Zakup działki budowlanej. Jaki VAT - 8 czy 23%?

Na rynku nieruchomości obowiązują dwie stawki VAT - 8 i 23%. To, którą będziesz musiał zapłacić zależy, od kogo kupujesz działkę, jaki jest jej charakter i czy ewentualnie zostało już coś na niej wybudowane.

Jaka stawka VAT przy zakupie nieruchomości

Podatek od towarów i usług dolicza się do ceny przy transakcjach wykonywanych przez podatników VAT. Zakup nieruchomości od osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest nim opodatkowany. Do ceny dolicza się wówczas 2-procentowy podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), który jest pobierany od kupującego przez notariusza.

Problem w tym, że sprzedający, który jest osobą fizyczną, w pewnych sytuacjach może zostać uznany za podatnika VAT, zwłaszcza gdy sprzedaje więcej niż jedną działkę. Podstawowa stawka VAT wynosi 23%. W budownictwie mieszkaniowym stosuje się – pod pewnymi warunkami – stawkę obniżoną do 8%. Dotyczy to zarówno budynków, jak i gruntów.

Od czego zależy obciążenie podatkowe zakupu działki budowlanej

Kupno gruntu to pierwszy krok do własnego domu. Obciążenie podatkowe takiej transakcji zależy od dwóch czynników:

• tego, kto sprzedaje nieruchomość;
• jaki jest charakter gruntu w dniu zakupu.

Ważne, kto sprzedaje nieruchomość

VAT obejmuje między innymi handel nieruchomościami. Pojęcie „handel” oznacza, że sprzedawca zawodowo (zarobkowo) zajmuje się obrotem działkami. Dotyczy to także sprzedaży gruntów przez podmioty gospodarcze wyprzedające majątek firmowy oraz gminy i inne jednostki władzy publicznej.

Przy nabyciu nieruchomości od osoby prawnej, na przykład spółdzielni, dewelopera lub gminy, sprawa jest jasna – transakcje z pewnością podlegają VAT. W przypadku zakupu od osoby fizycznej nabywca nie jest w stanie samodzielnie ustalić, czy sprzedający jest handlowcem, czy też wyprzedaje prywatny majątek. Wieloletnie spory sądowe dotyczące tej kwestii doprowadziły do wypracowania jednolitego nurtu w orzecznictwie, z którego wynikało, iż handlowiec to taka osoba, która skupuje działki w celu ich odsprzedaży.

Jednak problem z opodatkowaniem gruntów nie został rozwiązany z uwagi na to, że na rynku nieruchomości gruntowych rzadko dochodzi do tak zwanej szybkiej sprzedaży. Inwestorzy na ogół „trzymają” grunty około pięciu (lub więcej) lat, zanim zdecydują się je sprzedać. Typowe jest przede wszystkim to, że kupuje się tanie grunty rolne i przekształca je w budowlane, w międzyczasie wydzierżawiając je rolnikom. Sprzedaż gruntu po dziesięciu latach od zakupu trudno uznać za handel, jednak organy podatkowe, analizując rynek nieruchomości, uznawały to za typowy okres „zwrotu inwestycji”.

Zobacz także: Jaka stawka VAT za zakup nowego domu

Sprzedaż gruntów przez rolników

Podobne spory dotyczyły sprzedaży gruntów przez rolników, którzy zaprzestali wykorzystywać je rolniczo. Wątpliwości budziły przede wszystkim takie sytuacje, kiedy zmiana klasyfikacji gruntu na budowlany była dokonywana na wniosek rolnika.

W końcu sprawa trafiła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który rozstrzygnął spór w taki sposób, że do dotychczasowych wątpliwości doszły nowe. W ocenie Trybunału na przykład uzbrojenie terenu lub działania marketingowe mogą przesądzić o uznaniu sprzedawcy za podatnika VAT. Pojawiło się już dużo orzeczeń sądowych powielających taki pogląd.

Przy zakupie gruntu trzeba więc wziąć pod uwagę doliczenie do ceny 23% VAT, nawet gdy sprzedaje go osoba nieprowadząca działalności gospodarczej.

Charakter budowlany gruntu

Jeżeli sprzedaż nieruchomości podlega systemowi VAT, to jej opodatkowanie zależy od kwalifikacji prawnej gruntu.

W kwietniu 2013 r. zmodyfikowano przepisy dotyczące rynku nieruchomości gruntowych, wprowadzając definicję terenów budowlanych. Pod tym pojęciem rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy (nazywaną potocznie wuzetką), o której mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Sprzedaż terenów budowlanych podlega VAT według stawki 23%. 

W jaki sposób opodatkować sprzedaż gruntu, który nie jest objęty planem miejscowym

Sprzedaż terenów niezabudowanych, które nie zostały przeznaczone pod zabudowę w aktualnym planie miejscowym, oraz gruntów, dla których nie wydano decyzji o warunkach zabudowy, jest zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT.

Do końca marca 2013 r. w przepisach o VAT nie było żadnej definicji terenu budowlanego, a dodatkowo ustawa posługiwała się bardzo nieprecyzyjnym zwrotem „tereny przeznaczone pod zabudowę”. W orzecznictwie przyjęto, że pod zabudowę „przeznacza” plan miejscowy, decyzja o warunkach zabudowy albo ewidencja gruntów.

W czerwcu 2013 r. minister finansów wydał interpretację ogólną, w której stwierdził, że dostawa terenu niezabudowanego nieobjętego planem zagospodarowania przestrzennego ani decyzją o warunkach zabudowy podlega zwolnieniu z podatku od towarów i usług. Gdy brak jest planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy, nie należy się kierować danymi z ewidencji gruntów i budynków tak jak do 31 marca 2013 r. (interpretacja z 14.06.2013 r., PT10/033/12/207/WLI/13/ RD/58639).

Zmiana wprowadzona od kwietnia 2013 r. zmniejszy zapewne obszar sporów i wątpliwości związanych z obrotem gruntami. Nadal jednak nie wiadomo, w jaki sposób opodatkować sprzedaż gruntu, który tylko w części jest objęty planem lub warunkami zabudowy. Czy ta pozostała część powinna być zwolniona od podatku, czy raczej całość powinna być opodatkowana stawką 23%, a może odwrotnie – brak planu i wuzetki dla części obszaru daje prawo do objęcia zwolnieniem całego gruntu? Najbardziej prawdopodobne wydaje się dzielenie gruntów na „kawałki” opodatkowane i zwolnione od VAT.