Haworsja (haworcja) – wymagania, uprawa, rozmnażanie, zastosowanie
Haworsja, nazywana też haworcją, gości w naszych mieszkaniach już od dawna. Swą popularność zawdzięcza niewielkim rozmiarom, małym wymaganiom i niezwykłej urodzie. Ta mała, sukulentowa bylina należy do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae).
Haworsje to łatwe w uprawie i bardzo wdzięczne rośliny ozdobne. Ładnie prezentują się jako solitery w niewielkich doniczkach, szczególnie na tle białego żwirku, ale doskonale nadają się też do tworzenia ogródków żwirowych w pojemnikach, gdyż dobrze wyglądają w towarzystwie innych, niedużych sukulentów i kaktusów.
Rodzaj Haworthia liczy sobie ponad 160 gatunków. Zdecydowana większość z nich pochodzi z Południowej Afryki, a kilka jest uprawianych w mieszkaniach jako rośliny ozdobne. Należy do nich m.in.:
- haworsja wąskolistna (Haworthia attenuata),
- Haworthia limifolia,
- haworsja Reinwardta (Haworthia reinwardtii),
- haworcja pasiasta (Haworthia fasciata),
- haworsja Coopera (Haworthia cooperi).
Choć rośliny te różnią się między sobą wyglądem, to mają cechy wspólne - mięsiste, grube, sztywne liście, pokryte jasnymi brodawkami, tworzące tuż nad ziemią gęste rozety. W dobrych warunkach haworsje mogą też kwitnąć, wydając drobne, jasne kwiaty, zebrane w luźne kwiatostany. Ponieważ jednak ich kwiaty są zwykle niepozorne i mało dekoracyjne, warto je usuwać, aby nadmiernie nie wyczerpywały rośliny.
Haworsja wąskolistna
Najpopularniejszą z uprawianych w mieszkaniach haworsji jest haworsja wąskolistna. Roślina tworzy tuż nad ziemią niewysokie (na 20-30 cm), ale gęste, gwiaździste rozety ciemnozielonych, grubych, mięsistych, sztywnych, wąskich, trójkątnych, ostro zakończonych liści. Liście pokryte są licznymi, białymi brodawkami, które na górnej stronie blaszki są nieregularne, a od spodu układają się w poprzeczne, równe rzędy. Latem roślina może kwitnąć, wydając drobne, jasne kwiatki, zebrane na pędzie w luźny kwiatostan. Kwiaty nie są szczególnie atrakcyjne, dlatego warto je usuwać.
Jedną z ciekawszych odmian jest haworsja wąskolistna 'Enon' o szerszych liściach i luźniej ułożonych na nich jasnych brodawkach.
Haworsja pasiasta
Bardzo podobnym do poprzedniego gatunkiem jest też haworsja pasiasta, która ma nieco szersze liście, ozdobione poprzecznymi prążkami brodawek tylko na spodniej stronie (wierzch liścia bez brodawek). Tworzone przez nie rozety są gęste, ale wzniesione a nie rozłożyste.
Do ciekawszych odmian haworsji pasiastej należą:
- haworsja pasiaste 'Alba' o zielonych liściach bardzo gęsto pokrytych rzędami białych brodawek,
- haworsja pasiasta 'Big Band' o zielonych liściach pokrytych rzędami grubych, białych brodawek.
Poznaj też: Najpopularniejsze duże kwiaty doniczkowe do domu i mieszkania >>>
Haworsja limifolia
Podobną do obu poprzednich gatunków, choć rzadziej spotykaną haworsją jest haworsja limifolia. Roślina także ma grube, sztywne, mięsiste, zielone liście, jednak są one znacznie szersze i bardziej trójkątne niż u poprzednich gatunków, a pokrywające ich powierzchnię brodawki są jaśniejsze, mniej wyraziste i ułożone zarówno na górnej jak i na dolnej stronie liścia w regularne, poprzeczne rzędy. Tworzone przez nie rozety są też bardziej rozłożyste.
Gatunek ten ma sporo atrakcyjnych odmian, jak np.:
- haworsja limifolia 'Variegata' o zielonych liściach ozdobionych szerokim, nieregularnym, żółtokremowym pasem,
- haworsja limifolia 'Zebra' o zielonych liściach z poprzecznymi, wąskimi pasami białych brodawek,
- haworsja limifolia 'Spider White' o zielonych liściach ozdobionych cienkimi, poprzecznymi pasmami drobnych, białych brodawek, tworzących wzór przypominający pajęczynę.
Autor: Gettyimages
Haworsja pasiasta, odmiana 'Alba'
Haworsja Reinwardtii
Różniącą się pokrojem od poprzednich gatunków jest natomiast haworsja Reinwardtii. Roślina wprawdzie także tworzy grube, trójkątne, mięsiste, sztywne liście, pokryte poprzecznymi pasmami białych brodawek, ale jej niewielkie rozety są wąskie, zwarte i nie rozwijają się tuż nad ziemią, tylko stopniowo wyrastają w górę, przybierając walcowatą, wzniesioną formę.
Haworsja Coopera
Do rzadko spotykanych w uprawie haworsji należy też haworsja Coopera. Roślina także tworzy gęste, rozłożyste rozety mięsistych liści, ale nie posiada na ich powierzchni brodawek (haworsja bezbrodawkowa). Jej liście są jasnozielone, szerokie, grube, mięsiste i wodniste, a u niektórych odmian nawet pękate. Ich powierzchnię pokrywają biegnące od dołu ciemniejsze, podłużne prążki, a ostro zakończony wierzchołek jest niemal całkiem przeźroczysty.
Wymagania uprawowe haworsji
Bez względu na gatunek, haworsje mają dość podobne wymagania. W sezonie wegetacyjnym oczekują bardzo jasnego, ale osłoniętego przed bezpośrednim słońcem stanowiska oraz sporo ciepła (temp. 22-25 °C). Będą też wdzięczne za systematyczne, choć umiarkowane zasilanie nawozami przeznaczonymi dla kaktusów.
Rośliny są sukulentami, dlatego nie oczekują zbyt wiele wody. Łatwiej jest je przelać i doprowadzić do zgnicia niż zasuszyć, dlatego należy podlewać je niezbyt często i umiarkowanie (ziemia przed kolejnym podlaniem musi przeschnąć, a woda nie może zalegać na podstawce).
Zimą rośliny wymagają okresu spoczynku, dlatego jesienią przenosimy je do jasnego, ale chłodnego pomieszczenia (10-15 °C), zaprzestajemy nawożenia i ograniczamy podlewanie. Wiosną możemy przesadzić je do nowej doniczki, wypełnionej lekkim, przepuszczalnym podłożem, a najlepiej specjalną ziemią dla kaktusów i sukulentów.
Przy okazji przesadzania haworsje możemy też rozmnożyć, gdyż często tworzą u podstawy rozet rozetki potomne, które wystarczy oddzielić od rośliny matecznej i posadzić w nowej doniczce.
