Piasta koła: naprawa. Wymiana łożyska: wybieramy ściągacz do łożyska
Piasta koła to podstawowy element układu jezdnego samochodu. Podczas eksploatacji, zamontowane w nich łożyska, w naturalny sposób ulegają zużyciu. Podpowiadamy, jak samodzielnie zdiagnozować usterkę, jak wymienić zużyte łożyska i jakich narzędzi użyć.
Piasta oraz zamontowane w niej łożyska odpowiadają za ruch obrotowy koła oraz za jego utrzymanie w odpowiedniej pozycji. Jest to element stabilizujący i mocujący, który zapewnia prawidłową pracę koła. Integralnym elementem piasty we wszystkich autach są łożyska. Naturalna eksploatacja, niesprzyjające warunki drogowe oraz inne czynniki sprawiają, że łożyska w kołach zużywają się.
Współczesne łożyska są bezobsługowe, wykonane z trwałych materiałów, wypełnione smarem litowym i szczelnie zamknięte. Nie naprawia się ich, gdy ulegną zużyciu trzeba je wymienić na nowe. Łożyska kół samochodowych mogą występować jako osobna część (pierwszej generacji), mogą być zintegrowane z piastą (drugiej generacji), a także z całą zwrotnicą, tarczą hamulcową oraz czujnikiem prędkości obrotowej koła (trzeciej generacji).
Oprócz piast kół jezdnych, w samochodzie znaleźć można dużo innych podzespołów wyposażonych w łożyska. Są to m.in. elementy zawieszenia (np. belki, wahacze, kolumny MacPherson), podpory półosi, podpory wału napędowego, rozrusznik, alternator, pompy, turbosprężarka, układ rozrządu oraz skrzynia biegów.
Piasty i łożyska znaleźć można w ofercie producentów samochodów, jako części zamienne. Oprócz tego godnymi polecenia wytwórcami tych podzespołów są firmy FAG, Meyle, SNR, Febi Bilstein, SKF i Optimal. Wybierając piastę lub łożysko należy unikać tanich, najczęściej chińskich zamienników, wykonanych zazwyczaj z kiepskiej jakości materiałów. Tego typu pozorne oszczędności szybko się mszczą. Łożysko wytrzymuje bardzo krótko, trzeba je ponownie wymieniać, powtórnie płacąc za część oraz usługę.
Piasta koła i łożyska: rodzaje
W samochodowych piastach kół możemy spotkać łożyska zespolone jedno- lub dwurzędowe pierwszej generacji (wciskane za pomocą prasy, można je wymieniać), oraz łożyska drugiej generacji, zintegrowane są z piastą koła (element ten jest nierozbieralny, w przypadku awarii wymienia się całą część). Spotyka się też łożyska trzeciej generacji. Są produkowane są w postaci nierozbieralnego zespołu, który oprócz samego łożyska i piasty, składa się jeszcze ze zwrotnicy oraz czujnika systemów ABS, ESP, ASR i kontroli ciśnienia w kołach TPMS. W niektórych modelach samochodów zespół jest dodatkowo zintegrowany z tarczą hamulcową, co sprawia, że koszt samej części jest bardzo wysoki. W zależności od zastosowania, elementem ruchomym łożyska jest albo bieżnia wewnętrzna albo zewnętrzna.
Dlaczego łożyska się zużywają
Łożyska to elementy mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy. W teorii łożysko i piasta powinny wytrzymać cały okres eksploatacji samochodu. Praktycznie jednak żywotność współczesnych łożysk kół wynosi średnio 200–300 tys. kilometrów. Wpływ na ich trwałość ma wiele różnych czynników. Oprócz oczywistej przyczyny zużycia łożyska, jaką jest normalna eksploatacja samochodu, dochodzą też wstrząsy, wibracje, obciążenia oraz niekorzystne warunki, w jakich pracuje element – kurz, wilgoć i wahania temperatury. Ponadto awaria łożyska może być spowodowana przeciążeniem, zastosowaniem materiałów niskiej jakości i nieprawidłowym montażem. Przedwczesne zużycie łożysk może nastąpić w skutek jazdy ze źle ustawioną geometrią zawieszenia, źle wyważonymi kołami oraz w sytuacjach, gdy na koła działają nadmierne siły (dynamiczny, agresywny styl prowadzenia auta, częsta jazda w uślizgu bocznym na suchej nawierzchni, wjeżdżanie w dziury i uderzanie bokiem koła o krawężniki).
Na trwałość łożysk ma również wpływ kondycja układu hamulcowego. Zwichrowane, „bijące” tarcze powodują drgania, które w momencie hamowania przenoszą się na piasty, a dalej na łożyska, przyspieszając ich zużycie. Negatywnie na kondycje łożysk odbija się pseudo sportowa jazda prowadząca do przegrzewania hamulców. Wysoka temperatura tarcz odbierana jest m.in. przez piasty, co powoduje wytapianie się smaru litowego z łożysk, które pracując częściowo na sucho przedwcześnie się zużywają. Nadmierną temperaturę tarcz hamulcowych mogę też spowodować niesprawne, zapieczone zaciski.
Przeczytaj też:
Wyposażenie GARAŻU. Jakie narzędzia warto mieć >>>
Łożyska źle znoszą długi postój auta. Długotrwały, np. kilkumiesięczny brak pracy, może doprowadzić do odciśnięcia się kulek lub wałków w bieżni, co jest spowodowane ciężarem samochodu.
Zużyte łożysko: objawy. Jak rozpoznać awarię
Łożysko koła to element eksploatacyjny i ma prawo się zużywać. Typowym objawem zużycia łożysk jest narastający szum, huczenie, w skrajnych przypadkach głośne wycie. Wydobywa się ono z okolicy koła, można je usłyszeć w kabinie podczas jazdy. Hałas ten nasila się w miarę, jak przyspieszamy. Najłatwiej jest go usłyszeć, gdy rozpędzimy samochód na gładkim asfalcie i pozwolimy mu toczyć się na biegu jałowym. W początkowej fazie zużyte łożysko nie jest zbyt głośne, jego szum możne być ciężki do zdiagnozowania, zwłaszcza, gdy mamy założone „głośne” opony. W takim przypadku należy unieść po kolei każde z kół (używając np. podnośnika samochodowego) i kręcąc nimi, zlokalizować, które łożysko kwalifikuje się do wymiany.
Szumiące łożysko koła to niejedyne objawy jego zużycia. Inną oznaką zużytego łożyska jest pojawienie się luzu na kole, który również można skontrolować na podniesionym samochodzie. Aby to zrobić, łapiemy za oponę w górnej i dolnej jej części, i poruszamy kołem w płaszczyźnie pionowej na przemian góra-dół. Gdy wyczujemy luz i delikatne stuki, oznaczać to będzie, że łożysko należy wymienić.
Specjalistyczny ściągacz do łożysk: jaki wybrać?
Jak już pisaliśmy, łożyska można spotkać w wielu różnych podzespołach zamontowanych w samochodzie i nie tylko tam. Demontaż uszkodzonego łożyska nie jest prosty. Aby zrobić to precyzyjnie i bezinwazyjnie, potrzebny jest ściągacz do łożysk. Jest to kolejne ze specjalistycznych narzędzi, które powinien mieć na wyposażeniu swojego garażu każdy domorosły mechanik-amator.
Łożysko jest zwykle bardzo ciasno osadzone na wałku lub w tulei. Aby je zdemontować potrzebna jest duża siła, którą da się równomiernie przyłożyć w dwóch lub trzech punktach. Specjalistyczny ściągacz umożliwia zdemontowanie łożyska bez obawy o uszkodzenie elementu, na którym jest ono osadzone. Przydaje się podczas napraw auta, motocykla, roweru, a nawet elektronarzędzi wyposażonych w łożyska.
Ściągacze do łożysk to narzędzia o niezbyt skomplikowanej budowie. Pośród nich znajdziemy:
- ściągacze dwuramienne - nadające się do mniejszych łożysk
- ściągacze trójramienne - do demontażu większych łożysk zewnętrznych (z wałków) lub wewnętrznych (z obudów oraz korpusów)
Ściągacze do łożysk mogą występować w wersji mechanicznej (obsługiwane kluczem) lub na siłownik hydrauliczny (do zastosowań profesjonalnych). Metalowe haki, w jakie wyposażony jest ściągacz mechaniczny, łapią za pierścień zewnętrzny lub wewnętrzny łożyska, natomiast śruba w trakcie dokręcania zapiera się na elemencie nieruchomym, umożliwiając precyzyjny demontaż łożyska. Każdy ściągacz dostosowany jest do określonego przedziału średnic i wysokości łożysk. Najczęściej są one wykonane są z twardej, wytrzymałej stali chromowo-wanadowej. Wybierając ściągacz do łożysk trzeba zwrócić uwagę na precyzję wykonania mechanizmu, który podczas pracy powinien równomierne rozkładać nacisk na każde z ramion.
Spotkać też można ściągacze bezwładnościowe do łożysk i piast. W zestawie znajduje się tzw. młotek bezwładnościowy oraz kilka adapterów do różnych rozmiarów łożysk, wszystkie te elementy zapakowane są w walizce. Po zamontowaniu takiego ściągacza, uderza się ruchomą rączką w powierzchnię oporową, w efekcie czego demontowana część jest ściągana udarowo. Tego typu ściągaczy używa się w przypadku braku wałka lub innego nieruchomego elementu oporowego.
Przeczytaj też:
Ściągacz do sprężyn zawieszenia. Wymiana sprężyny amortyzatora krok po kroku
Występują też ściągaczo-odklejacze, które stosuje się do ściągania łożysk, a także kół zębatych, kół pasowych i wałków. Narzędzia te umożliwiają zdemontowanie łożyska poprzez ściśnięcie go dwoma ruchomymi szczękami, które skręca się śrubami.
Podstawowy ściągacz można kupić już od kilkunastu złotych, rozbudowany zestaw z wieloma adapterami o różnych średnicach to już wydatek kilkuset złotych.
Samodzielna wymiana piasty z łożyskiem
Sposób wymiany piasty lub łożyska koła w pierwszej kolejności zależy od modelu samochodu. Uszkodzoną piastę lub łożysko należy wymienić na nowe, pochodzące od renomowanego producenta. Czynność powinna być przeprowadzona w czystych warunkach, podczas demontażu trzeba postępować zgodnie z fabrycznymi zaleceniami. Ponieważ łożyska mają zbliżoną żywotność, należy je wymieniać parami na obu kołach tej samej osi.
Do wymiany łożysk pierwszej generacji niezbędna jest prasa hydrauliczna, dlatego zadanie to lepiej jest powierzyć profesjonalnemu warsztatowi. W większości współczesnych aut wykorzystywane są jednak łożyska drugiej lub trzeciej generacji, zespolone z piastą i czujnikiem ABS-u, co upraszcza operację wymiany i pozwala wykonać ją samodzielnie w garażu.
Podczas wymiany piasty, gdy samochód jest podniesiony a koło zdjęte, warto jest zwrócić uwagę na stan pozostałych elementów zawieszenia i układu hamulcowego. Sprawdźmy stan oraz grubość tarcz i klocków hamulcowych (lub bębnów i szczęk), stan końcówek drążków kierowniczych, sworzni kulowych, zwrotnic i kolumn MacPhersona, a także stan ogumienia.
Prezentujemy skróconą instrukcję wymiany zintegrowanej piasty przedniego koła
- Unieś koło samochodu, np. na podnośniku warsztatowym typu żaba, ustaw auto na kobyłce i opuść podnośnik.
- Odkręć śruby lub nakrętki, zdejmij koło.
- Zdemontuj zacisk, wyciągnij klocki hamulcowe, zawieś zacisk na haczyku (zrobionego np. z kawała drutu), aby nie uszkodzić elastycznego przewodu hamulcowego.
- Odkręć jarzmo zacisku, zdejmij tarczę hamulcową, dokładnie oczyść powierzchnię tarczy przylegająca do piasty.
- Odkręć nakrętkę centralną półosi (koronową lub samozaciskową).
- Odłącz wahacz od zwrotnicy, wysuń półoś i odkręć śruby mocujące piastę, odłącz wtyczkę czujnika ABS.
- Zdemontuj piastę, przez założeniem nowej dokładnie oczyść miejsce montażu.
- Montaż nowej zintegrowanej piasty odbywa się w odwrotnej kolejności.
- Gdy mamy do czynienia z nakrętką koronową półosi, możemy ją ponownie wykorzystać, nakrętkę samozaciskową wymieniamy na nową.
- Dokręcanie wszystkich śrub powinno się odbywać odpowiednim momentem, gdy samochód znajduje się na podnośniku. Przed skręceniem, połączenia gwintowe pokrywamy cienką warstwą smaru.
- Po wymianie piasty należy sprawdzić i ewentualnie skorygować geometrię zawieszenia.
