Świerki do ogrodu: jakie gatunki wybrać? Wybór jest spory!
Podstawowe gatunki świerków zaleca się sadzić głównie w dużych ogrodach, bowiem to okazałe drzewa, które mogą zagłuszyć mniejsze rośliny. W sprzedaży są także ciekawe odmiany świerków - niskie i karłowe o wszechstronnym zastosowaniu. Podpowiadamy, jakie świerki wybrać do ogrodu.
Autor: GettyImages
Świerk kłujący najładniej wygląda jako soliter
Spis treści
- Dlaczego warto sadzić świerki w ogrodzie?
- Jakie wymagania mają świerki?
- Świerk pospolity
- Odmiany świerka pospolitego
- Świerk kłujący
- Odmiany świerka kłującego
- Świerk biały
- Odmiany świerka białego
- Świerk serbski
- Jak stworzyć żywopłot ze świerków?
- Czy można przesadzić duży, stary świerk?
Dlaczego warto sadzić świerki w ogrodzie?
Świerki warto uprawiać w ogrodzie z kilku powodów: są to rośliny zimozielone, dzięki czemu stanowią dekorację przez cały rok, dają efekt „piętrowości” istotny przy tworzeniu aranżacji ogrodu, z reguły są łatwe w uprawie i mają wszechstronne zastosowanie. Projektując ogród złożony z krzewów oraz drzew, koniecznie trzeba wziąć pod uwagę ich ostateczne rozmiary i wyobrazić sobie, jak po latach wypełnią przestrzeń. Częstym błędem jest sadzenie ich zbyt gęsto. To może sprawić, że te o większej sile wzrostu zdominują i przysłonią mniejsze oraz bardziej delikatne. Wtedy konieczne stanie się przesadzenie części roślin (co w przypadku drzew i krzewów jest dość kłopotliwe) albo ich wykarczowanie.
Sprawdź też: cięcie iglaków - jak i kiedy ciąć tuje, sosny, cisy, jodły, świerki
Wielkość roślin decyduje również o tym w jakiej odległości od ściany budynku zostaną posadzone - nie powinna być ona mniejsza niż docelowa wielkość korony. Wysokie drzewa, do których należą świerki, z reguły sadzi się jako solitery lub żywopłoty. Odmiany niskie świerków można wykorzystywać jako dekorację skalniaków, wrzosowisk, trawników, a nawet rabat kwietnych.
Jakie wymagania mają świerki?
Świerki z reguły mają duże wymagania świetlne (odmiany o zabarwieniu innym niż zielone wymagają słonecznych stanowisk). Nadmierne zacienienie to częsty powód gubienia igieł, słabego wybarwienia i występowania chorób grzybowych. Rodzaj preferowanego podłoża zależy od gatunku świerku. Najlepiej wybierać sadzonki świerków z uformowaną bryłą korzeniową. Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest podlewanie świerków w ogrodzie. Powinno się wykonywać je także zimą - w umiarkowanie ciepłe dni. Świerkom zagraża wiele szkodników - w szczególności uwagę należy poświęcić mszycom.
Sprawdź też: Tuje w ogrodzie - jakie odmiany tui sadzić w ogrodzie i jak je pielęgnować?
Świerk pospolity
Świerk pospolity (Picea abies) jest drzewem powszechnie spotykanym w Polsce, dość szybko rosnącym. Nadaje się do ogrodów urządzanych w różnych stylach – w tym wiejskich, naturalistycznych i leśnych. To dobry soliter. Ponadto świerk pospolity dobrze znosi cięcie, a więc nadaje się też na formowane żywopłoty. Aby się nie ogałacały od dołu, trzeba je regularnie strzyc i chronić przed zacienieniem ze strony innych roślin. Świerk pospolity w ogrodzie wymaga gliniasto-piaszczystego, umiarkowanie wilgotnego, lekko kwaśnego podłoża. Jest wrażliwy na suszę, zanieczyszczenie powietrza, ale za to odporny na mróz. Świerk pospolity ma krótkie (1,5 cm), ciemnozielone błyszczące igły i zwisające szyszki długości 15 cm. Ma setki ozdobnych odmian o różnym pokroju i sile wzrostu – wśród nich wiele karłowych: świerk 'Nidiformis' jest niski i płaski, świerk 'Little Gem' ma kształt kuli, świerk 'Pusch' - na końcach jego pędów pojawiają się małe czerwone szyszki.
Sprawdź też: najładniejsze krzewy ozdobne do ogrodu >>>
Wybierając świerk pospolity do aranżacji ogrodu, pamiętajmy że zajmuje dużo miejsca. Osiąga nawet do 50 m wysokości. Nie nadaje się do uprawy w dużych aglomeracjach miejskich - źle reaguje na zanieczyszczenia powietrza i kurz. Nie powinno się go także sadzić na piaszczystych glebach. Tradycyjnie krajowy świerk wykorzystuje się na choinki.
Odmiany świerka pospolitego
- 'Acrocona' - ta odmiana świerku osiąga wysokość do 5 m i ma nieregularny pokrój. Efektownie komponuje się w ogrodach orientalnych.
- 'Acrocona Pusch' - to karłowa odmiana świerku osiągająca do 40 cm wysokości. Ma kulisty pokrój. Dobrze wygląda sadzona na skalniaki i rabaty.
- 'Cupressina' - tę odmianę świerku wyróżnia nietypowy, niemal kolumnowy pokrój. Z tego względu dobrze nadaje się do kompozycji kolorystycznych i na szpalery w ogrodzie.
- 'Frohburg' - to odmiana świerku pospolitego o zwisającym pokroju polecana na soliter. Rośnie wolno – po 10 latach osiąga ok. 2 m wysokości.
Świerk kłujący
Świerk kłujący (Picea pungens) może być kluczową dekoracją ogrodu jako soliter – od razu zwraca na siebie uwagę. Nadaje się w szczególności do średnich i dużych ogrodów. Świerk kłujący może być sadzony w miastach, gdyż dobrze znosi zanieczyszczenie powietrza i suszę. Nie przemarza. Ze względu na odporność na niskie temperatury i wiatr wykorzystuje się go na działkach do tworzenia ścian ochronnych, np. od strony wschodniej. Ograniczeniem w uprawie jest stanowisko – świerk kłujący nie lubi zacienienia.
Świerk kłujący to okazałe drzewo wyróżniające się stożkowatą koroną i grubymi pędami, które wyrastają z pnia niemal pod kątem prostym. Gęste igły mają zielononiebieską lub srebrzystoniebieską barwę. U starszych okazów świerków pędy boczne zwisają. Igły - grube i nastroszone – są mniej lub bardziej srebrzysto-niebieskie. Dlatego też często bywa nazywany świerkiem srebrnym. Dekoracyjne szyszki, początkowo czerwonawe, później jasnobrązowe mają wystające postrzępione łuski. Świerk kłujący polecany jest do dużych ogrodów, w mniejszych lepiej posadzić inną, karłową odmianę o podobnym zabarwieniu igieł: 'Glauca Globosa' lub 'Iseli Fastigiate'.
Odmiany świerka kłującego
- 'Białobok' - to odmiana świerku kłującego wolno rosnąca – po 10 latach osiąga ok. 2 m wysokości. Ma nietypowe zabarwienie – młode igły są kremowożółte, starsze niebieskawe.
- 'Glauca Globosa' - osiąga maksymalnie do 3 m wysokości. Ta odmiana świerku kłującego rośnie wolno. Posiada mniej regularny pokrój (w porównaniu z podstawowym gatunkiem).
- 'Glauca Pendula' – roślina dorasta do 3 m wysokości. Ma pokrój płaczący, nieregularny. Ten świerk kłujący dobrze wygląda na rabatach i wrzosowiskach.
- 'Maingold' – młode igły tego świerku są żółtokremowe, starsze zielononiebieską. Po 10 latach osiąga ok. 2,5 m wysokości.
Czy wiesz, że świerki kłujące (zwane potocznie świerkami srebrnymi) mają małe wymagania, oryginalną, seledynową barwę igieł i ładny stożkowaty kształt. Niestety wiele roślin w młodości rośnie krzywo (te, które były rozmnażane przez szczepienie). Takie świerki przez kilka pierwszych lat uprawy powinny być przywiązane do palików.
Autor: Getty Images
Świerk srebrny (świerk kłujący) charakteryzuje się gęstym, zwartym, stożkowatym pokrojem
Świerk biały
Świerk biały (Picea glauca) osiąga do 30 m wysokości. Rośnie wolno. Posiada piramidoidalną koronę. Świerk biały wytwarza atrakcyjne igły - z wierzchu zielononiebieskie, od spodu zielonobiałe. Podstawowy gatunek ze względu na rozmiary nadaje się do dużych ogrodów i parków. To dobry soliter i dodatek do krzewiastych kompozycji. Na rynku można jednak znaleźć ogromną liczbę odmian świerków białych różniących się wysokością, kształtem i zabarwieniem.
Odmiany świerka białego
- 'Conica' - to jedna z najbardziej popularnych odmian świerka białego. Osiąga do 3 m wysokości, ma zwarty, stożkowy pokrój i miękkie, promieniście ułożone ulistnienie. Rośnie wolno – zaledwie 5 cm rocznie. Ma bardzo krótkie, delikatne, żywo zielone igły osadzone na cienkich i sztywnych pędach. Świerk biały 'Conica' jest polecany na rabaty, do niewielkich ogrodów skalnych i wrzosowiskowych oraz do sadzenia w pojemnikach. Nie ma specjalnych wymagań co do podłoża. Jest wrażliwy na silne mrozy i suche powietrze, więc lepiej go sadzić w miejscach osłoniętych od wiatru. Gdy jest upalnie i sucho, może zostać zaatakowany przez przędziorki.
- 'Pixie' – odmiana świerka białego podobna do 'Conica', ale rośnie wolniej i wytwarza krótsze, ciemniej zabarwione igły.
- 'Alberta Blue' - osiąga do 2 m wysokości, rośnie wolno. Igły mają intensywnie niebieską barwę.
- 'Zuckerhut' - osiąga do 1,5 m wysokości. Ta odmiana świerka białego ma igły żywozielone. Odmianę wyróżnia wąski, lekko stożkowy pokrój.
Świerk serbski
Świerk serbski (Picea omorica) to najszybciej rosnący świerk. Po 30 latach osiąga 12 m wysokości. Dorasta do 25 m wysokości. Ma całkiem niezły rodowód. Jest jednocześnie endemitem i reliktem, który kiedyś rósł w całej Europie, a teraz tylko na Bałkanach. Świerk serbski ma bardzo regularną, wąską i strzelistą koronę z gałęziami łukowato wygiętymi ku górze. Nie mniej piękne są liczne 6-centymetrowe szyszki. Starsze okazy nie ogałacają się od dołu. 2-centymetrowe igły są dwubarwne: górna strona jest ciemnozielona i błyszcząca, a dolna niebieskawo-biała. Świerk serbski polecany jest do każdego, nawet niewielkiego ogrodu, na wrzosowiska i ogrody skalne. Można tworzyć z niego szpalery osłonowe. Świerk serbski jest mało wybredny w stosunku do gleby, ale najlepiej rośnie na podłożach żyznych, próchnicznych i wapiennych. Znosi suche i zanieczyszczone powietrze.Poza wymienionymi gatunkami i odmianami świerków dużą popularnością w aranżacjach ogrodów cieszy się świerk kaukaski oraz świerk Brewera. Nieco mniej znany jest świerk czarny i świerk czerwony.
Jak stworzyć żywopłot ze świerków?
Świerki, które mają utworzyć żywopłot formowany, sadzi się w jednym rzędzie, co 30-50 cm. W dwóch rzędach rośliny umieszcza się po to, by żywopłot był bardziej zwarty, ale ponieważ świerki są wystarczająco gęste, nie jest to konieczne. Żywopłot ze świerków zaczynamy przycinać dopiero po kilku latach, gdy nieco urośnie (ale nie należy czekać, aż osiągnie planowane 2 m wysokości). Pędy świerków skracamy o 10-20 cm, najlepiej późną wiosną. Świerków nie wolno ciąć później niż w sierpniu, bo mogą źle zimować. Trzeba też pamiętać o tym, by nie przycinać starych, zdrewniałych gałęzi, ponieważ w tym miejscu mogą nie wypuścić nowych pędów i powstanie łysina. Żywopłoty świerkowe najlepiej rosną w pełnym słońcu, w ocienionych miejscach rośliny są rzadkie, a ich dolne gałęzie zasychają.
Czy można przesadzić duży, stary świerk?
Przesadzenie dużego świerku jest możliwe, ale niełatwe. Najlepiej wynająć do tego specjalistyczną firmę wyposażoną w odpowiedni sprzęt. Samodzielne przesadzanie dużego drzewa jest bardzo trudne ze względu na znaczny ciężar, który trzeba będzie przemieścić. W przybliżeniu świerk o średnicy pnia 15 cm wraz z bryłą korzeniową o wymiarach 90 x 40 cm waży około 600 kg (przy założeniu, że ciężar 1 m³ ziemi wynosi 2000 kg).
Drzewa iglaste przesadza się w kwietniu-maju lub sierpniu-wrześniu. Rok, a jeszcze lepiej dwa lata wcześniej, należy zacząć formowanie bryły korzeniowej. Przyjmuje się, że jej promień powinien być mniej więcej równy mierzonemu w części przyziemnej obwodowi pnia przesadzanego drzewa. System korzeniowy należy podciąć na głębokości zbliżonej do połowy tego promienia (może być nieco płycej lub głębiej, zależnie od jakości systemu korzeniowego). W celu wcześniejszego przygotowania bryły korzeniowej świerku należy wyciąć łopatą wokół drzewa rowek w odległości nieco większej niż obliczony promień przyszłej bryły korzeniowej. Ziemię wybiera się aż do głębokości, na jaką ma sięgać bryła korzeniowa, a napotkane korzenie przecina się i usuwa na całej szerokości rowka. Przekrój ich cięcia powinien być jak najmniejszy i gładki. Najsilniejsze korzenie można pozostawić nieprzycięte, aż do chwili przesadzania. Następnie zewnętrzną ściankę wykopu wykłada się folią, a wolną przestrzeń między nią a bryłą korzeniową wypełnia urodzajną ziemią lub kompostem. Powierzchnię wokół przesadzanego świerku trzeba wyściółkować. Aby ułatwić drzewu tworzenie wielu młodych korzeni, należy co najmniej raz w tygodniu obficie podlewać bryłę korzeniową. Warto też założyć odciągi zabezpieczające drzewo przed wywróceniem się.
Po roku lub lepiej po dwóch latach, tuż przed przesadzaniem, dobrze przerośniętą zwartą bryłę korzeniową należy owinąć tkaniną jutową i związać sznurkiem.Drzewo przesadza się do przygotowanego wcześniej dołu, o 15-20 cm szerszego i o 10-15 cm głębszego niż bryła korzeniowa. Na dnie należy ułożyć warstwę żyznej ziemi ogrodowej wymieszanej z kompostem. Taką samą ziemią trzeba obsypać bryłę korzeniową umieszczonego w dole drzewa, pamiętając, by wypełnić nią wszystkie wolne przestrzenie, i dokładnie ubić. Drzewo powinno rosnąć na takiej samej głębokości jak wcześniej. Następnie trzeba je opalikować. Najlepiej założyć na pień trzy odciągi z lin mocowanych kołkami do podłoża (pień należy zabezpieczyć opaską z juty przed otarciem). Drzewo trzeba solidnie podlać. Przez najbliższy rok warto je pielęgnować: podlewać raz w tygodniu (w upały częściej), na zimę usypać wokół pnia kopczyk ziemi, wiosną rozgarnąć go i zasilić drzewo nawozem do drzew i krzewów iglastych.
