Woda w wymarzonym ogrodzie
Od wieków woda w ogrodzie uzupełnia jego kompozycję. Rzeki i strumienie, fontanny i kaskady, oczka wodne, stawy i inne zbiorniki wodne odgrywały na przestrzeni dziejów ważną rolę w sztuce ogrodowej.
Autor: Pracownia Sztuki Ogrodowej
Woda miała olbrzymie znaczenie m.in. w kulturze Wschodu. Chiński ogród stanowi całość dopiero po umieszczeniu w nim reprezentujących góry kamieni – odpowiedników męskiego pierwiastka Jang oraz reprezentującej ocean wody – będącej symbolem Jing. Tradycyjne ogrody japońskie cechują się odosobnieniem, przestrzennością, sztucznością, starożytnością, rozległością widoków i obfitością wody. Nie na darmo porównuje się wodę do życia… Elementy wodne mają również minusy: od podwyższenia kosztów inwestycji poczynając, na pielęgnacji i utrzymaniu takich elementów kończąc. Nie zrażajmy się jednak, rozważmy wszystkie za i przeciw przed podjęciem decyzji, gdyż oczka wodne są w końcu „dla ludzi”. Proste oczko wodne można stworzyć samemu, a z punktu widzenia estetyki w wielu przypadkach elementy wodne wydają się wręcz nieodzowne.
Funkcja i estetyka elementów wodnych w ogrodzie
Podczas planowania i późniejszej realizacji zbiornika wodnego należy zwrócić uwagę na kilka czynników. Na początku powinniśmy odpowiedzieć na pytanie, jaką funkcję ma pełnić zbiornik: czy ma być akwenem kąpielowym (basen zewnętrzny), czy nie (oczko wodne, staw). W wielu przypadkach możliwe jest połączenie obu tych funkcji, tak aby pięknie wyglądający staw służył również ochłodzie w cieplejsze dni, jednak z wielu względów jest to mało praktyczne. Głównym problemem jest podział powierzchni takiego zbiornika między pływające osoby i rośliny, dodatkowo koszty jego realizacji wzrosną. Większym wyzwaniem może również być późniejsze jego utrzymanie w odpowiednim stanie. Jeśli decydujemy się na oczko wodne, należy zastanowić się, czy będą w nim żyły ryby lub inne zwierzęta – od tego zależy powierzchnia i głębokość zbiornika, rodzaj zastosowanej technologii oraz dobór roślinności.
Woda w ogrodzie: regulacje prawne
W Polsce prawo zezwala na budowę oczka wodnego lub basenu bez zezwolenia, jeśli jego powierzchnia nie przekracza 30 m2, należy jednak zgłosić w Starostwie zamiar przystąpienia do realizacji 30 dni przed podjęciem prac budowlanych. Rozwiązaniem pozwalającym na posiadanie większej powierzchni wodnej w ogrodzie bez potrzeby otrzymania specjalnych pozwoleń może być budowa kilku mniejszych obiektów – trzeba jednak pamiętać, że nie mogą one jednak łączyć się z sobą w żaden sposób. Aby wybudować większy zbiornik, należy złożyć w Starostwie Powiatowym wniosek o wydanie pozwolenia wodno-prawnego, a następnie ubiegać się o pozwolenie na budowę. Wydanie pozwolenia muszą poprzedzić udokumentowane prace geodezyjne i projektowe. Zbiornik można również zasilać wodą płynącą – wtedy będzie nosił on urzędową nazwę „wód śródlądowych” i pociągnie za sobą konieczność przedłożenia większej liczby dokumentów – dotyczących samej rzeki, jej biegu, głębokości itp.
Technologie budowy zbiornika wodnego
Budowę zbiornika wodnego rozpoczynamy zwykle od wykopania w ziemi dołu odpowiadającego kształtem przyszłemu basenowi. Alternatywnym rozwiązaniem jest ustawienie niecki na gruncie. Tak skonstruowany zbiornik nie musi wcale szpecić (jak gumowe baseny kupowane w supermarketach), a pozwoli na to zastosowanie estetycznych materiałów i staranna kompozycja otoczenia (np. z wykorzystaniem kamieni). Przy budowie basenu kolejnymi krokami są wylanie z betonu podłoża i budowa ścian (ten element jest często pomijany podczas tworzenia oczka wodnego, gdyż jego forma nie musi być tak bardzo wytrzymała, jak w przypadku basenów kąpielowych). Hydroizolacja zbiornika zapobiegnie uciekaniu wody, istotne jest także zamontowanie systemu zapewniającego jej dopływ i odpływ. Izolację zwykle tworzy się przez wyłożenie dna basenu folią PCV odpowiedniej grubości. Niektóre oczka wodne są budowane z materiału zwanego siatkobetonem, jest to jednak technologia droższa od tej z wykorzystaniem folii. Istnieje kilka sposobów dystrybucji wody do zbiornika - oprócz wspomnianej możliwości zasilania zbiornika wodą rzeczną, można także używać wody deszczowej (ułatwiają to specjalne dodatkowe zbiorniki), podłączyć się do wodociągu lub po prostu pompować wodę ze studni. Podczas budowy zbiornika należy pamiętać o starannym doborze filtrów czy pomp wodnych. W basenach stosuje się również wiele instalacji opcjonalnych, np. podgrzewacze wody – elektryczne lub wymienniki ciepła zintegrowane z piecem c.o. Ważnym elementem zbiorników wodnych jest również ich odpowiednie oświetlenie. W przypadku filtrowania wody w basenie kąpielowym warto zwrócić uwagę na technologię samooczyszczania wody opartą na doborze odpowiednich gatunków roślin i kruszyw (filtry biologiczne) oraz zastosowanie urządzeń wspomagających typu skimmer. Technologia ta stwarza zarówno możliwość kreacji basenu kąpielowego z roślinami w jego obrębie, jak i rozdzielenie funkcji na dwa odrębne zbiorniki.
Rośliny wodne i ryby
Rośliny wodne są świetnym pomysłem na urozmaicenie i uatrakcyjnienie kompozycji zieleni w ogrodzie. Wyróżniamy rośliny przybrzeżne – rosnące w wodzie płytkiej oraz rośliny rosnące w wodzie głębszej. Najcenniejsze z tych drugich to te, których liście lub kwiaty unoszą się na powierzchni wody. Warto także posadzić rośliny wokół oczka. Najpopularniejszymi zwierzętami hodowanymi w oczkach wodnych są ryby. Karpie, jesiotry, liny i wiele innych gatunków zdobią i ożywiają zbiornik. Oczko może być także schronieniem dla traszek, żab, a nawet żółwi. W doborze gatunków, zarówno roślin, jak i zwierząt, należy brać pod uwagę temperaturę i odczyn pH wody. Ten ostatni nie może być zbyt wysoki (optymalnie 6–6,5), można go regulować przez filtry lub np. wrzucenie do oczka odpowiedniej ilości torfu (ma niski współczynnik pH).
Pozostałe elementy zbiornika wodnego
Elementami dodatkowo urozmaicającymi zbiorniki wodne są fontanny i kaskady - instalacje, które zapewniają efektowny przepływ wody. Jeśli odbywa się to bez wykorzystania pomp mówi się zwykle o kaskadach (wodospadach), choć odpowiednie wykorzystanie różnic poziomów wody może być dzięki grawitacji rozwiązaniem skutecznie napędzającym również mniej skomplikowane fontanny. Wachlarz form jest praktycznie nieograniczony, od klasycznych czy geometrycznych, aż po fantazyjne i nowoczesne. Popularne są fontanny w formie rzeźb przedstawiających ludzi lub zwierzęta. Efektowne są dynamiczne fontanny o zmiennej sile wyrzucania wody zsynchronizowanej z podkładem muzycznym.
Woda wprowadza w ogrodzie życie i ruch, spokój i nastrój, tworząc nowe, ciekawe środowisko. Dlatego zakładając ogród warto zastanowić się nad umieszczeniem w nim elementów wodnych
