Pergola, trejaż, krata - konstrukcje do podtrzymania pnączy
Pergole, trejaże i kraty podtrzymują pnącza, można na nich eksponować również rośliny sezonowe o zwisających pędach. Drewniane elementy ogrodowe - pergola , trejaż, krata - to konstrukcje do podtrzymania pnączy i wydzielenia stref w ogrodzie.
Autor: www.thinkstockphotos.com
Trejaż to efektowny element ogrodowy
Pergole, trejaże i kraty dzielą i urozmaicają przestrzeń działki. Można je też wykorzystać do wydzielenia kameralnych wnętrz lub przesłonięcia mniej atrakcyjnych fragmentów, jak część gospodarcza lub nieciekawe sąsiedztwo. Pozwalają odizolować i zasłonić część gospodarczą albo inny, mniej atrakcyjny fragment ogrodu. Przede wszystkim jednak podtrzymują pnącza, dzięki którym nawet młody dwu-, trzyletni ogród sprawia wrażenie dojrzałego - mimo że nie ma w nich drzew i dużych krzewów, nabierają przyjemnego charakteru zacisznych zakątków otoczonych bujną zielenią. Można też na nich eksponować rośliny sezonowe o zwisających pędach. Pokryte roślinami rzucają w wybranym miejscu cień, tworząc komfortowe miejsca wypoczynku. Zależnie od potrzeb pergole, trejaże i kratki można łączyć, tworząc rozbudowane konstrukcje, można też uzupełnić je skrzyniami przeznaczonymi do sadzenia ozdobnych roślin sezonowych. Bardzo ważne jest, aby konstrukcja podpory była właściwie dobrana do charakteru pnącza i funkcji, jaką ta zielona przesłona ma pełnić.
>>Przeczytaj też: Jak zbudować drewnianą pergolę i jakimi pnączami ją obsadzić
Pergola, trejaż, krata - czym się różnią?
Pergola to konstrukcja złożona z dwóch szeregów słupów, na których zamontowane są podłużne belki, a na nich poprzeczne elementy tworzące ażurowe zadaszenie. Czasami pergola przybiera kształt bramki. Efektowne są łukowato wygięte konstrukcje wykonane najczęściej z prętów metalowych, choć zdarzają się też wyrafinowane konstrukcje z giętych elementów drewnianych.Trejaż to pojedynczy szereg słupów podtrzymujących belkę, na której w poprzek montuje się krótkie elementy (zazwyczaj deski lub listwy), dzięki czemu rozpięte na konstrukcji pnącze jest lepiej wyeksponowane.Kratka przeznaczona jest do montowania na ścianie lub uzupełniania konstrukcji altan, pergoli czy trejaży. Jej pionowe i poziome elementy łączone są pod kątem prostym albo skośnie. Konstrukcja może być sztywna lub harmonijkowa, co umożliwia dostosowanie jej do szerokości powierzchni, do której jest mocowana albo którą wypełnia.
O czym pamiętać przy projektowaniu pergoli, trejaża, kraty?
'Projektując pergolę, trejaż albo wolno stojącą kratę, trzeba wziąć pod uwagę obciążenia pionowe wynikające z ciężaru elementów konstrukcyjnych oraz ciężaru roślin (znacznego zwłaszcza po deszczu oraz zimą, gdy spadnie śnieg). Istotne dla stabilności konstrukcji są też obciążenia poziome powodowane przez wiatr napierający na gąszcz pędów i liści.O solidności konstrukcji decydują słupy podtrzymujące elementy poziome.Dobrze spełniają swe zadanie słupy drewniane (okrąglaki, krawędziaki), murowane z kamieni lub cegieł, betonowe zbrojone i pokryte na przykład okładziną albo metalowe z rur lub zespawane z kątowników. Ważne jest, by były sztywno osadzone w podłożu, najlepiej na betonowych stopach fundamentowych.Projektując pergolę nad miejscem wypoczynku, warto wziąć pod uwagę jej usytuowanie względem stron świata. Konstrukcja będzie spełniać swoje zadanie, czyli powstanie pod nią strefa cienia (nawet zanim porosną ją rośliny), pod warunkiem że deski rusztu zostaną ustawione tak, aby wyznaczały kierunek wschód – zachód.
Pergola, trejaż, karata - jaką podporę dla pnączy wybrać?
Podpora będzie nam służyć przez wiele lat, jeśli jej konstrukcję dostosujemy do właściwości pnącza, które chcemy posadzić. Należy pamiętać, że będą na nią oddziaływały nie tylko siły wynikające z obciążenia pionowego (ciężar elementów, z których jest zbudowana, oraz pędów i liści – zwiększający się znacznie w sezonie wegetacyjnym, szczególnie po deszczu, oraz zimą, gdy osiądzie na roślinach śnieg), ale też siły poziome powodowane przez wiatr napierający na ścianę zieleni utworzoną przez roślinę.
Dla pnączy o delikatnych pędach i drobnych liściach wystarczą pergole, kratki i bramki z prętów lub listew metalowych, drewnianych, bambusowych czy plastikowych. Rozmaite modele są do kupienia w sklepach i centrach ogrodniczych. Można wybierać między konstrukcją gotową a kompletem elementów przeznaczonych do zmontowania albo kupić materiał i wykonać odpowiednią podporę samodzielnie. Pnącza rosnące bujnie, o pędach dorastających nawet do 20 m długości, ale nietworzące zwartej masy ciężkich liści potrzebują solidniejszego wsparcia. Odpowiednie gotowe konstrukcje z krawędziaków i desek oraz rur i prętów metalowych można kupić w centrach ogrodniczych i sklepach oferujących elementy małej architektury, wykonać samodzielnie lub też zamówić w specjalistycznym zakładzie. Koniecznie trzeba zadbać, aby połączenia elementów były solidne i gwarantowały sztywność i trwałość konstrukcji. Dla tych pnączy, które rosną intensywnie i z czasem wytwarzają znaczną masę liści i gęstych pędów, choć osiągają zazwyczaj nie więcej niż 10 m wysokości, koniecznie trzeba przygotować solidną konstrukcję wykonaną z belek, łat i krawędziaków lub ze stalowych słupków o przekroju zamkniętym. Nie należy lekceważyć problemu, bo zdarza się, że pod naporem tych roślin (zwłaszcza po deszczu) zbyt słaba konstrukcja załamuje się lub wywraca. Bywa też, że ciężkie pnącza sadzone przy elewacjach budynków zrywają rynny lub odpadają od ściany wraz z gzymsami.
>>Przeczytaj też: Pnącza. Gatunki pnączy o różnej intensywności wzrostu
Co zrobić, aby pergola, trejaż czy krata były trwałe?
Elementy drewniane muszą być zaimpregnowane jeszcze przed rozpoczęciem budowy podpory. Najlepiej zrobić to metodą ciśnieniową, bo środek impregnujący wnika wówczas w głąb drewna i zabezpieczenie jest trwałe. Jeżeli drewno nie zostało zaimpregnowane ciśnieniowo, trzeba je pokryć impregnatem. Elementy metalowe powinny być wykonane z nierdzewnych stopów lub ocynkowane. Jeśli nie są, trzeba je zabezpieczyć powłoką antykorozyjną przed zmontowaniem, a po zakończeniu prac uzupełnić ubytki. Po każdym sezonie, gdy liście pnączy opadną, trzeba sprawdzić, czy konstrukcja nie wymaga konserwacji.
>>Przeczytaj też: Impregnacja drewna w ogrodzie: czym i jak zabezpieczyć ogrodowe elementy z drewna
