Schody w domu jednorodzinnym: materiały, technologie, zasady wykonania
W każdym domu, który ma więcej niż jedną kondygnację, niezbędne są schody. Zawsze są one istotnym elementem konstrukcji budynku. Ważne jest więc prawidłowe związanie schodów z fundamentem, stropem, a czasem także ze ścianami nośnymi.
Autor: Małgorzata Góra, Projekt: Weronika Juszczyk i Łukasz Piankowski/INTERURBAN
Schody można też traktować jak mebel. Tu grube stopnie schodów i ażurowa balustrada mają podobne wykończenie jak podłogi, ściany i fronty mebli
Spis treści
- Z czego zrobić schody wewnętrzne?
- Jaki fundament pod schody?
- Jak mocować schody prefabrykowane, drewniane albo stalowe?
- Żelbetowe schody ze spocznikiem
- Jak zamocować schody do ściany murowanej?
- Betonowanie schodów na budowie - uwaga na błędy!
Z czego zrobić schody wewnętrzne?
Konstrukcję schodów można zrobić z różnych materiałów. Wybór jest podyktowany zarówno względami technicznymi, jak i estetycznymi. Ważne są bowiem rozpiętość biegów schodowych, możliwość zamocowania ich do innych elementów budynku, możliwości montażowe i wykonawcze. Ale poza względami konstrukcyjnymi liczą się także wizja architekta oraz wymagania inwestorów. Niekiedy wynika to też z kosztów.
Pamiętajmy, że budowa schodów to nie tylko wykonanie ich konstrukcji, lecz także ich wykończenie, które nie jest tanie. Czasami inwestorzy decydują się na wybór takiej konstrukcji schodów, której nie trzeba dodatkowo wykańczać (prefabrykowane schody żelbetowe albo stalowe), albo wybierają materiał, który jest jednocześnie konstrukcyjny i wykończeniowy (schody drewniane).
Wciąż jednak najczęściej wykonuje się schody żelbetowe, wylewane na budowie, które wykańcza się na różne sposoby. Wybór ten nie wynika wcale ze względów ekonomicznych, bo kosztowna jest zarówno ich konstrukcja, jak i wykończenie.
Jaki fundament pod schody?
Konstrukcji schodów trzeba zapewnić stateczność. W przypadku schodów żelbetowych ważne jest prawidłowe zamocowanie biegów u dołu oraz u góry. Sposób zamocowania schodów do fundamentu zależy od rodzaju posadowienia budynku. Jeśli są to żelbetowe ławy fundamentowe, to podstawą schodów wewnętrznych jest belka podwalinowa. Ten element fundamentu nie jest posadowiony tak głęboko jak ławy fundamentowe pod ścianami konstrukcyjnymi. Zakłada się bowiem, że strefa przemarzania gruntu nie dosięga do miejsca posadowienia schodów wewnątrz budynku. Ważne jest jednak, by płycej wykonana podwalina pod biegi schodowe była posadowiona na prawidłowo zagęszczonej i stabilnej podbudowie. To wystarczy.
W podwalinie trzeba właściwe ulokować i wystawić z niej startery (wytyki). Jest to odpowiednio przygotowane zbrojenie, które zapewni połączenie żelbetowych elementów konstrukcji wykonywanych na różnych etapach budowy. W przypadku schodów żelbetowych szczególnie ważne jest więc przygotowanie starterów w miejscu oparcia biegu schodowego. Powinno to być ujęte w projekcie technicznym i należy to wykonać zgodnie z projektem.
Gdy posadowieniem jest żelbetowa płyta fundamentowa, nie robi się podwaliny pod schody żelbetowe, a startery lokuje się w płycie. Oczywiście powinna być ona zaprojektowana z uwzględnieniem przekazywania obciążeń ze schodów. W przypadku schodów żelbetowych, ze względu na ich dosyć dużą masę, ich oddziaływanie jest dosyć duże.
Jak zamocować schody do stropu?
Równie istotne jest połączenie góry biegu schodowego z konstrukcją budynku, najczęściej ze stropem. W przypadku żelbetowych schodów służy temu odpowiednio ulokowane zbrojenie w stropie oraz w biegach schodowych. Strop w miejscu oparcia schodów jest najczęściej dodatkowo wzmocniony. W przypadku monolitycznego stropu żelbetowego oraz gęstożebrowego rozwiązuje się to podobnie, robiąc belkę żelbetową. Może być ona ukryta w stropie, a jeśli ze względów konstrukcyjnych musi mieć większy przekrój (większą nośność) - może to być nadciąg lub podciąg.
Ponieważ w miejscu oparcia biegów na stropie jest dużo zbrojenia o dosyć skomplikowanym układzie, niezbędne jest sprawdzenie poprawności jego ułożenia przed zabetonowaniem konstrukcji.
Jak mocować schody prefabrykowane, drewniane albo stalowe?
Gdy w budynku są schody drewniane, stalowe bądź żelbetowe prefabrykowane, inaczej się je mocuje do jego konstrukcji niż w schody żelbetowe wylewane na budowie. Montując je do podwaliny i stropu, nie ma możliwości zespolenia z nimi za pomocą zbrojenia. Najczęściej służą do tego śruby mocujące wychodzące z podwaliny i stropu. Ważne jest zatem precyzyjne przygotowanie tych łączników na wcześniejszych etapach budowy.
Żelbetowe schody ze spocznikiem
Kolejnym miejscem, w którym kotwi się schody, jest spocznik. Chodzi oczywiście o bieg dolny oraz bieg górny. Ważne jest poprawne przewiązanie prętów zbrojeniowych, zgodne z teorią konstrukcji żelbetowych. Pręty z dolnego biegu powinny być wprowadzone w górną strefę zbrojenia spocznika, a te z górnego biegu w dolną.
Równie ważne jest zamocowanie samego biegu schodowego do konstrukcji budynku – jeśli przewidział to projektant. Spocznik także utwierdza się w murze, do którego przylega. Najczęściej jego zbrojenie kotwi się w quasi-wieńcu w murze. Oprócz prawidłowego ulokowania prętów, ich średnicy i liczby, klasy stali zbrojeniowej, ważne są długość zakotwienia zbrojenia oraz długość zakładu prętów zbrojeniowych.
Jak zamocować schody do ściany murowanej?
Innego rodzaju konstrukcją są schody wspornikowe, których stopnie są zamocowanie do ściany wzdłuż biegu schodowego. Są ażurowe, wyglądają lekko i nowocześnie, nie przytłaczają wnętrza masywnością. Między stopniami nie widać bowiem połączeń. Za bezpieczne przeniesienie obciążeń ze stopni na mur konstrukcyjny są odpowiedzialne zakotwione w nim konsole.
Jeśli wykonanie schodów wspornikowych planuje się już na etapie projektowania domu, często wzmacnia się ścianę, na której mają być zamontowane stopnie. W odpowiednio mocnej i grubej ścianie umieszcza się belkę żelbetową lub stalową. Żelbetowa belka nośna ma szerokość co najmniej 25 cm i wysokość 35 cm. Konsole najlepiej zamocować do muru za pomocą kotew chemicznych. Takie rozwiązanie jest najbardziej korzystne i ma wiele zalet. Kotwy chemiczne mogą przenieść duże obciążenia, także dynamiczne. W porównaniu z kotwami rozporowymi nie powodują tak dużych naprężeń w podłożu. Są to rozwiązania trwałe. Wykonując kotwy chemiczne, należy dobrze ustabilizować mocowany element, by został zamocowany we właściwym miejscu. Po związaniu kotwy nie będzie możliwa korekta położenia wklejonego elementu.
Autor: Tomasz Rybarczyk
Szalunki, zbrojenie oraz betonowanie schodów i stropu robi się najczęściej jednocześnie
Betonowanie schodów na budowie - uwaga na błędy!
Schody są dosyć trudnym elementem konstrukcji, więc powinny być sprawdzone w trakcie wykonywania. Najlepiej jeszcze przed rozpoczęciem prac omówić z wykonawcą ich konstrukcję, wymiary i inne istotne kwestie. Warto też dopytać, czy wykonawca wie, co i jak należy wykonać, a także sprawdzić, czy orientuje się, co jest ważne, i czy zna zasady rozmieszczania i przewiązywania zbrojenia. To bardzo ważne, by nie robił „po swojemu”, nie stosując się do projektu i nie zawsze zgodnie z zasadami konstrukcji żelbetowych. Mogą przy tym popełnić wiele błędów.
- Niewłaściwa geometria schodów. Jeśli zrobi się odstępstwo od projektu, z dużym prawdopodobieństwem stopnie biegów nie będą równe po wykończeniu. Szczególnej uwagi wymaga sprawdzenie grubości warstw podłogowych oraz wykończenia schodów.
- Niewłaściwie zazbrojenie schodów. Powinien to zauważyć kierownik budowy – nie odbierać tych robót i nakazać poprawianie zbrojenia. Może się to okazać dosyć trudne, ponieważ zbrojenie schodów ma skomplikowany kształt.
- Niezastosowanie środka antyadhezyjnego. Aby przy rozformowaniu nie uszkodzić powierzchni ani krawędzi schodów, przede wszystkim należy tak skonstruować szalunek, by był rozbieralny i deskowanie wzajemnie się nie klinowało. Również ważne jest posmarowanie przed zabetonowaniem szalunków środkiem antyadhezyjnym, żeby formę można było oddzielić od uformowanych schodów. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku szalunków schodów, które mają skomplikowaną geometrię.
- Uszkodzenia powierzchni oraz krawędzi po rozformowaniu. Po zdjęciu deskowania należy sprawdzić, jak wygląda konstrukcja schodów. Czy wymiary się zgadzają, czy beton jest dobrze zawibrowany i czy nie ma raków, a także czy powierzchnie i krawędzie są równe. Jeśli to konieczne, należy dokonać naprawy konstrukcji przeznaczonymi do tego wyrobami.
