Jak ogłosić upadłość konsumencką?
Celem upadłości konsumenckiej jest w pierwszej kolejności oddłużenie upadłego, a w drugiej zaspokojenie wierzycieli w jak największym stopniu. Co istotne, aby ogłosić upadłość konsumencką, nie potrzeba mieć zgromadzonych środków na zaspokojenie kosztów postępowania. Warto jednak przeanalizować korzyści jakie płyną z upadłości i ryzyk jakie się z nią wiążą.
Statystyki pokazują, że w perspektywie kilku ubiegłych lat nastąpił znaczny wzrost upadłości konsumenckich. W dobie kryzysu gospodarczego i stale rosnących cen, coraz więcej osób zaczyna mieć trudności ze spłatą swoich zobowiązań.
Liczba upadłości konsumenckich
Wg. danych z 2022 r. opracowanych przez Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczej, na podstawie ogłoszeń w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz Krajowym Rejestrze Zadłużonych, do końca 2022 r. ogłoszono upadłość konsumencką w stosunku do 15 622 osób.
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Aby skorzystać z upadłości konsumenckiej, trzeba być osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej lub byłym przedsiębiorcą. Jest to zatem rozwiązanie nie mające zastosowania u osób prowadzących działalność gospodarczą. Ponadto przesłanką do ogłoszenia upadłości jest także istnienie tzw. stanu niewypłacalności. Obecnie ustawa Prawo upadłościowe definiuje niewypłacalność jako niemożność spłaty wymagalnych zobowiązań pieniężnych przekraczającą 3 miesiące.
Na czym polega upadłość konsumencka?
Postępowanie upadłościowe można podzielić na dwa etapy – postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości oraz właściwe postępowanie upadłościowe. W niniejszym artykule skupimy się na postępowaniu właściwym, które rozpoczyna się w momencie wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości przez sąd. Wówczas syndyk wyznaczony na mocy postanowienia przystępuje do pierwszych czynności.
Z chwilą ogłoszenia upadłości, upadły traci zarząd nad swoim majątkiem, który staje się tzw. masą upadłości, a zarząd nad nią przejmuje syndyk. Oznacza to w praktyce, że upadły jest obowiązany wydać syndykowi swój majątek (ruchomości, nieruchomości, środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, inne prawa majątkowe), a następnie syndyk przystąpi do jego likwidacji, czyli sprzedaży.
Warto wspomnieć, że w skład masy upadłości nie wchodzą przedmioty codziennego użytku, a także wszystkie te, które są wyłączone z egzekucji według przepisów Kodeksu Cywilnego. Po zlikwidowaniu całego majątku upadłego, syndyk przystępuje do sporządzenia projektu planu spłat. Równocześnie z likwidacją majątku, syndyk gromadzi i weryfikuje zgłoszenia wierzytelności złożone przez wierzycieli upadłego.
Po zakończeniu likwidacji majątku i weryfikacji zgłoszeń wierzytelności, syndyk może sporządzić:
- projekt planu spłat wierzycieli - sporządzany w sytuacji, kiedy upadły posiada zdolność do dokonywania wpłat w ramach planu spłaty tzn. ma zdolności zarobkowe oraz stan zdrowia pozwalający na prawidłowe funkcjonowanie, a także pozwalają mu na to okoliczności osobisto-rodzinne;
- informację o istnieniu przesłanek do umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłat wierzycieli - sporządzana w sytuacji, kiedy upadły jest trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek wpłat w ramach planu spłaty tzn. cierpi na nieuleczalną chorobę uniemożliwiającą prawidłowe funkcjonowanie, sytuacja osobisto-rodzinna nie pozwala na podjęcie pracy zarobkowej itp.;
- informację o istnieniu przesłanek do warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłat wierzycieli - sporządzana w sytuacji, kiedy okoliczności z punktu (2) mają charakter przejściowy;
- informację o istnieniu przesłanek do odmowy oddłużenia - sporządzana w sytuacji, w której syndyk ustali, że upadły doprowadził celowo do swojej niewypłacalności lub w okresie 10 lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wobec upadłego toczyło się już postępowanie upadłościowe, w wyniku którego część lub całość jego zobowiązań została umorzona.
Jak sprawdzić czy ktoś ogłosił upadłość konsumencką?
Kolejną istotną kwestią jest całkowita informatyzacja postępowania upadłościowego, które toczy się przy użyciu systemu teleinformatycznego - Krajowego Rejestru Zadłużonych. W kwestii obwieszczania o ogłoszeniu upadłości ma on zastąpić używany dotychczas Monitor Sądowy i Gospodarczy. W praktyce postępowania upadłościowego, służy on do doręczania wszelkiej korespondencji w toku postępowania i prowadzenia akt sprawy przez syndyka. Co istotne, upadli posiadają dostęp do akt postępowania poprzez konto w systemie. Działania syndyka są więc z perspektywy upadłego zupełnie przejrzyste.
Osoba będąca w trakcie postępowania upadłościowego czy też po jego zakończeniu będzie widoczna w Krajowym Rejestrze Zadłużonych z odpowiednimi adnotacjami. Krajowy Rejestr Zadłużonych ma charakter publiczny, zatem każdy ma prawo skorzystać z jego zasobów i sprawdzić kto ma ogłoszoną upadłość konsumencką.
Ile razy można złożyć wniosek o upadłość konsumencką?
Upadłość konsumencką można ogłosić więcej niż raz w życiu. Nie może to jednak nastąpić wcześniej niż 10 lat od ogłoszenia poprzedniej upadłości.
Korzyści i zagrożenia upadłości konsumenckiej
Zanim zostanie podjęta decyzja o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, warto dokonać analizy korzyści jakie płyną z upadłości i ryzyk jakie się z nią wiążą. Poniżej zestawienie najważniejszych „plusów i minusów”.
| Korzyści | Ryzyka |
| zawieszenie, a po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości, umorzenie wszelkich postępowań egzekucyjnych wszczętych wobec upadłego przed dniem ogłoszenia upadłości. | ogłoszenie upadłości powoduje przymusowy ustrój rozdzielności majątkowej między małżonkami, a majątek wspólny wchodzi w całości do masy upadłości i podlega likwidacji. Małżonek upadłego ma roszczenie, które może zgłosić w formie zgłoszenia wierzytelności. |
| możliwość zamieszkiwania lokalu podlegającego likwidacji do czasu jego sprzedaży. Należy jednak zaznaczyć, że wiąże się to z koniecznością uiszczania bieżących opłat takich jak rachunki za prąd, gaz, wodę, czynsz do wspólnoty czy spółdzielni. | przez cały okres trwania postępowania upadłościowego, z wynagrodzenia za pracę lub świadczeń ZUS potrącana jest kwota na rzecz masy upadłości. W przypadku wynagrodzeń wysokość potracenia jest różna w zależności od rodzaju umowy łączącej upadłego z pracodawcą oraz czy upadły ma wierzycieli alimentacyjnych. W przypadku potrąceń dokonywanych ze świadczeń emerytalnych i rentowych, stawka jest stała i wynosi 25% świadczenia. |
| możliwość wydzielenia środków na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego z kwoty uzyskanej ze sprzedaży lokalu wchodzącego w skład masy upadłości. Środki są przyznawane za okres od 12 do 24 miesięcy i mają one odpowiadać wysokości przeciętnego czynszu najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości. | ryzyko uznania czynności majątkowych upadłego za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Dotyczy to czynności dokonanych w ciągu roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. W przypadku uznania czynności za bezskuteczną, jej przedmiot wchodzi do masy upadłości. Co więcej syndyk na podstawie art. 132 Prawa upadłościowego może wystąpić z powództwem na zasadach ogólnych Kodeksu Cywilnego (art. 527 KC). Oznacza to w praktyce, że syndyk analizując czynności majątkowe dokonane przez upadłego pod kątem doprowadzenia do stanu niewypłacalności i pokrzywdzenia wierzycieli, będzie brał pod uwagę okres do pięciu lat wstecz. |
| konieczność prowadzenia wszelkich postępowań dotyczących masy upadłości z udziałem syndyka albo przeciwko niemu np. pozew o zapłatę może być skierowany wyłącznie przeciwko syndykowi, który wówczas będzie brał udział w postępowaniu na rzecz upadłego. | po ogłoszeniu upadłości upadły traci zarząd nad majątkiem, który następnie podlega likwidacji przez syndyka. |
Jakie prawa mają wierzyciele?
Jedyną formą dochodzenia należności przez wierzycieli jest zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Wierzyciele, powinni zgłosić syndykowi swoją wierzytelność w terminie 30 dni od ogłoszenia upadłości w Krajowym Rejestrze Zadłużonych pod rygorem nieuwzględnienia ich w planie spłat.
Niektóre wierzytelności są jednak uznawane przez syndyka z urzędu. Mowa tu o wierzytelnościach zabezpieczonych rzeczowo (np. hipoteka, zastaw), wierzytelnościach wynikających ze stosunku pracy, a także roszczeniach Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych o zwrot z masy upadłości świadczeń wypłaconych pracownikom upadłego.
Istotną kwestia są także wierzytelności alimentacyjne, które nie podlegają umorzeniu w wyniku postępowania upadłościowego. Zgłoszenie wierzytelności powinno być przekazane syndykowi za pomocą systemu KRZ. Z takiej formy dokonania zgłoszenia zwolnieni są wierzyciele alimentacyjni, wierzyciele, którym przysługują należności ze stosunku pracy, a także wierzyciele, którzy dochodzą roszczeń z tytułu poniesionej szkody.
Kontakt do autorów znajdziesz tu: www.wmkn.pl
Kancelaria Wspólnicy. Malecha Krzemiński Noga Kancelaria Prawnicza sp. j. specjalizuje się w prowadzeniu postępowań upadłościowych konsumentów oraz przedsiębiorców.
