Jak czytać rachunek za prąd? Jakie pozycje są na fakturze i co one oznaczają

Każdy właściciel domu lub mieszkania co jakiś czas dostaje fakturę z kwotą do zapłacenia za energię elektryczną, którą wykorzystał w swoim domu i ogrodzie. Jak wystawiane są faktury i co oznaczają poszczególne pozycje.

W Polsce mamy kilkaset spółek zajmujących się sprzedażą energii elektrycznej do naszych domów. Taryfy poszczególnych spółek zajmujących się obrotem energią elektryczną muszą być zatwierdzone przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Taryfy różnią się wysokością poszczególnych pozycji, więc każdy właściciel gospodarstwa domowego powinien je porównać, żeby wybrać odpowiednią dla siebie. Jednak nawet największe spółki nie obsługują całego kraju, więc wybór jest ograniczony terytorialnie.

W tej chwili faktury rozliczeniowe za energię elektryczną są bardzo skomplikowane, ponieważ obejmują nie tylko koszt zużytej przez nas energii elektrycznej, ale także wiele brzmiących tajemniczo opłat, które w poszczególnych spółkach mogą być różnie nazywane. Przestawiamy podstawowe informacje o danych zawartych w fakturze za prąd.

Faktura za prąd: sposób rozliczenia

Rozliczenie za energię elektryczną może następować z różną częstotliwością, np. co miesiąc, co kwartał, co pół roku, co rok. Za wybrany okres jest wystawiana faktura rozliczeniowa, a w międzyczasie otrzymujemy faktury – prognozy lub blankiety rozliczeniowe, które podają kwoty wyznaczone na podstawie wcześniejszego zużycia prądu. Co jakiś czas następują odczyty licznika, które pozwalają zweryfikować zużycie prądu i rozliczenie zań. Odczyty powinny być wykonywane na koniec okresu rozliczeniowego, a także w momencie zmian taryfy. W fakturze rozliczeniowej jest zbilansowanie kosztów realnego zużycia oraz dokonanych przez nas przedpłat. W wyniku rozliczenia może powstać niedopłata lub nadpłata, które zwykle są rozliczane w najbliższej fakturze. W rozliczeniu są również wystawiane noty odsetkowe za nieterminowe wnoszenie opłat lub faktury korygujące - w razie wystąpienia pomyłek.

W momencie otrzymania nowej faktury za prąd należy porównać ją z poprzednią – sprawdzić przede wszystkim początkowe i końcowe wskazania licznika.

Faktura za prąd: podstawowe pozycje

Dokument finansowy, jakim jest faktura za prąd, powinien zawierać podstawowe pozycje, to jest: dane sprzedawcy i kupującego wraz z adresem. Kupujący na swój numer identyfikacyjny, który często stanowi pierwsze cyfry w numerze faktury. Musi być wskazany okres rozliczeniowy, którego dotyczy faktura, a wraz z nim wskazania licznika energii elektrycznej na konkretny dzień. Ważne jest określenie typu odczytu – czy jest to odczyt fizyczny wykonany przez pracownika elektrowni, odczyt wskazany przez odbiorcę, zdalny, przekazany przez internet, czy też szacunek. Każdy kupujący energię elektryczną powinien regularnie robić odczyty licznika, nie tylko po to, żeby weryfikować faktury, ale także po to, żeby wychwycić chociażby awarię licznika. W rozliczeniu jest podana wartość netto i brutto oraz stawka VAT (23%) do zapłaty za energię za dany okres rozliczeniowy. Jednocześnie zawiera ona prognozę sprzedaży na kolejny okres oraz stosowne faktury proforma lub blankiety do zapłaty.

Faktura za prąd: energia elektryczna i usługa dystrybucji

W fakturze rozliczeniowej jest również podane dokładne zestawienie opłat składających się na koszt brutto zużytego przez nas prądu zgodnie z wybraną taryfą. Jest to nie tylko cena jednostkowa energii elektrycznej (energia czynna), czyli zapłata za zużycie konkretnej liczby kilowatogodzin energii, ale także opłaty związane z dystrybucją i przesyłem energii elektrycznej oraz opłata abonamentowa. Część z tych opłat jest naliczana jako stawka miesięczna, część jako opłata za jednostki zużycia energii, najczęściej jest to kilowatogodzina. W drugiej grupie opłat obowiązują odpowiednie stawki (czasem kilka - zależnie od poziomu zużycia prądu), które mnoży się przez liczbę wykorzystanych kilowatów energii.

Co ciekawe, koszt samej energii elektrycznej stanowi mniej niż połowę kwoty końcowej do zapłaty. Jest to związane z funkcjonowaniem systemu energetycznego oraz jego stanem technicznym. Właściciele domów lub mieszkań kupują prąd od spółek obrotu, które same muszą go kupić od elektrowni lub dystrybutora oraz rozliczyć się z firmami zajmującymi się przesyłem energii elektrycznej. 

Faktura za prąd: opłaty naliczane miesięcznie

• Abonament miesięczny

Jest podstawową opłatą i dotyczy obsługi klienta, a konkretnie wystawiania faktur oraz odczytu licznika i kontroli jego działania przez inkasenta. Im krótszy okres rozliczeniowy (inkasent musi częściej sprawdzać zużycie prądu), tym wyższa stawka.

• Opłata przejściowa

Obowiązuje od 1 kwietnia 2008 r. Jest wynikiem rozwiązania (zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej) kontraktów długoterminowych na zakup energii przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne od największych polskich elektrowni. Ostatni kontrakt wygaśnie w 2027 r. Wtedy właściwie ta opłata powinna zniknąć z naszych rachunków. Można ją rozumieć jak opłatę za korzystanie z krajowego systemu elektroenergetycznego. Miesięczna stawka zależy od rocznego zużycia energii i rośnie wraz z nim. Są trzy progi: do 500, od 500 do 1200 i powyżej 1200 kWh rocznie.

• Opłata stała za przesył

Opłata stała za przesył nie zależy od zużycia energii, lecz od charakteru poboru i wysokości zapotrzebowania na moc, którą deklaruje się w chwili podpisywania umowy z dostarczycielem energii. Gospodarstwo domowe korzystające z prądu trójfazowego ma wyższą stawkę niż to z układem jednofazowym. Opłata ta ma pokrywać koszty utrzymania i konserwacji sieci przesyłowo-dystrybucyjnych i urządzeń energetycznych.

• Opłata handlowa: dodatkowa pozycja

Niektóre spółki energetyczne wprowadzają dodatkową pozycję, tak zwaną opłatę handlową, która jest naliczana w postaci stałej stawki miesięcznej. Jej wprowadzenie jest uzasadniane kosztami obsługi naszego rachunku, utrzymania pracowników, prowadzenia internetowego biura obsługi klienta itp. Jednak ten zakres prac powinna pokrywać obowiązkowa opłata abonamentowa. O istnieniu dodatkowej opłaty handlowej powinniśmy zostać poinformowani w chwili wybierania oferty i podpisywania umowy. Jeśli sprzedawca nie dopełnił tego obowiązku, można to zgłosić do Urzędu Ochrony Konsumenta i Konkurencji.

Faktura za prąd: opłaty naliczane od zużycia

• Opłata za energię czynną

To koszt zużytej w danym gospodarstwie energii elektrycznej. Stanowi iloczyn liczby wykorzystanych kilowatogodzin i ceny za 1 kWh energii.

• Opłata sieciowa

Można ją znaleźć także jako opłatę przesyłową zmienną lub dystrybucyjną zmienną. To zwykle druga pod względem wysokości pozycja na fakturze. Dotyczy ona kosztów zakupu energii od dystrybutorów (nie każdy sprzedawca energii elektrycznej jest jej dystrybutorem) i korzystania z sieci dystrybucyjnej, czyli linii wysokiego, średniego i niskiego napięcia należących do innych przedsiębiorstw energetycznych, oraz pokrycia powstałych po drodze strat energii. W Polsce sieci elektroenergetyczne są przestarzałe, wymagają szybkiej modernizacji, na co potrzeba olbrzymich środków. Stawka tej opłaty jest najwyższa na terenach odległych i słabo zurbanizowanych, gdzie są duże koszty dostarczenia energii i wysokie straty w przesyle.

• Opłata jakościowa

Jest nazywana także składnikiem jakościowym. Ma na celu pokrycie kosztów utrzymania równowagi w systemie elektroenergetycznym, co ma zapewnić odpowiednie parametry energii elektrycznej dostarczanej do naszych domów.

• Opłata kogeneracyjna

Obowiązuje od 25 stycznia 2019 r. Jest to drobna opłata dodawana do każdej faktury za prąd. W ten sposób rząd zbiera fundusze, które mają być przeznaczone na promowanie bardziej efektywnego i ekologicznego wytwarzania energii i ciepła – kogeneracji. Opłata ta jest naliczana od zużycia. Przeciętne zużycie energii elektrycznej w domu jednorodzinnym wynosi 2000-2500 kWh rocznie. Opłata kogeneracyjna wynosi więc mniej więcej 4-5 zł rocznie od każdego gospodarstwa domowego.