Spis treści
- Udana symbioza - grzyby dla roślin
- Zaszczep rośliny ogrodowe grzybnią
- Jak użyźnić glebę? Naturalne bakterie
- Nawozy naturalne, bionawozy - rodzaje
Rośliny, mikroorganizmy glebowe, grzyby, drobne bezkręgowce tworzą sieć powiązań, dzięki czemu powstaje sprawnie działający, zrównoważony ekosystem. Tak jest w dzikiej przyrodzie, natomiast w ogrodzie ta równowaga zwykle jest zachwiana. Przyczyniamy się do tego sami, usuwając z ogrodu po sezonie zaschnięte resztki roślin, stosując duże ilości nawozów sztucznych i chemiczne środki ochrony roślin oraz sadząc gatunki obce danemu środowisku. Można to jednak naprawić.
Udana symbioza - grzyby dla roślin
Bardzo ważna dla prawidłowego wzrostu roślin jest mikoryza, czyli ich symbioza z różnymi gatunkami grzybów. W przyrodzie jest to powszechne zjawisko (dotyczy około 90% gatunków roślin), w ogrodzie niekoniecznie. W relacji roślina–grzyb korzyści odnoszą obie strony. Te pierwsze zyskują większy dostęp do wody i potrzebnych do wzrostu soli mineralnych, także mikroelementów. Poza tym grzyby dostarczają roślinom hormony stymulujące ich rozwój, a wydzielając związki o działaniu antybiotyków, chronią je przed chorobotwórczymi mikroorganizmami. Dzięki temu rośliny są bujniejsze, silniejsze i o wiele mniej podatne na choroby. Nie wymagają ciągłej chemicznej ochrony i lepiej wykorzystują substancje odżywcze zawarte w glebie. Poza tym obficiej kwitną i plonują, są też bardziej odporne na stres związany z suszą i upalną pogodą, a zimą – z mrozem. W zamian grzyby zyskują dostęp do węglowodanów wytworzonych przez rośliny w procesie fotosyntezy.
Czytaj też: Nawozy mineralne - rodzaje i zastosowanie nawozów mineralnych
Są trzy rodzaje mikoryzy roślin ogrodowych, które różnią się sposobem penetracji korzeni roślin przez strzępki grzyba. U zdecydowanej większości strzępki wrastają w korzenie, docierając bezpośrednio do komórek rośliny (endomikoryza). Mniej rozpowszechniona jest symbioza, w której strzępki grzybni oplatają młode korzenie (ektomikoryza) i częściowo przejmują ich rolę, zwiększając powierzchnię chłonną rośliny ponad 1000-krotnie. Dotyczy to tylko 10% gatunków, ale dla nas bardzo ważnych, bo w większości rodzimych drzew leśnych, takich jak sosny, świerki, jodły, modrzewie, buki, dęby, brzozy, lipy czy topole. Trzeci rodzaj mikoryzy występuje u roślin wrzosowatych. Polega na tym, że strzępki grzyba zarówno wrastają w głąb, jak i oplatają korzenie roślin. Ten związek jest bardzo silny.
O ile inne gatunki mogą żyć bez symbiozy z grzybami – choć są w gorszym stanie, o tyle w przypadku roślin wrzosowatych jest to znacznie trudniejsze (grzybnia jest konieczna między innymi do wykiełkowania nasion wrzosów). Zależnie od rodzaju mikoryzy stosuje się różne szczepionki.
i
Zaszczep rośliny ogrodowe grzybnią
W sprzedaży jest duży wybór preparatów przeznaczonych do różnych roślin. Można kupić szczepionki mikoryzowe do drzew iglastych i liściastych, gatunków wrzosowatych, borówek, rododendronów, drzew i krzewów owocowych, róż, trawników, a także szczepionki uniwersalne, które stosuje się przy uprawie wielu roślin ogrodowych. Preparaty te są oferowane w formie płynu, żelu lub proszku. Najlepiej aplikować je podczas sadzenia roślin. Korzenie roślin moczy się chwilę w roztworze preparatu przygotowanego zgodnie z zaleceniem producenta lub rozsypuje szczepionkę w dole, w którym zostanie umieszczona roślina. Jeśli rośliny już są w ogrodzie, szczepionkę należy dostarczyć do strefy korzeniowej przy użyciu aplikatora do mikoryzy z rurką, którą umieszcza się między korzeniami. Można też posłużyć się pistoletem stosowanym w budownictwie do kleju czy silikonu.
Czytaj też: Nawozy mineralne - rodzaje i zastosowanie nawozów mineralnych
Rośliny szczepi się tylko raz, z czasem grzybnia rozrośnie się i zadomowi na ich korzeniach. W sprzyjających warunkach mogą nawet pojawić się jadalne grzyby, na przykład maślaki, koźlary, podgrzybki i borowiki, choć w ogrodzie raczej nie ma co liczyć na zbiory takie jak w lesie (to, że nie pojawiają się owocniki, nie znaczy jednak, że grzybnia nie działa). Mikoryzę najlepiej stosować wiosną lub jesienią, gdy ziemia jest wilgotna. Latem, gdy jest sucho, należy pamiętać o regularnym podlewaniu podłoża.
1. Aplikację mikroorganizmów w formie oprysków stosowanych bezpośrednio na rośliny powinno się przeprowadzać często i małymi porcjami. Taki sposób opryskiwania jest lepszy dla roślin niż stosowanie dużych dawek jednorazowo. Opryskujemy rośliny do ich całkowitego zmoczenia od góry i spodu. Najlepiej opryski przeprowadzać wieczorem, ponieważ nocą, przy zwiększonej wilgotności, mikroorganizmy zasiedlą roślinę i w ciągu dnia będą działać skuteczniej. Można też opryskać rośliny bardzo wcześnie rano, gdy jeszcze jest rosa na liściach, unikamy natomiast stosowania Emów w pełnym słońcu, ponieważ promienie UV są zabójcze dla mikroorganizmów. Ważnym parametrem wpływającym na skuteczność Emów jest wilgotność powietrza. Opryski najlepiej wykonywać przy pogodzie pochmurnej, a nawet podczas mżawki czy drobnego deszczu. W okresach suszy należy stosować opryski z Emów ze zwiększoną ilością wody. Ponieważ nie wolno mieszać Emów ze środkami chemicznymi, należy zadbać o odpowiednie przygotowanie opryskiwacza do zabiegu. Jeżeli jest on również wykorzystywany do opryskiwania środkami chemicznymi, to przed stosowaniem oprysków z Emów powinien być kilkakrotnie wypłukany.
2. Emy w formie oprysków stosuje się też jako szczepionki do kompostu. Tradycyjny kompost tworzy się w warunkach tlenowych, a bez tlenu powstaje gnijąca masa. Dopiero dodanie Emów (bakterie kwasu mlekowego) kieruje proces na tor kiszenia. Można przy ich użyciu uzyskać kompost Bokashi, który tworzy się w warunkach beztlenowych na drodze fermentacji (podobnie jak kiszenie żywności). Jest bogaty w składniki odżywcze i pożyteczne mikroorganizmy. W przeciwieństwie do tradycyjnego kompostu, jest gotowy już po kilku tygodniach. Kompost należy opryskać roztworem przygotowanym zgodnie z zaleceniami producenta. Nie można go napowietrzać, dlatego też przykrywa się go (najlepiej czarną folią) i systematycznie ugniata.
i
Jak użyźnić glebę? Naturalne bakterie
Emy (czyli efektywne mikroorganizmy) to pożyteczne bakterie i grzyby żyjące naturalnie w glebie. Przyczyniają się do rozkładu materii organicznej i jej przekształceniu w związki przyswajalne dla roślin, jednocześnie bakterie wiążące azot z atmosfery zwiększają jego zawartość w podłożu. Dzięki nim gleba staje się próchniczna i żyzna, o lekkiej gruzełkowatej strukturze. Jest dobrze napowietrzona, równocześnie łatwo chłonie i magazynuje wodę. Emy stymulują wzrost roślin, poprawiają także zdrowotność gleby, ponieważ zasiedlając ją, ograniczają występowanie bakterii i grzybów wywołujących choroby roślin.
Rośliny uprawiane w podłożu zasilonym pożytecznymi mikroorganizmami lepiej rosną, są zdrowsze i bardziej odporne na suszę oraz mróz.
Emy można stosować od wiosny do jesieni, a nawet zimą, choć wtedy działają znacznie wolniej. Najlepiej, jeśli dzień jest pochmurny i wilgotny. Jeżeli w ogrodzie zostały użyte środki ochrony roślin, trzeba poczekać z aplikacją pożytecznych mikroorganizmów około tygodnia. Należy również pamiętać, żeby po ich użyciu nie stosować chemicznych ani naturalnych środków ochrony roślin. Emy należy dodawać do gleby co najmniej przez kilka lat. Można nimi zaszczepić kompost, żeby pobudzić i przyśpieszyć proces rozkładu resztek organicznych.
i
Nawozy naturalne, bionawozy - rodzaje
Stan ogrodu poprawią nawozy naturalne. Poza tym, że zawierają substancje odżywcze w formie łatwo przyswajalnej przez rośliny oraz związki stymulujące ich rozwój, są zasiedlone przez pożyteczne mikroorganizmy, więc w bezpośredni sposób wpływają na życie i zdrowie gleby. Poprawiają strukturę podłoża, zwiększając w nim ilość cennej próchnicy. Dzięki niej ziemia jest pulchna i dobrze napowietrzona, ale jednocześnie łatwo zatrzymuje wilgoć. To pozwala zmniejszyć podlewanie oraz ograniczyć zużycie wody w czasie upalnych i suchych letnich miesięcy. Nawozy organiczne są przyjazne dla środowiska, można je stosować przez cały sezon, od wiosny do jesieni, bez obawy przenawożenia roślin.
Najbardziej popularny jest kompost. Przygotowuje się go na działce z resztek organicznych pochodzących z ogrodu oraz gospodarstwa domowego, ale można też kupić gotowy, konfekcjonowany w workach. Dobrym wyborem jest także przekompostowany granulowany obornik. W ofercie są nawóz bydlęcy, kurzy, koński oraz owczy, dostępne w opakowaniach od 1 kg do 25 kg. Warto również sięgnąć po bionawozy. Dzięki wysokiej zawartości kwasów humusowych, makro- i mikroelementów, a także biologicznie aktywnych związków organicznych, takich jak hormony roślinne, witaminy, enzymy oraz aminokwasy, wspomagają wzrost roślin, podnoszą ich zdrowotność i odporność na stres wywołany suszą czy niską temperaturą.
Bionawozy często zawierają także wyselekcjonowane pożyteczne mikroorganizmy glebowe, dzięki czemu przywracają równowagę mikrobiologiczną w glebie i zwiększają jej bioróżnorodność.
i
Jesień to odpowiedni moment na przygotowanie podłoża do następnego sezonu. Jeśli mamy w ogrodzie glebę ciężką, warto poprawić jej strukturę. W tym celu późną jesienią, na przykład w listopadzie, bardzo dokładne przekopujemy ziemię, pozostawiając ją w ostrej skibie. Zabieg ten poprawia jej warunki fizyczne oraz żyzność gleby. Późna jesień jest odpowiednią porą na taki sposób użyźniania ziemi, gdyż naruszona podczas przekopywania struktura mikroorganizmów glebowych odbuduje się do wiosny. Warto też wiedzieć, że jesień jest lepszą porą na przekopywanie ziemi niż wiosna. Mniejsze są bowiem straty wody, ponieważ wiosną ziemia wysycha szybciej, a deszczu często jest za mało. Gleba przekopana późną jesienią lepiej i szybciej się nagrzewa i dzięki temu wiosną można zacząć wcześniej ją uprawiać. Jesienne przekopywanie gleby wspomaga też walkę z chorobami i szkodnikami, takimi jak jak rolnice, pędraki i drutowce. Formy przetrwalnikowe szkodników zostają wydobyte z głębszych warstw na powierzchnię, po czym giną wskutek niskiej temperatury lub zostają zjedzone przez ptaki. Podczas przekopywania łatwo je też wybrać ręcznie. Listopad to również dobry miesiąc na nawożenie gleby kompostem, ponieważ naturalna w tym czasie wilgoć w glebie ułatwi równomierne rozpuszczanie składników pokarmowych w podłożu. Do jesiennego nawożenia możemy wykorzystać na wpół przerobiony kompost. Ujemne temperatury sprawią, że znacznie łatwiej ulegnie on rozkładowi na wiosnę. Ponadto nie w pełni rozłożony kompost zapewni roślinom ochronę przez niskimi temperaturami. Kompost jest nawozem w pełni bezpiecznym i możemy stosować go bez ograniczeń bez obaw o przenawożenie ziemi. Szczególnie warto w ten sposób użyźnić glebę przygotowywaną pod uprawę warzyw. Kompostowanie najlepiej przeprowadzić w czasie przekopywania gleby, ponieważ część składników zostanie wtedy umieszczona na głębokości, na której rozwijać się będzie główna masa korzeniowa uprawianych roślin.
Makro- oraz mikroelementy z podłoża będą wówczas bardzo dobrze przyswajane przez rośliny wiosną. Glebę pod warzywnik przekopujemy wraz z rozrzuconym wcześniej nawozem na głębokość 20 cm i pozostawiamy w ostrej skibie do wiosny. Zimą pod wpływem ujemnych temperatur i działania wody ziemia pokruszy się i przybierze gruzełkowatą formę, która będzie sprzyjać wiosennemu rozwojowi roślin.
i
i
i
