Tradycyjne ozdoby okien na elewacji zewnętrznej - czy warto je odtwarzać?
Obramienia okien, czyli tradycyjne ozdoby okien, były kiedyś urozmaiceniem elewacji zewnętrznej domów. Nowoczesna architektura wydała na te detale architektoniczne wyrok i nauczyliśmy się obywać bez nich. Nie powinniśmy jednak rezygnować z tradycyjnych ozdób okien. Radzimy, jak je odtwarzać w dobrym stylu.
Autor: Andrzej Szandomirski
Opaski (obramienia) wokół okien to ostatnio znowu popularny sposób ożywienia elewacji światłocieniem i kolorem
Tradycyjne detale architektoniczne stanowią o uroku starych domów. Pojawiały się tam, gdzie były potrzebne: cokół chronił ściany przyziemia, gzymsy osłaniały je przed deszczem i łączyły z dachem, portal zaznaczał wejście.
Ozdoby okien - tradycja w nowych szatach?
Obramienia okien, czyli charakterystyczne ozdoby okien, łagodziły zetknięcie otworów z murem i podkreślały ich kształt. Te, które możemy jeszcze podziwiać na domach i kamienicach z początku XX i XIX wieku, to najczęściej ozdoby wykonane w bardzo trwałym tynku. Niestety podczas generalnych remontów coraz częściej znikają pod warstwą ocieplenia. Oryginalna powierzchnia ściany zostaje przykryta warstwą styropianu lub wełny mineralnej, przy czym dekoracje najczęściej ulegają zniszczeniu. Opatulone ciepło domy otrzymują nową skórę. Tylko w szczególnych przypadkach, kiedy remontuje się zabytek, elewacja zewnętrzna jest naprawiana lub odtwarzana tradycyjnymi metodami, przy użyciu specjalnych mieszanek tynkarskich do sztukaterii odpornych na czynniki atmosferyczne. Właścicielom starych domów jednorodzinnych, które potrzebują generalnego remontu i ocieplenia, trudno sprostać takim konserwatorskim wymaganiom.
Styropianowe profile elewacyjne stosowane przy remoncie starych domów
W takiej sytuacji warto sięgnąć po gotowe profile elewacyjne lub skorzystać z oferty firm projektujących i wykonujących dekoracje według dawnych wzorów. Profile styropianowe to produkty dostosowane do współczesnej technologii budowania – łatwe do zastosowania na ścianie dwuwarstwowej, wykonane z utwardzonego styropianu lub polistyrenu esktrudowanego i przeznaczone do przyklejenia na rozmaitych podłożach. Listwy, gzymsy oraz podokienniki ze styropianu oferują zarówno producenci systemów ocieplenia, jak i firmy specjalizujące się w projektowaniu i wykonywaniu dekoracji elewacyjnych.
Te ostatnie mają zwykle większy wybór profili elewacyjnych – bogatych i plastycznych lub bardziej dyskretnych, stylowych lub prostszych. Można zamówić odcinki profili styropianowych w kształcie łuku i dodatkowe elementy, takie jak zworniki czy bonie. Można także odtworzyć oryginalne dekoracje, zamawiając kształty według wzoru. Często jest to jedyny sposób na to, by dom po ociepleniu zachował swój gzyms, opaski wokół okien czy dekorację na szczycie fasady. Aby remontując „staruszka”, nie odrzeć go z tego, co zawsze stanowiło jego charakter i urok.
Styropianowe profile elewacyjne stosowane przy budowie nowych domów
Styropianowe dekoracje mogą zainteresować również inwestorów, którzy budują dom stylowy, dworek czy klasycyzującą willę. Chociaż projektanci takich domów najczęściej zalecają tradycyjną technologię, wielu budujących wybiera tańsze rozwiązania. Zamiast trójwarstwowej ściany stosuje dwuwarstwową, zamiast tradycyjnego grubego tynku – cienkowarstwowy. Podziały i plastyczne urozmaicenie elewacji można wtedy uzyskać przyklejanymi profilami. Jeżeli zostanie to zrobione zgodnie z projektem, efekt może być satysfakcjonujący. Architektoniczne nawiązania do przeszłości wymagają konsekwencji. Nie można osiągnąć przekonującego efektu, rezygnując z charakterystycznych detali.
Trudno sobie wyobrazić stylowy dom z oknami bez obramień. Jednak nie tylko sięganie do tradycji i historii jest motywem takiego urozmaicania elewacji. Obok stylowych dekoracji naśladujących klasyczne zdobienia na fasadach nowych domów można zauważyć także inne motywy. Popularnym detalem i ozdobą okien stały się zupełnie proste opaski wokół okien czy bonie stosowane do podziału elewacji. Przyklejane listwy i płyciny pozwalają ożywić kompozycję plastyczną fasady. Za ich pomocą można różnicować grubość ściany, wprowadzać podziały i akcenty, które przełamują jej standardową płaskość. Pogrubienia, uskoki, gzymsy i opaski stanowią staranne wykończenie powierzchni i urozmaicają zewnętrzny wygląd domu.
Zalety obramienia okna na elewacji
Plastyczne obramienie okien jest wyraźnym akcentem, zwraca uwagę na ten element elewacji. Osłania szyby przed deszczem i wiatrem. Ożywia wygląd zewnętrzny, wprowadzając grę światła i cienia. Zmienia też widok od wnętrza – okno wydaje się bezpiecznie otulone i osadzone w grubszym murze. Rama okna może być wydatna, szeroka albo dyskretna i linearna. Może zmieniać proporcje otworu – optycznie go powiększać, podwyższać, poszerzać lub solidnie podpierać. Można wpływać na charakter okna, na przykład dodając łukowe zwieńczenie do prostokątnego otworu albo masywną ramę do smukłych szprosów. Kształt i wielkość obramienia nie powinny być przypadkowe, lecz związane z podziałami i proporcjami całej elewacji.
Przykłady obramień okien. Obejrzyj GALERIĘ ZDJĘĆ ELEWACJI Z OZDOBAMI OKIEN>>
Autor: Wiktor Greg
Naczółek. Tradycyjny element obramienia okna – gzyms nad górną krawędzią. Detal praktyczny – służył ochronie przed zaciekaniem deszczu. Chętnie stosowany osobno jako ozdoba subtelniejsza niż grube ramy wokół okna
