Inteligentne liczniki energii w instalacjach fotowoltaicznych: dlaczego warto je montować?
Jak działają inteligentne liczniki energii i czy ich instalacja wpływa na pracę systemu PV? Instalację fotowoltaiczną można rozbudować o dodatkowe urządzenia, umożliwiające lepszy monitoring pracy systemu oraz inteligentnego zarządzania wytworzoną energią. Jednym z takich urządzeń jest inteligentny licznik energii. Co to za urządzenie?
Każdy posiadacz instalacji fotowoltaicznej przyłączonej do zakładu energetycznego spotkał się z pojęciem dwukierunkowego licznika energii elektrycznej, który zakład energetyczny instaluje prosumentowi po przyjęciu dokumentacji przyłączeniowej. Dwukierunkowy licznik energii elektrycznej jest konieczny dla prawidłowego rozliczania nadwyżek energii elektrycznej, które prosument wprowadza do sieci.
Co to są inteligentne liczniki energii elektrycznej?
Inteligentny licznik energii, tak samo jak dwukierunkowy licznik, jest urządzeniem pomiarowym, którego głównym zadaniem jest śledzenie przepływu prądu w gospodarstwie domowym. Zazwyczaj inteligentny licznik energii ma bardziej rozbudowane funkcje w porównaniu z licznikiem dwukierunkowym, polegające m.in. na możliwości ograniczania eksportu nadwyżek energii elektrycznej do zakładu energetycznego. Dodatkowo, inteligentny licznik energii zazwyczaj komunikuje się z inwerterem pracującym w systemie fotowoltaicznym (licznik dwukierunkowy instalowany przez zakłady energetyczne nie ma takiej funkcji).
Jak działa inteligentny licznik energii
Zazwyczaj inteligentny licznik energii mierzy trzy podstawowe parametry:
- sumaryczne zużycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym,
- ilość energii na bieżąco skonsumowanej przez odbiorniki pracujące w domu (tzw. autokonsumpcja),
- ilość energii niewykorzystanej przez odbiorniki i odesłanej do zakładu energetycznego bądź systemu magazynowania energii (o ile taki posiadamy).
Zależność tych trzech parametrów zazwyczaj zostaje bardzo dobrze zobrazowana na wykresie w aplikacji dostarczonej przez producenta inwertera. Poniżej przykład podglądu monitoringu instalacji wyposażonej w inteligentny licznik energii. Kolorem czerwonym oznaczono zużycie energii elektrycznej, kolorem niebieskim autokonsumpcję, natomiast kolorem zielonym nadwyżkę wyprodukowanej energii.
Jakie korzyści daje instalacja inteligentnych liczników energii
Znając wartości poszczególnych parametrów podawanych przez licznik inteligentny możemy przystosować zużycie energii elektrycznej do okresów najwyższej wydajności instalacji fotowoltaicznej.
Jeżeli mamy w domu inteligentne urządzenia sterowane przy użyciu smartfona, można zaprogramować ich pracę tak, by przypadała ona na okres największej produkcji energii elektrycznej z własnego źródła. Dobrym przykładem jest pralka bądź zmywarka, które mogą włączać się o danej godzinie, zużywając energię na bieżąco produkowaną przez system PV, zwiększając tym samym autokonsumpcję i obniżając ilość energii odsyłanej do zakładu energetycznego.
Dla osób, które w sposób jeszcze bardziej korzystny chcą wykorzystywać nadwyżkę energii elektrycznej z systemu fotowoltaicznego, dobrą informacją będzie fakt, że mogą wyposażyć instalację w dodatkowe urządzenia, pozwalające na inteligentne przekierowanie nadwyżki energii elektrycznej, np. na grzałkę znajdującą się z zbiorniku ciepłej wody użytkowej. Przykładem takiego inteligentnego urządzenia jest Ohmpilot firmy Fronius. Dzięki licznikowi inteligentnemu zamontowanemu w systemie fotowoltaicznym Ohmpilot otrzymuje informację o ilości nadmiernej energii elektrycznej, którą może przekierować na grzałkę i ogrzać wodę do zadanej temperatury. Efekt? Energia elektryczna zamiast zostać przekazana do zakładu energetycznego, w sposób inteligentny została zamieniona na energię cieplną do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
Przeczytaj też: Wydajność paneli fotowoltaicznych: ile prądu można wyprodukować?
Widać to na poniższym wykresie, na którym kolorem pomarańczowym oznaczono ilość nadmiernej energii przekazanej przez Ohmpilot do grzałki znajdującej się w buforze. Gdyby system fotowoltaiczny nie był wyposażony w licznik inteligentny oraz urządzenie Ohmpilot, cała ilość wyprodukowanej nadwyżki trafiłaby do zakładu energetycznego (kolor szary).
Czy inteligentny licznik jest konieczny?
Nie ma wymogu, aby instalacja fotowoltaiczna była wyposażona w inteligentny licznik energii elektrycznej. Jego montaż nie wpływa na wydajność pracy systemu fotowoltaicznego. Należy pamiętać, że licznik inteligentny jest urządzeniem pomiarowym, które dostarcza precyzyjne dane, którymi użytkownik może zarządzać, m.in. dokładając kolejne urządzenia do inteligentnego sterowania nadwyżką wyprodukowanej energii lub sterując urządzeniami w domu i programując ich pracę w odpowiednich porach dnia.
Przeczytaj też: Faktura za prąd. Jak czytać fakturę dla prosumenta
Popularność inteligentnych liczników rośnie. Użytkownicy nowoczesnych rozwiązań z zakresu energetyki chcą mieć coraz bardziej precyzyjny wgląd w przepływ energii w ich gospodarstwie domowym. Stale rosnące ceny energii elektrycznej, powodują że chcemy w sposób coraz bardziej inteligentny zarządzać wyprodukowaną energią. Bez montażu licznika inteligentnego będzie to trudne zadanie.
Przepadek energii
Gdy energii z mikroelektrowni fotowoltaicznej nie wykorzystamy na własne potrzeby, jej nadwyżka trafi a do sieci publicznej. Wówczas część tej energii tracimy na rzecz jej operatora (ma to rekompensować mu koszty jej magazynowania). Jest to:
- 20% w przypadku instalacji o mocy szczytowej do 10 kWp;
- 30% w przypadku instalacji o mocy szczytowej powyżej 10 kWp oraz wszystkich tych, które należą do przedsiębiorców.
Potrącenia te nie dotyczą jednak energii, którą zużyjemy od razu w czasie pracy instalacji fotowoltaicznej, bo ta nie dociera do licznika. Jeśli więc przestawimy się na tryb dzienny zużycia energii (korzystanie z największych odbiorników prądu w czasie, gdy panele są nasłonecznione), mniej jej będziemy przekazywać „na przechowanie” do sieci, a tym samym tracić. Obowiązujący system rozliczeń z operatorami sieci zakłada też przepadek energii, której nie wykorzystamy w ciągu roku. Nie chodzi tu jednak o okres 12 miesięcy od uruchomienia instalacji, ale od daty wprowadzenia energii do sieci.
Piotr Grabowski, Fundacja Energii Alternatywnej
Czy inteligentny licznik energii można dokupić?
Użytkownicy systemów fotowoltaicznych, którzy nie wyposażyli instalacji w licznik inteligentny, nie muszą się martwić, ponieważ można go dołożyć później. Zazwyczaj montaż inteligentnego licznika jest prosty, a samo urządzenie mieści się w głównej rozdzielnicy.
Niekiedy zdarzają się przypadki, że dostęp do przewodów fazowych, na które należy nałożyć przekładniki (element licznika inteligentnego) jest utrudniony, wówczas czas instalacji się wydłuża. Przed zakupem licznika inteligentnego warto skontaktować się z elektrykiem, aby ocenił poziom trudności instalacji dodatkowego urządzenia oraz wycenił nam taką usługę.
Koszt zakupu licznika inteligentnego waha się od kilkudziesięciu złotych do ponad tysiąca złotych. Zalecamy, w miarę możliwości, zakup licznika inteligentnego, który jest produkowany przez dostawcę falownika, ponieważ wówczas mamy większą pewność, że komunikacja pomiędzy tymi urządzeniami będzie niezakłócona a odczyty rzetelne.
