Fotowoltaika w Polsce – podsumowanie rozwoju fotowoltaiki w naszym kraju
Co dalej z fotowoltaiką w Polsce? Fotowoltaiczna klęska urodzaju. Gonimy Niemcy - rekordzistę pod względem przyrostu mocy zainstalowanej fotowoltaiki w Unii Europejskiej. Jednak nieprzygotowany rynek nie nadąża. Kłopoty z sieciami przesyłowymi. Odmowy podłączania nowych instalacji pv. Jak dalej rozwijać instalacje fotowoltaiczne?
Nikt chyba nie przewidywał, że wsparcie finansowe i atrakcyjny sposób rozliczania spowodują tak szybki rozwój fotowoltaiki prosumenckiej w naszym kraju. W ciągu kilku lat mamy w naszym kraju prawie 1,2 mln mikroinstalacji – w porównaniu z 4 tys. w 2018 r. przed startem programu “Mój prąd”. Na mikroinstalację fotowoltaiczną można uzyskać wsparcie finansowe również w programie “Czyste powietrze”, a także skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej. Rozwija się rynek farm fotowoltaicznych oraz przedsięwzięć wykorzystujących prąd ze słońca na potrzeby firm, osiedli mieszkaniowych, przemysłu. Wobec kryzysu energetycznego rozwój energetyki ze źródeł odnawialnych jeszcze przyspieszył.
Prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej Grzegorz Wiśniewski tak podsumował pierwsze lata rozwoju fotowoltaiki w najnowszym raporcie “Rynek fotowoltaiki w Polsce 2022”: “Pod względem przyrostu nowych mocy PV w 2018 r. Polska była w UE-27 na ósmym miejscu, w 2019 – na piątym, w 2020 – na czwartym, a w 2021 – na drugim, z imponującym rocznym przyrostem mocy: 3,7 GW. W maju bieżącego roku łączna moc zainstalowana w fotowoltaice w Polsce przekroczyła 10 GW, co także daje nam wysokie, siódme miejsce w Europie. Aktualna prognoza mocy PV do 2030 roku to 28,5 GW, co powinno pozwolić Polsce na utrzymanie się w europejskiej czołówce”.
Warto dodać, że 80% energii ze słońca pochodzi z mikroinstalacji prosumenckich. Zdecydował o tym szczególnie zachęcający sposób rozliczania się za wyprodukowaną energię elektryczną obowiązujący do 31 marca 2022 r., pozwalający odebrać z sieci 80% lub 70% w przypadku większych instalacji) oddanego tam wcześniej prądu z własnych paneli. To spowodowało, że bardzo wielu prosumentów przewymiarowywało swoje mikroinstalacje. Potraktowali je jako sposób zarabiania na prądzie. W konsekwencji pojawiły się problemy techniczne.
Spis treści
Przestarzałe sieci przesyłowe
Przyłączenie w krótkim czasie bardzo wielu instalacji fotowoltaicznych powoduje, że w sieciach przesyłowych niskiego napięcia pojawia się napięcie średnie, a nawet wysokie. To powoduje awarie sieci, wyłączenia transformatorów, a także może prowadzić do uszkodzeń urządzeń elektrycznych podłączonych w naszych domach. Kolejną konsekwencją jest wyłączanie mikronstalacji. Mimo słonecznej pogody panele nie produkują prądu. Dzieje się tak dlatego, że po przekroczeniu wartości 253 V falownik przestaje pracować. Takie wyłączenia mikroinstalacji powodują straty prosumentów. Nieprawidłowa eksploatacja inwertera może też skrócić jego żywotność.
Sieci elektroenergetyczne w Polsce są bardzie stare i wymagają nie tylko pilnego remontu, ale również szybkiego unowocześnienia, które umożliwi rozwój energetyki odnawialnej. Jak podaje prezes Wiśniewski w podsumowaniu raportu, “ostatnia taka analiza dla OZE w Polsce (wówczas tylko dla energetyki wiatrowej) została opracowana w PSE [Polskich Sieciach Elektroenergetycznych] niemal 20 lat temu, a skutki wieloletnich zaniedbań pojawiły się w najbardziej kluczowym dla naszej energetyki momencie”.
Odmowa podłączenia instalacji fotowoltaicznej
Problemy techniczne są powodem bardzo wielkiej liczby odmów podłączenia do sieci nowych instalacji fotowoltaicznych. Dotyczy to nie tylko mikroinstalacji, lecz także instalacji firmowych i przemysłowych. Ministerstwo Klimatu i Środowiska podaje, że dotyczy to nawet 60-80% wniosków. Najczęstszą przyczyną odpowiedzi negatywnej są problemy techniczne. Jednak przedsiębiorstwa energetyczne nie określają perspektywy, kiedy będzie można wdrożyć inwestycję.
Zgodnie z przepisami operatorzy sieci elektroenergetycznych nie mogą odmówić przyłączenia mikroinstalacji prosumenckiej (moc do 50 kW). Jednak w przypadku małych instalacji fotowoltaicznych (do 1 MW) oraz dużych farm (powyżej 1 MW) mają takie prawo. Co gorsza liczba odmów rośnie.
Prognoza dla fotowoltaiki
Konieczne jest rozwijanie autokonsumpcji wyprodukowanej energii elektrycznej. Właśnie podwyższono wysokość dotacji na magazyny energii w programie “Mój prąd”. Magazynowanie energii, a także ciepła - wody podgrzanej przez prąd ze słońca oraz inne metody autokonsumpcji, np. ładowanie samochodów elektrycznych, są konieczne w domowych mikroinstalacjach. Produkują one prąd w dzień, gdy domownicy są w pracy. Dlatego ważne jest także zmienienie nawyków życiowych. Wiele urządzeń domowych, np. pralkę, zmywarkę, można zaprogramować, żeby włączyły się w czasie największej produkcji prądu. Na programy zarządzania energią elektryczną również można uzyskać wsparcie finansowe.
Innym sposobem na zmniejszenie obciążenia sieci przez energię z fotowoltaiki jest rozwój instalacji firmowych. Przedsiębiorstwa pracują przede wszystkim w dzień, dlatego od razu zużywają prąd z własnej instalacji. Dołączenie do tego magazynów energii pozwoli zmniejszyć obciążenie sieci przesyłowych. Własny prąd w firmie jest szczególnie ważny teraz, gdy ceny energii wywołane kryzysem gwałtownie wzrosły.
Konieczne jest także polityczne wsparcie rozwoju fotowoltaiki, ale wykorzystujące szerokie spojrzenie na cały rynek, uwzględniające najnowsze rozwiązania.Trwają na przykład prace legislacyjne na temat wdrożenia do polskiego prawa tzw. linii bezpośrednich, czyli linii energetycznych łączących bezpośrednio elektrownie fotowoltaiczne lub wiatrowe z odbiorcami energii. Unia Europejska ogłosiła wiosną 2022 r, program REpowerEU, w którym przewiduje się między innymi szybki rozwój fotowoltaiki jako sposób na zieloną transformację energetyki (odejście od paliw kopalnych) i zmierzanie ku neutralności klimatycznej. Z pewnością pójdą za tym środki finansowe, żeby wspierać ten proces. Powinniśmy to wykorzystać.
Przeczytaj też:
