Róże jadalne - jakie gatunki, co z nich można zrobić i w jaki sposób?
Róże jadalne są cenione nie tylko ze względu na walory dekoracyjne, ale także intensywny smak i aromat. Służą m.in. do sporządzania przetworów. Mają cenne właściwości lecznicze. Które gatunki i odmiany mają największe znaczenie?
Róże wykorzystywane do celów kulinarnych i leczniczych najczęściej zalicza się do zbiorczej grupy „dzikich róż”, która obejmuje różnorodne gatunki. Na tym lista jednak nie kończy się. Róże dostarczają cennych owoców lub aromatycznych płatków.
Róże o jadalnych płatkach – najważniejsze gatunki
Róża damasceńska (Rosa damascena) jest jedną z najcenniejszych róż o jadalnych płatkach, którą można uprawiać w polskich ogrodach. Pochodzi z basenu Morza Śródziemnego, ale jest dosyć odporna na mróz (wymaga ochrony tak jak gatunki wielkokwiatowe). Ma swobodny, luźny pokrój. Liście są podłużne, jajowate, matowe i lekko zwisają z pędów. Kwiaty są bardzo duże (do 7 cm średnicy), pełne lub półpełne o oszałamiającym, typowo różanym zapachu. Zazwyczaj są różowe, chociaż w sprzedaży można dostać także odmiany o kwiatach białych i łososiowych. W Polsce zaleca się uprawiać odmiany wytrzymałe, np. 'Kazanlik'. Ze względu na silny zapach poleca się także 'Rose de Resht' i 'Celsiana' (ostatnia odmiana powtarza kwitnienie). Na tym bogactwo róż o jadalnych płatkach nie kończy się.
Inne polecane gatunki róż jadalnych:
- Róża stulistna (Rosa centifolia) – to mieszaniec wielogatunkowy zaliczany do dzikich róż, a jednocześnie do róż historycznych. Mocno krzewi się i osiąga duże rozmiary (do 2 m wysokości). W czerwcu wytwarza duże, miseczkowate, intensywnie pachnące kwiaty. Mają słodki, kwiatowy zapach. Do polecanych odmian należy m.in. 'Muscosa' wyróżniająca się zapachem nawet w obrębie gatunku.
- Róża francuska (Rosa gallica) – to rozłożysty krzew dorastający do 1,2 m wysokości. Ma gęste ciemne ulistnienie. Kwiaty są różowe lub purpurowe (różne odcienie w zależności od odmiany). Na uwagę zasługuje aromatyczna 'Officinalis', która jest prawdopodobnie jedną z najstarszych róż uprawianych w Polsce.
- Róża herbatnia – podział grupy jest skomplikowany, zalicza się niej różne gatunki. Do polecanych należy m.in. róża angielska, parkowa 'The Pilgrim', której kwiaty wydzielają korzenny zapach, z nutką herbaty i mirry. Osiąga do 150 cm wysokości. Kwiaty o średnicy 9-11 cm są pełne i mają żółto-białą barwę.
Letnia pielęgnacja róż, czyli jak dbać o róże latem >>>
Autor: GettyImages
Największą ozdobą róży stulistnej są pojawiające się w czerwcu duże, wypełnione po brzegi mnóstwem płatków, miseczkowate, silnie pachnące kwiaty
Róże o jadalnych owocach
Wśród róż o największym znaczeniu kulinarnym dominują dzika róża (Rosa canina) oraz róża pomarszczona (Rosa rugosa).
Oba gatunki mają rozłożysty, lekko przewieszający się pokrój. Róża pomarszczona jest jednak niższa, zwykle nie przekracza 1,5 m wysokości. Tworzy gęste zarośla. Dzika róża w dobrych warunkach dorasta nawet do 2,5 m.
Oba gatunki łatwo można rozpoznać po owocach. Owoce dzikiej róży są smukłe, mają nieco wazowaty kształt. Osiągają długość 2-3 cm. Róża pomarszczona wykształca owoce kuliste, ale silnie spłaszczone o długości do 2,5 cm i szerokości około 1,5 cm.
Dzika róża – właściwości i zastosowanie owoców dzikiej róży >>>
Jak wykorzystać jadalne róże?
Róże o jadalnych płatkach służą m.in. do produkcji wody różanej i są składnikiem perfum. Płatki można zbierać i robić z nich przetwory. Najprostszy przepis to zasypanie płatków cukrem i pasteryzacja. W ten sposób powstaje syrop, który służy do aromatyzowania herbat, deserów i ciast. Ponadto można z nich przyrządzić dżemy.
Owoce dzikiej róże mają szersze wykorzystanie. Nadają się do sporządzania soków, syropów, nalewek, dżemów, marmolad i wielu innych przetworów. Jednocześnie przygotowanie bywa uciążliwe, gdyż w każdym owocu należy wydrążyć środek i odrzucić nasiona wraz z włoskami.
Róże jadalne to skarbnice związków aktywnie czynnych, w tym flawonoidów, witamin (zwłaszcza witaminy C) i soli mineralnych. Są traktowane jako naturalne leki na infekcję i środki wzmacniające odporność. Płatki i owoce róż różnią się nieco składem i proporcją poszczególnych związków, ale ich działanie jest podobne.
Zastosowanie róż jadalnych w ogrodzie
Róże mają uniwersalne zastosowanie w przydomowym ogrodzie. Warto je wykorzystać do założenia naturalnego, luźnego żywopłotu lub szpaleru. Takie nasadzenia wyglądają pięknie przez cały rok i są przyjazne dzikiej faunie (dostarczają pokarmu ptakom). Tworzą gęste, żywe, kolczaste ściany. Niestety silnie rozrastają się wszerz i potrzebują przestrzeni. Czasem zasłania się nimi mniej atrakcyjne miejsca, np. część gospodarczą. Ponadto można je uprawiać w kompozycjach krzewiasto-drzewiastych, a w mniejszych ogrodach także jako solitery.
Nie przegap:
Róże wielkokwiatowe – piękne odmiany, pielęgnacja i zastosowanie róż wielkokwiatowych >>>
Rozmnażanie róż: jak rozmnażać róże przez sadzonki >>>
