach szczególnie narażonych na uszkodzenia mechaniczne (wejścia do domu, klatki schodowe).

Kolory i faktury tynku tradycyjnego

Elewacje z tynku tradycyjnego są zazwyczaj białe. Żeby nadać im kolor, wystarczy pomalować tynk farbą do malowania ścian zewnętrznych. Innym sposobem na uzyskanie kolorowego tynku jest użycie do zaprawy piasku – zamiast zwykłego – kolorowego (naturalnego barwionego polimerami). Można też dodać do cementu odpowiedni barwnik, ale wtedy lepiej powierzyć malowanie fachowcowi, bo uzyskanie równomiernego odcienia barwy na całej ścianie nie jest proste. Stosując odpowiednie narzędzia oraz techniki nakładania i wykańczania tynku, można uzyskać różne faktury. Oprócz zwykłych – gładkich, układa się tynki nakrapiane, odciskane lub ciągnione. Wymaga to jednak sporych umiejętności, ze względu na dość grubą warstwę tynku.
Urozmaiceniem elewacji mogą być również bonie, czyli rowki w tynku dwu- lub trójwarstwowym, wykonuje się przeważnie na narożach budynku, cokołach, wokół okien i drzwi. Tradycyjne bonie robi się na ścianch jedno- lub trójwarstwowych. Potrzebny jest do tego szablon, którym po wykonaniu obrzutki i narzutu przeciąga się po prowadnicach zamocowanych do ściany. Zamiast szablonu na prowadnicach można użyć listew drewnianych, a pola między nimi wypełnić zaprawą. Po stwardnieniu tynku listwy się usuwa.

Tynkowanie "barankiem", czyli układanie tynku tradycyjnego

Tradycyjne zewnętrzne tynki trójwarstwowe mają grubość 1,5-2 cm i układa się je w trzech warstwach. Na podłoże nakłada się najpierw obrzutkę, której zadaniem jest zapewnienie dobrej przyczepności tynku. Gdy obrzutka stwardnieje, nakłada się na nią drugą warstwę – narzut, a potem gładź, którą wykańcza się tak, by uzyskać wybraną fakturę tynku. Należy przy tym pamiętać o zachowaniu przerw technologicznych, aby każda warstwa związała z podłożem i całkowicie wyschła. Standardowo przyjmuje się, że tynk schnie 1 cm grubości na tydzień. Stąd niezbędne przerwy w pracy. Dzięki nim tynk zyskuje właściwą wytrzymałość i na powierzchni elewacji nie powstaną wykwity.
Gdy ściana jest dobrze wykonana, bezpośrednio na podłoże można narzucić tynk podkładowy i warstwę dekoracyjną. Wtedy prace potrwają krócej. Tynki tradycyjne można próbować położyć samemu, ale jeśli nie ma się wprawy, lepiej zlecić to fachowcom. Można wtedy próbować włączyć się do prac, zaczynając od prób w miejscach, gdzie niedoskonałości wykonania nie będą razić. Tynkowanie powinno się odbywać, gdy nie pada deszcz, a temperatura powietrza jest wyższa niż +5°C. Najlepiej tynkować w temperaturze powyżej +10°C, wtedy elewacja na pewno będzie trwała. Prac nie powinno się również rozpoczynać:

• w temperaturze poniżej zera,
• kiedy jest bardzo silny wiatr,
• kiedy bardzo intensywnie grzeje słońce.

Po zakończeniu tynkowania powierzchnia ściany powinna być równa i pionowa.

Trwałość i konserwacja tynku baranek

Tynki cementowo-wapienne są dość trwałe, jednak szybko się brudzą. Nie można ich zmywać wodą ani szorować, dlatego jedynym sposobem na ich odnowienie jest wykonanie nowej warstwy.

Małgorzata Majkowska