Czarny bez warto mieć w ogrodzie! Naturalny preparat na szkodniki, prosty w uprawie!
Choć czarny bez to roślina niewymagająca i łatwa w uprawie, to w ogrodach jest rzadko spotykany. Warto jednak uprawiać czarny bez dla jego cennych kwiatów i owoców. Podpowiadamy zatem jak uprawiać i pielęgnować bez czarny w ogrodzie.
Autor: GettyImages
Bez czarny w okresie kwitnienia
Spis treści
- Jakie wymagania ma czarny bez?
- Uprawa bzu czarnego - kiedy zbierać?
- Rozmnażanie bzu czarnego
- Bez czarny „brudzi”
- Czarny bez - znana roślina lecznicza
- Zastosowanie kwiatów i owoców bzu czarnego w kuchni
- Czarny bez – właściwości. Naturalny preparat na szkodniki
Bez czarny (łac. Sambucus nigra), nazywany też bzem lekarskim lub bzowiną czarną, to wysoki krzew lub niewielkie drzewo, dorastające do kilku metrów wysokości, o łukowato wygiętych pędach. To gatunek kosmopolityczny, który łatwo przystosowuje się do różnych warunków. Jest określany mianem rośliny ruderalnej (towarzyszącej człowiekowi), rośnie praktycznie wszędzie. W środowisku naturalnym uchodzi za azotolubną roślinę wskaźnikową.
Czarny bez jest najbardziej dekoracyjny w okresie kwitnienia, gdy na krzewie widać duże baldachy kremowobiałych kwiatów. Ozdobą rośliny są też błyszczące, czarne, jadalne owoce, które dojrzewają stopniowo - w sierpniu lub wrześniu.
Jakie wymagania ma czarny bez?
Uprawiając czarny bez dla owoców, powinno się go sadzić w miejscach słonecznych i ciepłych, ale gorzej rośnie na stanowiskach o wystawie południowej. Krzew znakomicie radzi sobie także w półcieniu. Toleruje różne typy podłoży (w tym jałowe, suche i okresowo podmokłe). Najlepsze do uprawy bzu czarnego są gleby przepuszczalne, próchnicze, średnio wilgotne, zasobne w związki azotowe i wapń, o pH 5,5-6,5. Czarny bez doskonale znosi zanieczyszczenia powietrza i warunki miejskie, a do tego jest dość odporny na choroby i szkodniki, choć czasem atakują go mszyce (najlepiej zwalczać je naturalnym preparatem przygotowanym na bazie czosnku lub gnojówką z pokrzywy)
Uprawa bzu czarnego - kiedy zbierać?
Krzewy bzu czarnego sadzi się na miejsce stałe jesienią lub wiosną. To gatunek mrozoodporny, który nie wymaga okrycia przed nadejściem zimy. W początkowym okresie uprawy zaleca się roślinę podlewać (szczególnie podczas suszy). Przed i po kwitnieniu warto zasilić krzewy nawozem wieloskładnikowym. Bez czarny dobrze reaguje na nawożenie organiczne. Cięcie podstawowego gatunku nie jest wymagane, ale zabieg pozwala zwiększyć plonowanie i poprawić pokrój. Co kilka lat warto usunąć kilka najstarszych pędów i skrócić pędy młodsze. Odmiany wielkoowocowe bzu czarnego zaleca się ciąć każdego roku.
Rozmnażanie bzu czarnego
Bez czarny łatwo można rozmnożyć, ukorzeniając pobrane jesienią pędy jednoroczne. Sadzonki powinny mieć 5–6 oczek, przy czym po posadzeniu dwa oczka pozostawia się nad ziemią. Bez czarny obficie owocuje po 3–4 latach.
Bez czarny „brudzi”
Owoce bzu czarnego są chętnie zjadane przez ptaki. Ze względu na to, że owoce bzu mają silne właściwości barwierskie, zwierzęta mogą zanieczyszczać odchodami tereny w pobliżu uprawy. Dlatego powinno się unikać sadzenia rośliny przy parkingach, oczkach wodnych czy placach zabaw dla dzieci.
Czarny bez - znana roślina lecznicza
Kwiaty bzu czarnego (Flos Sambuci) i owoce bzu czarnego (Fructus Sambuci) to znane surowce lecznicze, które możemy z powodzeniem wykorzystywać w kuchni i domowej apteczce. Surowce te pozyskuje się zarówno z krzewów rosnących w środowiskach naturalnych, jak i roślin uprawianych na plantacjach.
Kwiaty i owoce czarnego bzu zbieramy z krzewów rosnących daleko od dróg. Na zbiór wybieramy dzień słoneczny, najlepiej po deszczu. Kwiaty bzu czarnego zbiera się, gdy baldachogrona są rozwinięte w około 80 procentach. Suszymy je w cieniu, optymalna temperatura suszenia kwiatów bzu czarnego wynosi 30–35 st. C. Owoce bzu czarnego powinny być zbierane w pełni dojrzałości (zbieramy całe grona). Zbieramy wyłącznie dojrzałe owoce, ponieważ niedojrzałe zawierają kwas pruski|! Początkowo owoce suszy się w temperaturze 30 st. C, później w 60 st. C. Szypułki usuwa się dopiero po wysuszeniu.
- Kwiaty bzu czarnego zawierają flawonoidy, kwasy organiczne i sole mineralne.
- Owoce bzu czarnego są natomiast bogate w cukry, antocyjany, pektyny, witaminy, sole mineralne i kwasy organiczne.
Cała roślina zawiera trujące związki: sambunigrynę i sambucynę, które są rozkładane w wysokiej temperaturze. Kwiaty i owoce bzu czarnego wykazują właściwości przeciwgorączkowe, napotne i moczopędne. Działają skuteczniej od kwiatów lipy. Napary z bzu czarnego zaleca się stosować przy niewłaściwej przemianie materii, przeziębieniu, grypie, depresji i dolegliwościach układu krążenia.
Przeczytaj więcej o właściwościach zdrowotnych i zastosowaniu bzu czarnego w fitoterapii
Autor: GettyImages
Owoce bzu czarnego
Bez czarny warto posadzić w pobliżu pryzmy kompostowej, bo wydzielane przez jego korzenie substancje doskonale wpływają na procesy zachodzące w kompoście. Liście bzu wydzielają olejki eteryczne, które odstraszają owady, także liczne szkodniki. Trudno kupić sadzonki bzu czarnego, ale można wykopać młodą roślinę na jakimś nieużytku lub w zaprzyjaźnionym ogrodzie - przesadzona z bryłą ziemi szybko się przyjmie.
Zastosowanie kwiatów i owoców bzu czarnego w kuchni
Rozdrobnione kwiaty bzu czarnego można dodawać do naleśników. Całe kwiatostany można smażyć obtoczone w naleśnikowym cieście. Owoce bzu czarnego najczęściej służą do przygotowywania soków, syropów, powideł i nalewek. Nie powinno się ich spożywać na surowo (świeże owoce zawierają sambunigrynę - glikozyd, który nie dość, że ma niedobry smak, to jeszcze może wywołać zatrucie pokarmowe i wymioty). Warto wykorzystać także barwierskie właściwości bzu – stosuje się je do wzmacniania barwy win, soków i kompotów, przygotowywanych z innych gatunków roślin.
>>Nie przegap:
Czarny bez – właściwości. Naturalny preparat na szkodniki
Wszystkie części krzewu bzu czarnego mają intensywny, niezbyt przyjemny zapach. Wydzielają związki, które odstraszają mszyce, krety, nornice i larwy motyli. Dlatego ziele (młode pędy i kwiaty) jest używane do tworzenia naturalnych ekologicznych preparatów (gnojówek).
Przeczytaj też:
- Rośliny lecznicze i zioła rosnące dziko w ogrodach
- Środek na mszyce domowe sposoby - zastosuj je, a pozbędziesz się mszyc z ogrodu
Polecany artykuł:
Autor: GettyImages
Bez czarny w okresie kwitnienia
