Czy kopaliny należą do właściciela działki? Czy można kopać piasek na swojej działce?
Myli się ten, kto sądzi, że z prywatnej działki właściciel może swobodnie pozyskiwać surowce naturalne takie jak węgiel, rudy metali, wody termalne czy piasek. Prawo geologiczne i górnicze jasno wskazuje, które kopaliny objęte są tzw. prawem własności górniczej, które czyni z nich własność Skarbu Państwa. Za złamanie przepisów grożą wysokie kary.
Spis treści
- Prawo własności górniczej. Czy kopaliny należą do właściciela działki?
- Kto wydaje koncesję na wydobycie kopalin? Kto może ją uzyskać?
- Czy można kopać piasek na swojej działce?
- Jakie drzewa można wyciąć bez zezwolenia na własnej działce?
Prawo własności górniczej. Czy kopaliny należą do właściciela działki?
Zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze większość kopalin znajdujących się w ziemi, również na prywatnych działkach, należy do Skarbu Państwa. Zasoby te są objęte tzw. prawem własności górniczej, co oznacza, że nie wolno ich wydobywać bez uzyskania od państwa odpowiedniej koncesji. Jak podaje art. 10 ust. 1 wspomnianej ustawy, tym zakazem objęte są złoża:
- węglowodorów,
- węgla kamiennego,
- metanu występującego jako kopalina towarzysząca,
- węgla brunatnego,
- rud metali z wyjątkiem darniowych rud żelaza,
- metali w stanie rodzimym,
- rud pierwiastków promieniotwórczych,
- siarki rodzimej,
- soli kamiennej,
- soli potasowej,
- soli potasowo-magnezowej, gipsu i anhydrytu,
- kamieni szlachetnych,
- wód leczniczych, wód termalnych i solanek.
Za złamanie tych przepisów grozi wysoka kara finansowa. Jak podaje art. 140 ustawy:
Działalność wykonywana bez wymaganej koncesji albo bez zatwierdzonego projektu robót geologicznych podlega opłacie podwyższonej. (…) Opłatę podwyższoną za (…) wydobywanie kopalin ustala się w wysokości czterdziestokrotnej stawki opłaty eksploatacyjnej dla danego rodzaju kopaliny, pomnożonej przez ilość wydobytej bez koncesji kopaliny.
Od zakazu wydobywania kopalin objętych własnością górniczą przewidziano kilka wyjątków. Ustawa nie ma zastosowania m.in. do korzystania z wód na własnej posesji, o ile nie są to wody lecznicze, termalne albo solanki (art. 5 ustawy dokładnie określa, co znaczą te terminy). Nie obejmuje także sytuacji, gdy ktoś pozyskuje okazy skamielin, minerałów i skał w celach kolekcjonerskich, naukowych lub dydaktycznych (o ile robi to bez wykonywania robót górnicznych). Nie dotyczy również wydobycia kruszywa w czasie obowiązywania stanu klęski żywiołowej, o ile jest to robione w zakresie niezbędnym do ochrony przed powodzią (np. podwyższanie wałów ziemnych).
Kto wydaje koncesję na wydobycie kopalin? Kto może ją uzyskać?
Koncesję na wydobycie kopalin objętych własnością górniczą (węgla, rud metali itd.) w większości przypadków wydaje minister właściwy do spraw środowiska. W niektórych przypadkach robi to jednak starosta. Koncesję może uzyskać przedsiębiorca, który złoży odpowiedni wniosek wraz z szeregiem załączników – formalności są dość skomplikowane, a o szczegółach można przeczytać w rządowym serwisie biznes.gov.pl.
O koncesję możesz się starać, jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, także z kapitałem zagranicznym – podaje rząd. – Minister właściwy do spraw środowiska udziela koncesji na wydobywanie dla większości kopalin objętych własnością górniczą.
Po uzyskaniu koncesji przedsiębiorca może korzystać ze złoża kopalin na zasadach określonych w koncesji. Koncesja udzielana jest na czas określony, a korzystanie ze złóż wiąże się z koniecznością uiszczania opłaty eksploatacyjnej.
Warto dodać, że właściwy organ może odmówić udzielenia koncesji, jeśli m.in. zamierzona przez przedsiębiorcę działalność sprzeciwia się interesowi publicznemu (np. zagraża bezpieczeństwu państwa albo ochronie środowiska) lub uniemożliwiałaby wykorzystanie działki w sposób określony w MPZP lub innych dokumentach planistycznych (bo spowodowałaby np. rozkopanie terenu).
- Dowiedz się również: Jakie drzewo można wyciąć bez zezwolenia? Ile można skrócić drzewo bez pozwolenia?
Czy można kopać piasek na swojej działce?
Piasek i żwir wolno pozyskiwać z własnej działki, ale nie bez ograniczeń. Jak podaje art. 4 Prawa geologicznego i górniczego, pozyskiwanie piasku i żwiru z działki posiadanej na własność (lub w użytkowaniu wieczystym) możliwe jest, o ile wydobycie:
- następuje na własne potrzeby osoby fizycznej (a nie np. na sprzedaż czy na potrzeby przedsiębiorstwa),
- dokonywane jest bez użycia środków strzałowych (np. materiałów wybuchowych),
- nie narusza przeznaczenia nieruchomości (a więc np. nie powoduje wycinki lasu na działce leśnej),
- wynosi maksymalnie 10 m³ materiału w roku kalendarzowym.
Kolejny warunek jest taki, że właściciel czy użytkownik wieczysty działki musi powiadomić o swoich planach starostę. Należy to zrobić na piśmie, z co najmniej 7-dniowym wyprzedzeniem. W dokumencie należy określić miejsce wydobycia oraz planowany czas trwania wydobycia. Zaniedbanie tego obowiązku oznacza złamanie prawa i może skutkować nakazem wstrzymania wydobycia oraz wysoką karą finansową.
Jeśli właściciel (czy użytkownik wieczysty) działki chciałby pozyskiwać z niej piasek czy żwir na innych zasadach niż omówione (czyli np. chce pozyskiwać więcej niż 10 m³ materiału rocznie), to musi uzyskać na to koncesję. W przeciwnym razie łamie prawo.
Jakie drzewa można wyciąć bez zezwolenia na własnej działce?
Do zasobów naturalnych zlokalizowanych na prywatnej działce można zaliczyć także drewno. Wycinka drzew i krzewów z własnej działki również regulowana jest przepisami, choć innymi niż w przypadku kopalin. W większości przypadków wycinka wymaga uzyskania zgody urzędu, są jednak wyjątki. Więcej można dowiedzieć się z artykułu na temat wycinki drzew.
- Przejdź do galerii: Gotowe domki na działkę ROD lub działkę budowlaną – inspiracje
Autor: Szymon Starnawski/Grupa Murator
