Dom miejski: czy tylko projekt domu na wąską działkę?

Działka budowlana w mieście, na której chcemy wybudować dom, może pociągnąć za sobą szereg ograniczeń. Jednak wielu problemów i niedogodności można uniknąć, wybierając dobry projekt. Podpowiadamy, w jaki sposób dobierać gotowy projekt do działki budowlanej w mieście, aby cieszyć się z pięknego domu.

Trudno znaleźć jednoznaczny zespół cech domów pasujących do miasta. Buduje się tam domy w różnych stylach: od tradycyjnych dworków po eleganckie nowoczesne wille. Jednorodność architektoniczną najłatwiej znaleźć w dzielnicach z tradycjami, gdzie zachowała się dawna zabudowa. W nowych dzielnicach najczęściej panuje chaos stylistyczny. Jednak miejskie otoczenie tworzy specyficzne warunki dla budownictwa jednorodzinnego. W odróżnieniu od otwartych przestrzeni wsi, miejska przestrzeń jest zamknięta – rzadko udaje się znaleźć punkty, z których roztacza się widok na okolicę. Brak tu horyzontu, dających oddech otwartych przestrzeni pól, łąk i lasów. Najbliższe sąsiedztwo najczęściej tworzy tkanka miejska, czyli budynki oraz ulica. Często wyzwaniem jest zbyt bliskie, nie zawsze estetyczne sąsiedztwo.

Szczupła przestrzeń nie musi ograniczać

Mała powierzchnia to jedna z większych bolączek miejskich działek. Bardzo wysokie ceny sprawiają, że niektóre dzielnice przeżywają falę wtórnych podziałów, w efekcie buduje się na coraz mniejszych działkach. Często powstają działki w drugim rzędzie zabudowy, które nie mają bezpośredniego dostępu do ulicy. Również parcele położone przy ulicy stają się przez to ułomne: konieczność wydzielenia drogi prowadzącej do działki położonej w głębi sprawia, że działka przy ulicy robi się narożna.

Małe działki zmuszają do wybierania projektów domów o jak najmniejszej powierzchni zabudowy. Wybór zwykle pada na domy kilkukondygnacyjne, parterowe zajmują zbyt dużo miejsca. Spośród kilkukondygnacyjnych częściej wybiera się domy piętrowe niż te z poddaszem użytkowym. Więcej powierzchni można zyskać, budując dom z podpiwniczeniem: to dodatkowa przestrzeń, którą możemy wykorzystać na garaż i gospodarcze zaplecze domu.

Wąska parcela, czyli projekt domu na wąską działkę

Wymiary działki muszą umożliwić zachowanie wymaganych przepisami odległości od granic działki oraz innych budynków i urządzeń. Czy to oznacza, że trzeba od razu decydować się na projekt domu na wąską działkę? Gdy parcela ma szerokość 18 m, można na niej postawić dom o szerokości 10 m. Wynika to z konieczności zachowania 4-metrowych odległości ścian z otworami okiennymi od granicy sąsiada. Taka działka pozwala na dość swobodny wybór projektu. W miastach jednak spotyka się działki znacznie węższe, które wymuszają ustawienie domu najkrótszym bokiem do ulicy. Jeśli wejście znajdzie się od frontu, zaowocuje to wydłużoną komunikacją.

Dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie wejścia w narożniku lub na bocznej elewacji – wówczas komunikacja nie jest tak rozbudowana, a pomieszczenia są bardziej proporcjonalne. Inną wadą wąskich działek jest to, że wymuszają rezygnację z okien w bocznych elewacjach: ślepa ściana pozwala zbliżyć dom do granicy działki na odległość 3 m, jednak utrudnia właściwe oświetlenie pomieszczeń. W niektórych wypadkach okna można zastąpić pustakami szklanymi – zapewnią one dopływ światła dziennego, ale nie widok na zewnątrz. Lepszym rozwiązaniem jest umieszczenie okien we wnękach bocznych ścian lub ukształtowanie ścian w uskoki z oknami narożnymi – takie zabiegi pozwalają zachować odpowiednią odległość ściany domu od granicy działki.

Projekt domu w mieście: tyłem do ulicy?

W miejskim otoczeniu coraz mniejsze znaczenie przypisuje się frontowej elewacji. Domy coraz częściej odwraca się od ulicy, zamiast wyeksponowanego wejścia projektując od frontu lite mury, małe okna, ukryte skromne drzwi. Środkiem architektonicznym często stosowanym w miejskiej zabudowie są ściany parawanowe w postaci powiązanych luźno z budynkiem przesłon niepełniących funkcji konstrukcyjnej. Najczęściej są to ściany w formie litych murów lub ażurowych przesłon przesłaniających tylko wejście lub cały front. Ściana parawanowa może mieć charakter murowanej pergoli składającej się z pionowych i poziomych belek. Wówczas jest raczej detalem zaznaczającym umownie przestrzeń przydomową i granice budynku.

Taras na dachu domu

Małe działki i dążenie do jak najbardziej ekonomicznego zagospodarowania przestrzeni wymuszają konieczność kształtowania przestrzeni wypoczynkowej na świeżym powietrzu w obrębie budynku. Może ona przybrać formę patio, czyli małego ogrodu osłoniętego z kilku stron ścianami lub murami. Również płaski dach jest doskonałym miejscem do urządzenia ogrodu i tarasu. Stworzoną tam dodatkową przestrzeń zieloną można wliczyć do wymaganej przepisami powierzchni biologicznie czynnej – dzięki temu dom w podstawie będzie miał większą powierzchnię zabudowy. Osłaniające płaski dach ściany attykowe pełnią funkcję przesłon i balustrad zapewniających odpoczywającym na tarasie osobom bezpieczeństwo. Są też efektowne: domy miejskie często są oplecione tarasami na różnej wysokości.

Architektura miasta a projekt domu

Dla wzbogacenia formy architektonicznej często w jednym budynku łączy się różne formy zabudowy: jedno skrzydło domu może być piętrowe, drugie parterowe lub z poddaszem użytkowym. Dom składający się z kilku brył musi mieć jednak jakiś element łączący – najlepiej jeśli jest to kształt dachu. Znacznie łatwiej połączyć w ten sposób bryły przekryte dachami płaskimi niż spadzistymi.

Alternatywą dla dachu płaskiego może być nowoczesny dach kolebkowy. Jego połać opiera się na kolistej konstrukcji przypominającej wycinek walca. Funkcjonuje dobrze w zespole, gdzie zgrupowane dachy koliste porządkują przestrzeń, oraz jako element kilku nowoczesnych dachów na budynkach o rozbudowanej bryle.