Morele - uprawa, cięcie, choroby i odmiany moreli do ogrodu
Morele to popularne drzewa owocowe rodzące smaczne owoce, spożywane na surowo lub wykorzystywane na przetwory i dodatek do ciast. Aby morele dobrze plonowały, potrzebują odpowiedniej pielęgnacji. Morele - uprawa w ogrodzie.
Autor: www.thinkstockphotos.com
Spis treści
Morela (łac. Prunus armeniaca) to popularne drzewo dostarczające owoców chętnie spożywanych na surowo, wykorzystywanych na przetwory oraz jako dodatek do ciast. Jest to jednak gatunek, który ma swoje wymagania. Aby dostarczył zdrowych i zadowalających plonów, potrzebuje opieki.
Pewnym problemem w uprawie moreli jest newralgiczny termin kwitnienia. Zwykle drzewo wykształca kwiaty w okresie od marca do kwietnia (zdarza się, że jeszcze wcześniej). W polskim klimacie – charakteryzującym się zmienną pogodą na przedwiośniu i wiosną – często kwiaty moreli są niszczone przez przymrozki. Dlatego raczej unika się sadzenia moreli w chłodniejszych rejonach kraju. Warto wybierać do sadzenia odmiany późne.
Przeczytaj też: Jakie drzewa i krzewy owocowe posadzić w ogrodzie
Odmiany moreli
Odmiany moreli różnią się plennością, wyglądem owoców i odpornością na choroby. Do wartościowych odmian moreli należą m.in.:
- 'Early Orange' – drzewo (i kwiaty) są dość wytrzymałe na mróz, odmiana plenna, odporna na szrkę, owoce rozpoczynają dojrzewanie od połowy lipca, owoce są średniej wielkości o owalnym lub nieco spłaszczonym kształcie;
- 'Harcot' – drzewo wytrzymałe na mróz, kwiaty mogą być uszkadzane przez przymrozki, rodzi duże owoce, które dojrzewają na przełomie lipca i sierpnia, wymaga zapylacza;
- 'Somo' – polska odmiana wytrzymała (drzewo znosi mrozy, kwiaty – przymrozki), owocująca późno, w drugiej połowie sierpnia, owoce są małe lub średniej wielkości, w szczególności polecana na kompoty;
- 'Późna Rejmana' – polska odmiana o owocach dojrzewających na początku września, wyróżnia się plennością i zdrowotnością;
- 'Wczesna z Morden' – stara sprawdzona kanadyjska odmiana uprawiana od 1945 roku, dobrze sprawdza się w polskim klimacie – jest wytrzymała na niskie temperatury, owoce dojrzewają w drugiej połowie lipca, mają tendencję do opadania, dlatego sadownicy częściej stawiają na konkurencyjne odmiany, np. 'Early Orange', z powodzeniem można ją natomiast sadzić w przydomowych ogrodach.
Uprawa i wymagania moreli
Pod uprawę moreli, niezależnie od rejonu Polski, powinno się wybierać miejsca słoneczne, ciepłe, osłonięte od silnych wiatrów. W takich warunkach plon będzie największy, owoce najlepiej wybarwione, a drzewa (i kwiaty) najmniej narażone na przemarzanie (a także porażanie przez choroby grzybowe). Optymalne pod uprawe moreli są gleby żyzne, próchnicze, dobrze zdrenowane (morela nie lubi nadmiaru wody), o odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego. Przed sadzeniem drzew zaleca się wykonanie głębokiej orki (nawet do 80 cm) i wymieszanie podłoża z obornikiem (30-40 t/ha). Sadzonki moreli zaleca się wybierać w certyfikowanych szkółkach lub sprawdzonych sklepach ogrodniczych. Najlepsze są te droższe, ale z uformowaną bryłą korzeniową (np. balotowane). Zalecany termin sadzenia drzewek moreli to wiosna. Odległości zależą od siły wzrostu i kształtu korony poszczególnych odmian. Najczęściej jednak rozstawa wynosi 5-6 x 3-3,5 m. Drzewka nierozgałęzione zaleca się przyciąć na wys. około 70 cm, tym rozgałęzionym trzeba przyciąć pędy na wys. 50 cm. Morele można prowadzić jako pojedyncze drzewa lub w szpalerze. W początkowym okresie po posadzeniu powinny być regularnie podlewane (starsze okazy także zaleca się nawadniać w czasie suszy). Cennym zabiegiem jest ściółkowanie gleby w rzędach i siew nawozów zielonych między rzędami. Warto stosować zróżnicowane nawożenie obejmujące także mikroelementy (Zn i B). Przy niedoborze tego ostatniego (boru) często dochodzi do opadania zawiązków owoców.
Przeczytaj też: Sadzenie drzew owocowych
Cięcie moreli
Cięcie drzew moreli zaleca się wykonywać wiosną, przed fazą różowego pąka. U okazów 2-4-letnich skraca się najsilniej rosnące pędy. Starszych drzew nie trzeba corocznie ciąć. W razie potrzeby wykonuje się prześwietlanie koron oraz cięcie sanitarne.
Przeczytaj też: Jak i kiedy przycinać drzewa i krzewy owocowe
Choroby moreli
Drzewa moreli mogą być porażane przez groźne choroby. Do najczęściej spotykanych należą:
- Brunatna zgnilizna drzew pestkowych (monilioza) – poraża m.in. kwiaty, które zasychają, ale nie opadają z drzewa. Powoduje także brązowienie i zamieranie pędów. Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia moniliozy przed kwitnieniem zaleca się zapobiegawczo zastosować fungicyd (np. Topsin, Rovral Flo 255).
- Zgorzel bakteryjna drzew pestkowych (rak bakteryjny) – najczęściej występuje na czereśniach, ale często poraża także morele. Rozprzestrzenia się począwszy od kwiatów i przez tkanki przenika w głąb drzewa. Na pędach i konarach występują rany, później następnie dochodzi do ich zamierania. Przy porażeniu mogą ginąć nawet całe drzewa. Częstym objawem jest gumoza (która może być jednak spowodowana także innymi czynnikami, np. uszkodzeniami mechanicznymi). Porażone pędy trzeba wycinać, jeśli choroba znajduje się w zaawansowanym stadium należy pozbyć się całego drzewa. Rany po cięciu należy potraktować maścią ogrodniczą. W okresie nabrzmiewania pąków, kwitnienia oraz opadania liści zaleca się stosować preparaty miedziowe (Champion, Cukarb, Miedzian).
- Dziurkowatość liści – choroba nie wpływa bezpośrednio na plon, ale zmniejsza powierzchnię asymilacyjną liści spowalniając tym samym wzrost. Na liściach pojawiają się drobne plamki, które brązowieją, a później wykruszają się. Morele chroni się przed dziurkowatością liści przy okazji, stosując zapobiegawczo preparaty na inne choroby, np. Miedzian w okresie nabrzmiewania pąków.
- Parch moreli – początkowo na owocach występują oliwkowe plamy, które z czasem ciemnieją, powiększają się i pokrywają aksamitnym nalotem. Skórka owoców korkowacieje i pęka. Owoce gniją. Na pędach występują brunatne lub czarne plamy, kora pęka i powstają rany. Porażone fragmenty należy usuwać i palić. W czasie kwitnienia oraz po kwitnieniu zaleca się stosować Topsin.
- Szarka – choroba wirusowa, występuje głównie na śliwach, ale czasem pojawia się też na brzoskwiniach i morelach. Na liściach i owocach występują przebarwienia, z czasem tworzące bruzdy. Owoce przedwcześnie opadają. Porażone morele należy usuwać i palić. Należy nie dopuszczać do żerowania mszyc, które mogą roznosić wirusy.
