Kiedy wentylacja grawitacyjna może działać źle?
Sprawność działania wentylacji grawitacyjnej zależy od zmiennych warunków atmosferycznych. I to właśnie podstawowa, jeśli nie jedyna wada wentylacji naturalnej. Kiedy różnica temperatury wewnątrz i na zewnętrz budynku jest duża - wentylacja działa prawidłowo, gdy różnica temperatur się zmniejsza - zmniejsza się skuteczność wentylacji. Zobacz, jak poprawić działanie wentylacji grawitacyjnej.
W wentylacji naturalnej wymiana powietrza jest możliwa dzięki siłom natury. Ponieważ tym zjawiskiem rządzą głównie siły grawitacji, taki sposób wymiany powietrza w budynku nazywa się potocznie wentylacją grawitacyjną. Jest powszechnie stosowana w polskim budownictwie jednorodzinnym.
Największym mankamentem wentylacji naturalnej jest zależność właśnie od warunków naturalnych, które nieustannie się zmieniają, nie tylko w poszczególnych porach roku, ale nawet w ciągu dnia.
Z zasady wentylacja grawitacyjna (naturalna) działa najsprawniej wtedy, kiedy różnica temperatury wewnątrz i na zewnątrz budynku jest duża, czyli im cieplej jest wewnątrz, a chłodniej na zewnątrz. Dlatego wentylacja grawitacyjna najbardziej wydajna jest zimą, słabnie wiosną i jesienią, praktycznie zanika latem. Wtedy wymianę powietrza wspomaga wietrzenie pomieszczeń przez otwieranie okien. Nie ma więc nic dziwnego w tym, że wentylacja grawitacyjna okresowo działa gorzej. I mimo że w zasadzie jest bezobsługowa – paradoksalnie sprawia kłopoty w eksploatacji.
Działanie wentylacji naturalnej może być zaburzone lub osłabione przez wiatr. W pewnych sytuacjach działa on na wentylację wspomagająco, ale może się też zdarzyć, że zamiast wysysać powietrze z kanałów wentylacyjnych, wtłacza je do nich.
Takie zjawiska mogą wystąpić niezależnie od jakości systemu wentylacyjnego, ale część problemów wynika także z tego, że nie jest on zrobiony jak należy. W projekcie architektoniczno-budowlanym domu nie ma zwykle osobnego opisu elementów wentylacji grawitacyjnej, ponieważ nikt tego nie wymaga. Projektant jedynie planuje rozmieszczenia kanałów wentylacyjnych i zaznacza ich usytuowanie na rzutach poszczególnych kondygnacji. Reszta pozostaje w rękach wykonawców. Rezultat często bywa niedoskonały.
Najczęstsze przyczyny osłabienia skuteczności wentylacji grawitacyjnej
- niesprzyjające warunki atmosferyczne (między innymi latem, kiedy temperatura na zewnątrz jest zbliżona do temperatury w pomieszczeniach lub ją przewyższa);
- okresowy wzrost zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach, na przykład jego wilgotności (w kuchni – podczas gotowania – lub w łazience – w czasie kąpieli) albo temperatury i zawartości dymu z papierosów (podczas wizyty licznych palących gości);
- za małe pole przekroju kanału wywiewnego.
Co może poprawić skuteczność wentylacji naturalnej?
Prostym i skutecznym sposobem zwiększenia wydajności wentylacji jest zainstalowanie wentylatorów wyciągowych zasilanych energią elektryczną. Montuje się je na wlocie do kanału (zamiast kratki wentylacyjnej) lub w kanale. Jeśli w pomieszczeniu nie ma kanału wentylacyjnego, można zainstalować specjalny typ wentylatora w ścianie lub oknie. Powinno się go zamontować w łazience o kubaturze mniejszej niż 6,5 m³ i w kuchni bez okna wyposażonej w kuchenkę elektryczną.
Wentylatorów nie wolno montować w pomieszczeniach, w których znajdują się:
- urządzenia z otwartą komorą spalania zasilane gazem lub innym paliwem, a więc podgrzewacze wody i kotły pobierające powietrze do spalania z pomieszczenia;
- otwarte paleniska na paliwa stałe, płynne lub gazowe, między innymi kominki otwarte (bez wkładów lub kaset);
- w kuchni wyposażonej w kuchenkę gazową nie można zamontować mechanicznego (z wentylatorem) wyciągu powietrza, jeśli miałby on być podłączony do jedynego kanału wentylacyjnego w tym pomieszczeniu. Potrzebny jest drugi kanał usuwający powietrze grawitacyjnie w czasie, gdy wyciąg mechaniczny nie jest włączony;
- wentylatorów mechanicznych nie można montować w zbiorczych przewodach wentylacji grawitacyjnej (budownictwo wielorodzinne).
Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75 poz. 690).
Nasada kominowa. Pomoże ona rozwiązać problem, jeżeli prawdopodobną przyczyną zmniejszenia ciągu kominowego, a w konsekwencji osłabienia wentylacji, są niekorzystne warunki atmosferyczne lub topograficzne, na przykład:
- silne wiatry, zwłaszcza tak zwane opadające, zamykające wylot kominowy i powodujące zanik ciągu (występują często w rejonach podgórskich i nad morzem);
- niekorzystne ukształtowanie terenu;
- sąsiedztwo innych budynków lub wysokich drzew. Dzięki nasadzie komin będzie chroniony przed zawirowaniami wiatru. Jej specjalna konstrukcja umożliwi zamianę energii wiatru na podciśnienie w kominie, co będzie wspomagało zbyt słaby ciąg lub go stabilizowało.
Zasada działania wentylacji grawitacyjnej
Powietrze napływa do budynku i opuszcza go dzięki różnicy ciśnienia i gęstości. To, które jest w budynku, ogrzewa się, a wtedy maleje jego gęstość. Tym samym zmniejsza się jego ciężar, staje się lekkie, unosi się i kanałami wentylacyjnymi ulatuje na zewnątrz. W jego miejsce przez nieszczelności (najskuteczniej przez specjalne nawiewniki montowane w oknach lub ścianach zewnętrznych) do domu dostaje się chłodniejsze powietrze z zewnątrz.
