Doręczenie przez komornika pisma z sądu - doręczenie komornicze
Kiedy pismo doręczy komornik? Na czym polega doręczenie komornicze. Pisma z sądu lepiej odbierać. Co prawda niektórych nieodebranych z poczty pism sądowych nie uznaje się już za skutecznie doręczone, ale taka praktyka nie rozwiązuje sprawy, a nawet może ją pogorszyć.
Skuteczne doręczenie korespondencji stronom jest podstawą prawidłowego przeprowadzenia postępowania sądowego. Strona postępowania może mieć bowiem przesłankę do jego podważenia (nawet gdy postępowanie zostało już zakończone), jeśli nie została prawidłowo powiadomiona o swoich prawach i obowiązkach oraz dowiedzie, że w wyniku wadliwego doręczenia korespondencji sądowej nie mogła skorzystać z prawa do obrony.
7 listopada 2019 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.), wskazująca nowe, wręcz rewolucyjne sposoby doręczania pism procesowych osobom fizycznym będącym pozwanymi. Od tej daty doręczenie zastępcze nie stanowi już reguły w postępowaniu cywilnym. Zmiana ta nie jest dobrą wiadomością dla osób, które starają się uchylać od odpowiedzialności np. za zaciągnięte pożyczki lub chcą torpedować postępowanie sądowe, wykazując, że uchybiono ich prawu do obrony w wyniku wadliwego doręczenia korespondencji za pomocą doręczenia zastępczego. Z drugiej strony zapewnia ona większą ochronę pozwanym przed niesłusznymi procesami, o których mogą nie wiedzieć, a jednocześnie daje im sposobność do obrony swoich praw.
Jak sąd doręcza pisma
Doręczenie korespondencji osobie fizycznej w trakcie cywilnego postępowania sądowego może się odbyć na kilka sposobów, przez:
- odbiór osobisty lub odbiór przez dorosłego domownika w miejscu zamieszkania adresata pisma;
- doręczenie zastępcze – tak określa się adnotację (zarządzenie) sędziego, referendarza sądowego lub asystenta sędziego o stwierdzeniu, że korespondencja była podwójnie awizowana w placówce pocztowej i jest uznana za doręczoną w trybie przepisów k.p.c. Adnotacja ta jest opatrzona datą, od której liczony jest termin na wniesienie środków zaskarżenia. Sąd uzna także za doręczoną w trybie zastępczym korespondencję, której odbioru strona postępowania odmówiła. Nieważne, czy ta odmowa nastąpiła w miejscu zamieszkania adresata, czy w placówce pocztowej. Na kopercie doręczyciel dokona wzmianki o takiej odmowie;
- doręczenie za pośrednictwem komornika sądowego (dotyczy jedynie strony pozwanej w procesie).
Zgodnie z dodaną we wspomnianej wyżej nowelizacji treścią art. 1391 § 1 k.p.c., jeżeli pozwany – pomimo powtórzenia zawiadomienia (czyli podwójnego pocztowego awizo) – nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, sąd zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu przez komornika. Termin dla powoda na doręczenie korespondencji za pośrednictwem komornika wynosi 2 miesiące od daty otrzymania zobowiązania. Alternatywnie może, w tym samym terminie 2 miesięcy, zwrócić pismo do sądu, wskazując aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie (art. 1391 § 2).
Należy jednak podkreślić, że nowy przepis doręczeń komorniczych dotyczy tylko pierwszego pisma w danej sprawie wywołującego potrzebę obrony praw (np. pozwu, co do którego można wyrazić swoje stanowisko, lub nakazu zapłaty i wyroku zaocznego, co do których można złożyć sprzeciw).
Jeśli powód nie wykona w terminie powyższego zobowiązania, sąd zawiesi postępowanie w sprawie. Brak dalszej aktywności powoda w zakresie próby doręczenia korespondencji stronie pozwanej w ciągu kolejnych 3 miesięcy spowoduje umorzenie postępowania sądowego.
W poprzednim stanie prawnym uznawanie korespondencji za prawidłowo doręczoną przez sąd było stosowane w dużo większym zakresie. W przypadku podwójnego awizowania przesyłki pocztowej i zachowania terminów wynikających z prawa pocztowego sąd uznawał korespondencję za prawidłowo doręczoną, dając wiarę powodowi, że podał prawidłowy adres pozwanego, a winę za nieodebraną korespondencję ponosił pozwany.
Jak wygląda doręczenie komornicze
Powód może zlecić doręczenie pozwanemu korespondencji za pośrednictwem dowolnego komornika, choć zazwyczaj jest to komornik właściwy ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego. Komornik nie ma określonego terminu na doręczenie korespondencji pozwanemu. W praktyce przyjmuje się, że powinien „zmieścić się” w terminie 2 miesięcy, czyli terminie wyznaczonym przez ustawodawcę. Zdarza się, że komornicy są tak obciążeni zleceniami doręczeń, że trwa to o wiele dłużej.
Sposób doręczenia komorniczego regulują przepisy art. 3 i 3a Ustawy o komornikach sądowych. Komornik sądowy ma obowiązek pojechać do miejsca zamieszkania pozwanego i spróbować doręczyć mu korespondencję lub przeprowadzić wywiad (np. z domownikami i sąsiadami), który pomoże mu stwierdzić, czy pozwany zamieszkuje pod wskazanym adresem, czy też nie.
Jeśli okaże się, że pozwany mieszka pod wskazanym adresem, ale jest chwilowo nieobecny, komornik pozostawi w jego skrzynce pocztowej wezwanie do odebrania korespondencji w kancelarii komornika sądowego. Termin do odebrania takiej korespondencji to 14 dni. Nie można go wydłużyć ani skrócić. Po upływie tego terminu komornik zwraca nieodebraną korespondencję powodowi i stwierdza, że korespondencja została doręczona w sposób prawidłowy (tak zwane komornicze doręczenie zastępcze), oznaczając datę tego doręczenia. Powód otrzymuje od komornika postanowienie o ustaleniu kosztów doręczenia oraz protokół z doręczenia. Na podstawie tych dokumentów sąd może stwierdzić „własny” skutek doręczenia oraz zasądzić koszty doręczenia od pozwanego na rzecz powoda.
W tym momencie należy zwrócić uwagę na to, że przepisy nie pozwalają na pozostawienie przez komornika korespondencji dorosłemu domownikowi (tak jak przy doręczaniu jej przez listonoszy). Dorosły domownik może jedynie udzielić informacji, czy pozwany zamieszkuje pod danym adresem, czy nie, i być poinformowanym o możliwości odbioru osobistego przez pozwanego w kancelarii komornika. Co więcej, nawet jeśli w tym samym pozwie lub wydanym już orzeczeniu (np. nakazie zapłaty) są zobowiązani oboje małżonkowie, to każdy z nich musi odebrać korespondencję osobiście.
Przeczytaj też: Co to jest mir domowy? Kto może wejść bez pozwolenia do naszego domu
Jeżeli po wizycie komornika pod wskazanym przez powoda adresem okaże się, że pozwany tam nie mieszka, to powód może zlecić komornikowi – za opłatą – poszukiwanie adresu pozwanego w dostępnych mu z urzędu rejestrach (ZUS-u, Urzędu Skarbowego lub bazie PESEL). Często wyłania się wtedy nowy adres pozwanego, pod który komornik ponawia doręczenie.
Doręczenie komornicze koszt
Doręczenie korespondencji za pośrednictwem komornika sądowego nie jest oczywiście za darmo. Zgodnie z Ustawą o kosztach komorniczych opłata za doręczenie korespondencji wynosi 60 zł (jeśli doręczeń jest kilka, to wielokrotność tej kwoty), a za ustalenie adresu pozwanego innego niż wskazany przez powoda – 40 zł, plus koszty dojazdu komornika, zależnie od odległości, które musi pokonać. Ważne jest, że komornik pobiera opłatę 60 zł za doręczenie korespondencji, nawet jeśli pod jednym adresem mieszka kilku pozwanych. Można zatem powiedzieć, że opłata ta jest pobierana od adresu, pod który przybywa komornik, a nie od liczby osób pod nim zamieszkujących.
Początkowo koszty komornicze finansuje (zaliczkuje) powód, lecz po skutecznym doręczeniu korespondencji sąd na wniosek powoda nakazuje pozwanemu ich zwrot. Wydaje postanowienie o zasądzeniu kosztów doręczenia od pozwanego na rzecz powoda. Niewypełniony obowiązek zwrotu kosztów doręczenia podlega egzekucji sądowej.
Gdy nie da się ustalić adresu pozwanego
Jak wyżej już wspominano, powód w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania do doręczenia korespondencji pozwanemu składa do akt sprawy sądowej potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwraca pismo i wskazuje aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie.
W praktyce sądowej powodom przychodziły do głowy różne pomysły, jak wykazać, że pozwany przebywa pod wskazanym adresem. Jedni zatrudniali firmy detektywistyczne, inni wysyłali pocztowe przekazy pieniężne na 1 zł pozwanemu, co do którego byli przekonani, że mieszka pod wiadomym im adresem.
Jeśli jednak nie uda się „złapać” pozwanego i nie można ustalić w żaden sposób jego miejsca pobytu, wtedy można wystąpić do sądu o ustanowienie kuratora dla pozwanego nieznanego z miejsca pobytu. Przypadki ustanowienia kuratora dla takiej osoby są bardzo częste, ale rodzi to niestety dodatkowe koszty (wynagrodzenie kuratora sądowego), które finalnie będą jednak obciążały pozwanego.
Warto tu dodać, że w przestrzeni publicznej istnieje przekonanie o likwidacji obowiązku meldunkowego. Otóż z Ustawy o ewidencji ludności nie został on formalnie usunięty. Nie jest on jedynie egzekwowany. Nie oznacza to, że strona postępowania sądowego nie ponosi odpowiedzialności w razie braku zgłoszenia do organu meldunkowego swojego adresu. Znanym z praktyki sądowej zjawiskiem jest fakt wymeldowywania się osób z adresu, który wskazali w umowie pożyczki (zazwyczaj „chwilówki”) tuż po jej zaciągnięciu, lub wyjazd za granicę bez wskazania adresu pobytu. Mogłoby się wydawać, że pomoże im to w uniknięciu skutków braku spłaty takiej pożyczki. Nic bardziej mylnego. Niemożność doręczenia korespondencji w postępowaniu sądowym nie zwolni ich z obowiązku spłaty długów, a jedynie wygeneruje dodatkowe koszty, o których mowa wyżej.
Doręczenia pism sądowych osobie prawnej
Tu zasady są inne. Osoby prawne mają obowiązek rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. W postępowaniu przed sądem rejestrowym są pouczane o obowiązku zgłaszania każdorazowych zmian adresowych. Dlatego inne sądy mogą zastosować doręczenie zastępcze w przypadku nieodebrania korespondencji przez osoby prawne na wskazany w rejestrze adres. Jest to tzw. pozostawienie w aktach ze skutkiem doręczenia.
