Gorczyca polna, biała, czarna. Jak uprawiać gorczycę i wykorzystać jej właściwości?
Gorczyca ma szerokie zastosowanie: w uprawach jest traktowana jako roślina fitosanitarna, w kuchni jest cenioną przyprawą wykorzystywaną m.in. przy przyrządzaniu marynat, miłośnicy medycyny naturalnej wykorzystują jej lecznicze właściwości. Uprawa gorczycy nie jest trudna, można ją z powodzeniem praktykować także w przydomowych ogrodzie.
Autor: GettyImages
Gorczycę białą można uprawiać w całym kraju
Spis treści
- Gorczyca - gatunki gorczycy do uprawy
- Jak uprawiać gorczycę? Warunki dla sadzenia gorczycy
- Właściwości gorczycy i zastosowanie lecznicze
- Wykorzystanie kulinarne gorczycy
Gorczyca - gatunki gorczycy do uprawy
Największe znaczenie w uprawie zarówno dla odpoczynku gleby jak i uzyskania plonu ma gorczyca biała (Sinapis alba), nazywana także gorczycą żółtą. Roślinę często sieje się w profesjonalnych uprawach jako międzyplon lub poplon (to samo można praktykować w ogrodzie warzywnym). Jest cennym gatunkiem dla pszczół, zapewniającym pożytek w czerwcu. Gorczyca przyciągnie do naszego ogrodu te przydatne owady.
- Zobacz także inne rośliny przyjazne dla owadów
Wydajność miodowa wynosi 250-330 kg/ha, a pyłkowa nawet 150-330 kg/ha. Gorczyca tworzy okrągłe, jasnożółte nasiona, które często stosuje się jako przyprawę. To gatunek uprawiany w Polsce od XVI wieku.
Gorczyca czarna (Brassica nigra), od niedawna widniejąca pod nazwą kapusta czarna, jest w Polsce rzadziej uprawiana. To częsty (i główny) składnik najostrzejszych musztard. W sprzedaży dostępna jest także gorczyca sarepska (Brassica juncea), nazywana kapustą sitowatą. W porównaniu z powyższymi gatunkami wyróżnia ją jeszcze ostrzejszy smak.
Jak uprawiać gorczycę? Warunki dla sadzenia gorczycy
Pole pod uprawę gorczycy powinno być jesienią przeorane (na głębokość 20-25cm), później zbronowane. Stanowiska w przydomowym ogrodzie trzeba natomiast dokładnie przekopać i wyrównać.
- Sprawdź też jak przygotować ziemię w ogrodzie?
Średnia odległość pomiędzy rzędami wynosi 25-35 cm. Norma siewu: 6-9 kg/ha dla gorczycy białej, 4-6 kg/ha dla gorczycy sarepskiej i 3-5 kg/ha dla gorczycy czarnej. Nasiona gorczycy zaleca się zaprawić zaprawą nasienną T zawiesinową, która chroni siewki przed zgorzelą. Gorczyca uprawiana dla plonu powinna być siana wcześniej - w okresie wiosennym, od połowy marca.
Przy uprawie na nawóz zielony można ją siać przez większość sezonu, nawet późnym latem. Średni okres wegetacyjny gorczycy w zależności od gatunku, warunków, terminu siewu i rejonu Polski wynosi 80-125 dni.
Gorczyce mają niewielkie wymagania cieplne. Znoszą przymrozki nawet do -6°C (w okresie wschodów). Optymalne są stanowiska słoneczne i żyzne, wapienne, umiarkowanie wilgotne gleby. Pod tym względem bardziej wymagająca jest gorczyca czarna. Jednocześnie jest mniej odporna na choroby i szkodniki. Rośliny rosną szybko, dlatego względnie radzą sobie z zachwaszczeniem (w uprawach profesjonalnych stosuje się herbicydy).
Autor: GettyImages
Gorczycę białą można uprawiać w całym kraju
Właściwości gorczycy i zastosowanie lecznicze
- Gorczyca biała zawiera glukozynolat synalbiny, synapinę, związki śluzowe, związki białkowe, olej tłusty (ok. 28%), aminy i sole mineralne. W przeciwieństwie do gorczycy czarnej nie drażni błony śluzowej przewodu pokarmowego. Wyciągi wodne z nasion stosuje się jako środek powlekający. Po spożyciu nasiona gorczycy pęcznieją i powodują łagodne przeczyszczenie. Jako naturalny lek nasiona gorczycy białej są często wykorzystywane w nieżycie żołądka i jelit, w zaparciach, niestrawnościach, nadkwasocie oraz chorobie wrzodowej. Zewnętrznie (w formie okładów) pomagają na bóle reumatyczne i stawowe.
- Gorczyca czarna zawiera synigrynę, flawonoidy, mirozynazę, białko, związki śluzowe, tłuszcze (ok. 31%), białka i sole mineralne. Należy stosować ją ostrożnie ze względu na wspomniane wcześniej właściwości podrażniające. To działanie wykorzystuje się przy stosowaniu zewnętrznym – ma podrażniać skórę i tym samym powodować lepsze ukrwienie. Gorczyca czarna pomaga przy różnego rodzaju bólach: mięśniowych, stawowych i reumatycznych. Rozdrobnione nasiona z dodatkiem miodu i wody są czasem stosowane dla rozjaśnienia piegów.
- Gorczyca sarepska zawiera nawet 50% tłuszczu, dlatego służy do produkcji oleju spożywczego. Zawiera dużo synigryny, ponadto glikozydy, białka i sole mineralne. Można stosować ją podobnie jak gorczycę czarną.
Wykorzystanie kulinarne gorczycy
Gorczyca biała ma umiarkowanie delikatny, lekko piekący smak, gorczyca czarna oraz gorczyca sarepska są ostrzejsze, bardziej wyraziste. Wykorzystuje się je do produkcji musztard o różnym stopniu „ostrości”. W kuchni największą rolę pełni gorczyca biała, gdyż jest środkiem silnie konserwującym, m.in. do przyprawiania marynat. Wszystkie gorczyce nadają się jako przyprawy do aromatyzowania korniszonów, wzmacniania smaku wędlin i warzyw w occie. Zmielone nasiona gorczycy to cenny dodatek do sosów, duszonych warzyw, mięs i zapiekanek. Gorczyca ma także dodatkowe właściwości: pozwala pozbyć się nieprzyjemnych zapachów. Dawniej zmiażdżone nasiona zalane wodą umieszczano w garnkach i innych pojemnikach (np. po kiszonkach).
Nie przegap:
- Przetwory z ogórków - jak zrobić najlepsze ogórki małosolne, kwaszone i konserwowe? Oto przepisy!
- Przetwory z papryki. Co można zrobić z papryki? Sprawdzone przepisy
