Chcesz mieszkać bezpiecznie? Taki powinien być bezpieczny dom

Ochrona domu przed zagrożeniami to zabezpieczenie nie tylko przed wtargnięciem włamywacza, ale również przed następstwami różnego typu zdarzeń losowych i awarii. Zadanie to można powierzyć urządzeniom, które zapewniają bezpieczeństwo na zewnątrz i w środku domu, powiadomią w porę o zagrożeniu, a także potrafią usunąć jego źródło.

Spis treści

1. Strefy ochrony w domu
2. System alarmowy
3. Inteligentny dom
4. Przewodowo i bezprzewodowo
5. Brama, furtka, ogrodzenie
6. Antywłamaniowe drzwi, brama garażowa i okna
7. Bezpieczny środek

Dzisiaj inwestorzy nie stawiają sobie już pytania, czy montować zabezpieczenia w swoich domach, ale na jaki system i jakie urządzenia się zdecydować. Wybór jest naprawdę duży – od prostych elementów mechanicznych po zaawansowane technologicznie systemy elektroniczne. Ochronią przed zagrożeniami, takimi jak wtargnięcie na teren, włamanie, pożar, zalanie, przepięcie. Wszystkie mogą być połączone w jeden zintegrowany system inteligentnego domu.

• System smart wokół domu. Co jest potrzebne do smart home?

Strefy ochrony w domu

Dom i działkę można podzielić na trzy strefy bezpieczeństwa:

• peryferyjną – obszar przylegający z obu stron do ogrodzenia;
• zewnętrzną – ogród, podejście do domu, podjazd i taras;
• wewnętrzną – ochrona wewnątrz budynku oraz okna i drzwi.

Każdą z nich można zabezpieczyć w sposób, który zapewni właścicielom pełne poczucie bezpieczeństwa i komfortu. We wszystkich trzech systemy zabezpieczeń pełnią przede wszystkim funkcję ochrony przed nieuprawnionym wtargnięciem, ale mogą też ułatwiać codzienne życie, na przykład czujniki ruchu mogą sterować oświetleniem wokół domu i w domu lub odcinać dopływ wody do systemu nawadniania ogrodu w momencie, gdy się koło niego przechodzi. W strefie wewnętrznej dodatkowo stosuje się urządzenia zapewniające bezpieczeństwo na wypadek awarii, na przykład czujniki tlenku węgla czy zalania.

We wszystkich strefach stosuje się systemy zabezpieczeń mechanicznych oraz elektronicznych. Niektóre urządzenia łączą oba systemy.

Do pierwszej grupy należą tradycyjne zabezpieczenia antywłamaniowe, takie jak: zamki, okucia, szyby. Do drugiej – czujniki i kamery. Połączeniem mechanicznej niezawodności z elektroniczną precyzją są wszelkiego typu inteligentne zamki, w których mechanizm klasycznej wkładki i rygli zamykających drzwi jest uruchamiany za pośrednictwem elektronicznego urządzenia smart home. Pozwala ono na zamknięcie drzwi przez aplikację w smartfonie, kluczem, a także pokrętłem od strony wnętrza domu.

Wszystkie strefy ochrony i znajdujące się w nich urządzenia mogą być elementami systemu alarmowego domu i posesji. Niekiedy jest być niezależny, ale obecnie częściej integruje się go z systemem inteligentnego domu, co ułatwia obsługę obu dzięki połączeniu funkcji elementów składowych, a to także zmniejsza ich liczbę.

• Alarm z elementami automatyki. Steruj wszystkim z jednego miejsca!

System alarmowy

Obecnie jest niemal standardowym wyposażeniem każdego nowo wybudowanego domu. Zapewnia bezpieczeństwo mieszkańcom podczas ich obecności oraz chroni dom, gdy nikogo w nim nie ma. Zabezpiecza nie tylko przed włamaniami, ale także przed zagrożeniami, takimi jak pożar czy zalanie. Bez względu na stopień skomplikowania systemu składa się z następujących elementów:

• centrali alarmowej;
• manipulatora klawiaturowego lub dotykowego do komunikacji z systemem, ustawiania parametrów, wpisywania hasła itp.;
• czujników;
• sygnalizatorów akustyczno-optycznych wewnętrznego i zewnętrznego;
• innych elementów, na przykład modułu pozwalającego na integrację centrali alarmowej z urządzeniami smart home bez potrzeby montowania dla nich osobnej centrali.

Manipulatory klawiaturowe systemów alarmowych mają przeważnie niewielkie ekrany, które nie są wygodne w użytkowaniu. Nowoczesne centrale alarmowe dają możliwość zamontowania panelu sterowania z ekranem dotykowym, na którym są czytelnie wyświetlane nie tylko funkcje alarmu, ale również urządzeń smart home. Intuicyjny interfejs panelu pozwala łatwo sterować opcjami alarmu i ustawiać parametry wszystkich urządzeń podłączonych do systemów smart home i alarmu. Programowanie i zarządzanie pracą spoza domu umożliwia aplikacja w smartfonie.

Pomocnym wyposażeniem są piloty zdalnego sterowania, karty i breloki zbliżeniowe, które nie wymagają wpisywania hasła. Rolę pilota przejmują już smartfony z aplikacjami. Karty i breloki służą do szybkiego otwierania zamków, dezaktywowania alarmu. Wystarczy tylko zbliżyć je do czytnika na odległość kilku centymetrów. Nie wymagają też zasilania. Trzeba ich jednak pilnować, aby nie dostały się w niepowołane ręce, bo ich zagubienie może narazić nasz system alarmowy na nieuprawnione wyłączenie.

Zobacz galerię 10 zdjęć

Autor: Piotr Mastalerz, Projekt przebudowy domu: Paweł Kobryński, Wojciech Krawczuk, Marcin Sakson / Front Architects

Bezpieczeństwo i wygoda idą teraz w parze dzięki możliwości połączenia systemów alarmowych z funkcjami inteligentnego domu. Dodatkową ochronę zapewniają elementy antywłamaniowe oraz rozmieszczenie okien i drzwi w widocznych z ulicy miejscach

Inteligentny dom

Smart home to systemy umożliwiające zdalne sterowanie domowymi systemami i urządzeniami. Dzięki nim zwiększa się komfort użytkowania domów i mieszkań.

Idea systemu smart home to możliwość sterowania różnymi urządzeniami z jednego punktu w domu lub zdalnie – z komputera, tabletu bądź telefonu komórkowego.

Sprawne działanie urządzeń bezprzewodowych wymaga połączenia z siecią bezprzewodową. Może to być domowa sieć wi-fi, Bluetooth lub sieci oparte na innych technologiach komunikacyjnych, na przykład ZigBee, z-wave, Matter. Korzystanie z domowej sieci jest możliwe tylko przy mniej rozbudowanych systemach, a do sterowania wystarczy aplikacja w telefonie. Złożone systemy smart home działają w oparciu o własną sieć, której źródłem jest centrala sterująca (połączona z domowym wi-fi, aby możliwe było zdalne zarządzanie). Niektóre systemy komunikacji, jak ZigBee, nie wymagają dużego zasięgu centrali w przypadku równomiernego rozmieszczenia urządzeń w domu. Każde z nich działa jak wzmacniacz sygnału, ułatwiając rozbudowę sieci nawet w najdalszych miejscach w domu czy ogrodzie.

• Inteligentny dom – jaki system wybrać, by cieszyć się smart home? Jak przygotować instalacje pod inteligentny dom?

Do sprawnej komunikacji zdalnej rozbudowane systemy alarmowe i smart home wymagają podłączenia do sieci wi-fi o dużej przepustowości i odpowiedniego routera. Do urządzeń smart home należą:

• źródła oświetlenia LED (żarówki, listwy);
• czujniki ruchu, gazu, tlenku węgla, zalania, otwarcia drzwi/okien;
• kamery IP;
• inteligentne gniazdka elektryczne;
• termostaty;
• urządzenia wykonawcze – otwieracze okien, elektrozawory, sterowanie roletami.

Za pomocą inteligentnych żarówek możemy sterować światłem w domu podczas naszej nieobecności. W razie potrzeby odetniemy prąd w inteligentnymi gniazdku, jeśli po wyjściu z domu nie będziemy pamiętać, czy wyłączyliśmy z prądu żelazko. To samo gniazdko pozwoli włączyć piekarnik czy kuchenkę mikrofalową i podgrzać znajdującą się wewnątrz potrawę na czas, kiedy wrócimy do domu. Zdalną kamerą podejrzymy, czy nie dzieje się coś niepokojącego w domu podczas naszej nieobecności. Integracja urządzeń smart home z centralą alarmową pozwoli na wykorzystywanie możliwości obu systemów. Centrala alarmowa będzie na przykład sterowała temperaturą i innymi parametrami powietrza w mieszkaniu. Automatycznie wyłączy ogrzewanie lub klimatyzację w pomieszczeniu, które właśnie wietrzymy przy uchylonych oknach. Podobnie, gdy wyjdziemy z domu, system alarmowy automatycznie przełączy ogrzewanie lub klimatyzację w tryb oszczędności czy wróci do standardowej pracy we właściwym momencie.

Przewodowo i bezprzewodowo

Poza nielicznymi wyjątkami mechanicznego zabezpieczenia, jak rygle w drzwiach, okucia i szyby antywłamaniowe w oknach, większość urządzeń zapewniających bezpieczeństwo zasilana jest energią elektryczną. Potrzebują źródła zasilania i połączenia do wymiany informacji z centralami sterującymi. W systemach przewodowych urządzenia są połączone ze sobą kablami i podpięte do sieci elektrycznej. Rozprowadzona po domu i działce sieć systemu przewodowego to setki metrów kabli i połączeń. Taki system najlepiej jest instalować na etapie budowy domu.

W systemach bezprzewodowych urządzenia mają własne źródła zasilania lub są połączone z siecią elektryczną domu, ale łączą się ze sobą drogą radiową. Najpopularniejszą i najbardziej rozpowszechnioną siecią komunikacji radiowej jest wi-fi, ale systemy bezprzewodowe wykorzystują też protokoły sieci stworzone specjalnie dla tego typu urządzeń, jak ZigBee czy z-wave. System bezprzewodowy idealnie nadaje się do instalacji w już istniejącym domu. Urządzenia tego typu są też używane do rozbudowy systemów przewodowych.

Zaletą systemu przewodowego jest brak potrzeby dodatkowego zasilania w postaci baterii czy akumulatorów, które w systemie bezprzewodowym są niezbędne do działania każdego z urządzeń. Oczywiście systemy przewodowe są wyposażone w akumulatory, które pełnią funkcję zasilania awaryjnego w przypadku przerwy w dostawie prądu spowodowanej czynnikami zewnętrznymi, na przykład odcięciem zasilania przez włamywaczy.

System przewodowy jest bezpieczniejszy w użytkowaniu i odporny na zakłócenia sygnału. W systemach bezprzewodowych źródło zasilania wymaga okresowej wymiany (najczęściej co 2-3 lata), więc powinno być wyposażone we wskaźnik niskiego poziomu baterii, a dodatkowo być zainstalowane w miejscu pozwalającym na łatwą wymianę.

Brama, furtka, ogrodzenie

Strefa peryferyjna chroni granice strefy prywatnej, do której wstęp mają domownicy i osoby przez nich zaproszone. Nikt niepowołany nie powinien jej przekroczyć bez wiedzy właścicieli działki. Kontrolę dostępu zapewnia domofon w wersji z kamerą, czyli wideodomofon połączony z elektrozaczepem zamka w furtce lub bramie, dzięki któremu zdalnie się je otwiera. Sygnał dźwiękowy informuje wchodzącą osobę, że blokada zamka została zwolniona. W tradycyjnej wersji obraz i dźwięk z panelu zewnętrznego przy wejściu jest przekazywany na panel z ekranem wewnątrz domu. Panele wideodomofonów są wyposażone w zintegrowaną z obudową kamerę szerokokątną albo połączone z kamerą lub kamerami na zewnątrz obudowy. Wideodomofony IP są skonfigurowane z domowym routerem internetowym, a sygnały audio i wideo sprzed wejścia przekazywane na dowolne urządzenie połączone z siecią wi-fi: smartfon, tablet, komputer stacjonarny, telewizor, laptop. Dzięki temu w czasie, kiedy nie ma nikogo w domu, można zobaczyć, kto próbuje się z nami skontaktować (na przykład stojąc przed furtką), i ewentualnie podjąć działanie – na przykład skierować kuriera do sąsiada.

Wideodomofon musi być połączony ze źródłem światła, które oświetli po zmroku miejsce przed panelem zewnętrznym, aby dobrze było widać dzwoniącą osobę. Wiele wideofonów ma także możliwość zapisywania obrazu.

Na straży prywatności stoją zamki w furtce i bramie wjazdowej, blokady siłowników bram i furtek automatycznych, a także czujniki ruchu i kamery (mogą być skonfigurowane z wideodomofonem). Zamki w bramach i furtkach, a także urządzenia automatycznego otwierania muszą utrudnić próby siłowego sforsowania przy użyciu narzędzi ręcznych, jak łom, czy elektrycznych – takich jak wiertarka, szlifierka kątowa. Mają zniechęcić przypadkowego, nieprzygotowanego złodzieja do włamania, a dobrze zorganizowanemu profesjonaliście, znającemu zabezpieczenia i sposoby ich pokonywania, zająć sporo czasu, w czasie którego może on zostać zauważony i zmuszony do ucieczki.

Do ochrony terenu między ogrodzeniem a domem przeznaczone są czujniki ruchu. Powierzchniowe wykrywają zmiany na określonej powierzchni i dystansie, kurtynowe na wąskim pasie o szerokości 1-2 m o pewnej długości. Kurtynowe ochronią pas wzdłuż ogrodzenia na terenie działki, powierzchniowe – na podjazdach, podejściu i terenie ogrodu. Oba typy powinny potrafić odróżnić przemieszczającą się osobę od zwierzęcia nawet w sytuacji, kiedy człowiek próbuje poruszać się na czworakach, próbując naśladować ruch zwierząt. Detektory ruchu są połączone ze źródłami światła i kamerami oraz systemem alarmowym.

Antywłamaniowe drzwi, brama garażowa i okna

Bezpieczeństwo tych elementów domu zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest miejsce, w którym się znajdują. Architektura budynku oraz jego usytuowanie na działce i względem ulicy powinny odsłaniać strefę głównego wejścia do domu. Drzwi i bramy garażowej nie należy umiejscawiać w załamaniach muru, niszach, miejscach przysłoniętych, które mogłyby ułatwiać włamanie. Dodatkowo drzwi, brama garażowa i część okien powinny być antywłamaniowe. Cechę tę potwierdzają certyfikaty jednej z instytucji: Instytutu Mechaniki Precyzyjnej, Instytutu Techniki Budowlanej, Centralnego Laboratorium Kryminalistyki Komendy Głównej Policji lub zagranicznych atestów, na przykład europejskich, wydanych na podstawie obowiązującej też w Polsce normy zharmonizowanej PN-EN 1627.

Drzwi powinny być wyposażone przynajmniej w kilka elementów utrudniających próby sforsowania. Należą do nich stalowe wzmocnienia i blokady antywyważeniowe w postaci trzpieni lub bolców rozmieszczonych po stronie zawiasów. Muszą być wyposażone w dwa zamki: główny – wpuszczany, i pomocniczy – wierzchni. W wersjach wzmocnionych i antywłamaniowych takie zamki mają dodatkowe elementy zapobiegające przewierceniu. Główny zamek musi uruchamiać mechanizmy ryglujące rozmieszczone w kilku miejscach na obwodzie skrzydła.

W przypadku drzwi atest powinien być wydany dla kompletu drzwi z ościeżnicą.

Bramy garażowe, ze względu na swoją budowę, są trudne do pokonania dla zwykłego włamywacza. Stalowa konstrukcja skrzydeł, stalowe ościeżnice, szyny prowadzące zakotwione głęboko stanowią trudną do sforsowania barierę. Najsłabszym ogniwem jest zamknięcie. Standardowo jest to zamek z pojedynczym ryglem w centralnym punkcie. To za mało. Dwa rygle umieszczone po przeciwległych stronach skrzydła bramy – na dole i górze, na bokach lub w dolnych narożnikach – też nie dadzą pełnego bezpieczeństwa. Najlepiej zastosować zamek z trzema lub czterema ryglami odblokowywanymi mechanicznie lub elektronicznie za pomocą jednego zamka i jednego uchwytu.

Okna zabezpieczone przed włamaniem mają wzmocnione ramy w narożnikach, okucia antywłamaniowe z grzybkowymi rolkami ryglującymi i wzmocnionymi zaczepami, zamki ryglujące ruch klamki oraz zamki montowane na ramach okiennych, uniemożliwiające otwarcie okna. Okna odporne na włamanie muszą być wyposażone w bezpieczne i antywłamaniowe szyby. Według normy PN-EN 356:2000 jest osiem klas szyb o podwyższonej odporności na rozbicie i przebicie, oznaczonych od P1 do P8. Szyby o klasie od P3 mają zwiększoną odporność na włamanie. Klasy P3 i P4 odpowiadają ochronie z krat o oczku 150 mm i średnicy prętów 10 mm, klasy P5 i P6 dają taką ochronę jak kraty z prętów 12 mm, klasy P7 i P8 dają ochronę jak kraty z prętów 16 mm.

Klasy antywłamaniowe oznaczone od RC1 do RC6 są określane dla całych okien, czyli ościeżnic ze skrzydłami i szybami.

Okna antywłamaniowe o wysokiej klasie zapewniają bezpieczeństwo także w przypadku klęsk żywiołowych, na przykład podczas huraganowych wiatrów.

Dodatkową ochronę okien zapewniają rolety lub nowoczesne okiennice przesuwne. Rolety mają również klasy antywłamaniowe RC1 do RC6. Mogą być oszczędniejszą alternatywą dla wysokiej klasy antywłamaniowej okien panoramicznych o dużych powierzchniach. Zapewniając średnią klasę RC3 dla obu elementów, otrzymujemy bardzo pewne zabezpieczenie otworu okiennego przed włamaniem.

Bezpieczny środek

Do ochrony wnętrza domu najlepiej stosować czujniki. To niewielkie urządzenia, które pozwalają na zarządzanie bezpieczeństwem domu i wygodą domowników. Część z nich jest jednozadaniowa, na przykład detektory gazu czy tlenku węgla, ale niektóre mogą pełnić wiele zadań, jak czujniki ruchu. Czujniki gazu, tlenku węgla, dymu (przeciwpożarowe), zalania mogą w momencie zagrożenia tylko informować o nim sygnałem dźwiękowym i świetlnym. Bardziej zaawansowane współpracują z systemem smart home i alarmowym, a sygnał o zagrożeniu przekazywany jest do urządzeń wykonawczych. Czujniki gazu, tlenku węgla i dymu uruchamiają elektrozawór zamykający dopływ gazu do urządzeń kuchennych i grzewczych. Mogą też uruchomić elektryczne otwieracze okien, co umożliwi przewietrzenie pomieszczeń. Dodatkowo, w systemie z możliwością zdalnego powiadamiania, pod nieobecność właściciela przekażą informację o zagrożeniu na jego smartfon. Wówczas będzie on mógł także sam podejmować decyzję o wdrożeniu różnych procedur przewidzianych na wypadek niebezpieczeństwa. Podobnie w przypadku czujnika zalania, który w momencie pojawienia się wody w łazience, kotłowni czy kuchni powiadomi system, a ten odetnie dopływ wody do instalacji w całym domu lub w wybranych pomieszczeniach za pośrednictwem połączonych z systemem inteligentnych elektrozaworów.

Czujniki ruchu, magnetyczne i tłuczonego szkła chronią przed próbami włamania. Wśród tych pierwszych wyróżnia się pasywne – wykrywające zmiany promieniowania podczerwonego poruszającego się obiektu, oraz aktywne – emitujące wiązkę fal i odbierające ich zakłócenia spowodowane ruchem obiektu. Montuje się je w tych miejscach w domu, które jako pierwsze mogą być narażone na wtargnięcie intruza – okolice okien, drzwi, korytarz w holu. Czujniki magnetyczne zwane kontaktronami reagują na zmiany pola magnetycznego. Zamontowane w drzwiach lub oknach zareagują w momencie przemieszczenia się ich styku wywołanego nawet minimalnym otwarciem. Czujnik tłuczonego szkła włączy alarm w momencie wykrycia drgań, uderzenia o szybę lub próby wybicia okna.

Czujnik ruchu wykryje obecność włamywacza, ale może też sterować światłem i w odpowiednim momencie je włączać lub wyłączać. Jeśli mamy w domu zwierzęta, wybierzmy czujniki z funkcją PET lub podobną, dzięki czemu przejście kota lub psa w czasie nieobecności właścicieli lub w stanie czuwania nie uaktywni alarmu ani nie włączy niepotrzebnie oświetlenia.

Dariusz Jędrzejewski