Okno tradycyjne, lukarna czy świetlik, czyli co na poddaszu oprócz okien dachowych
Wstawienie okien dachowych to nie jedyny sposób na doświetlenie pomieszczeń na poddaszu. Naturalne światło na poddasze można także doprowadzić przez okna tradycyjne, umieszczane w ścianach szczytowych domu, lukarny i świetliki dachowe. Które rozwiązanie wybrać?
Autor: Andrzej T. Papliński
Gdy i tak remontujemy więźbę, warto rozważyć zbudowanie lukarny, która doda wnętrzu nie tylko światła, ale i przestrzeni
Okno w ścianie szczytowej zapewni wystarczającą ilość światła na poddaszu
Gdy poddasze użytkowe ma wysokie ściany szczytowe, można tam wstawić tradycyjne okna pionowe. Przy zwartej, niezbyt długiej bryle domu takie okna mogą zapewnić wystarczającą ilość światła na całym poddaszu. Jeśli tylko one będą doświetlały poddasze, ich powierzchnia powinna stanowić 1/6-1/8 powierzchni podłogi (gdy kąt nachylenia dachu jest mały, to nawet 1/5).
Wstawienie nowego okna lub poszerzenie istniejącego otworu okiennego wymaga wykonania nowego nadproża.
Ze względów bezpieczeństwa optymalna wysokość, na jakiej powinien znaleźć się parapet, to 85-90 cm nad podłogą. Prostym sposobem na zwiększenie dostępu do światła jest zastosowanie portfenetrów. W tym przypadku na zewnątrz należy wykonać balustrady na wysokości 85-90 cm od dolnej krawędzi okna.
Lukarna doda wnętrzu światła i przestrzeni
Nadbudówka na dachu najczęściej ma konstrukcję drewnianą, ale może być też murowana. Małą można wznieść, opierając ściany boczne na sąsiednich krokwiach, więc nie trzeba będzie zmieniać więźby. Budowa większej wymaga ingerencji w konstrukcję dachu i usunięcia pewnych jej fragmentów. Wieniec zazwyczaj odtwarza się powyżej okna (czasem również poniżej). Żeby przenieść obciążenia z dachu, trzeba wykonać nowe wzmocnienia – po bokach otworu okiennego wznosi się dwa słupy łączące różne poziomy wieńca.
We wnętrzu lukarna tworzy wnękę, dlatego zbyt wąska nie zapewni dostatecznie dużo światła w pomieszczeniu. Najjaśniej będzie przed oknem, ale w odległości 4-5 m od niego będzie już prawie półmrok. Dlatego najlepiej jest, gdy lukarna zajmuje 3/4 szerokości pomieszczenia. W małej wystarczy wtedy wstawić jedno okno, w szerokiej – dwa, a nawet trzy mniejsze, ponieważ w ten sposób zapewnimy równomierne oświetlenie wnętrza. Innym sposobem na maksymalne wykorzystanie światła z lukarny jest ustawienie jej ścian bocznych pod kątem rozwartym w stosunku do przeszklenia.
Ściany i dach lukarny muszą być ocieplone tak samo jak połać dachu. Szczególnie istotne jest prawidłowe odwodnienie jej dachu oraz staranne uszczelnienie styków ścian lukarny z główną połacią, żeby zapobiec przeciekom.
Lukarna jest wyraźnym elementem wykończenia domu. Może przybrać formę prostej nadbudówki z trójkątnym dachem, kwadratowej lub prostokątnej bryły z płaskim dachem, a nawet bardzo oryginalnego wolego oka. Jej kształt i sposób wykończenia powinien harmonizować z całą elewacją.
Świetlik doprowadzi światło do ciemnych zakamarków
Jeśli poddasze zostanie podzielone na wiele pomieszczeń, może powstać ciemny hol, garderoba czy toaleta bez okna. Aby zapewnić tam dostęp światła dziennego, możemy zamontować świetlik tunelowy.
Jego wlot mocuje się na dachu, a wylot na suficie. Obie części łączy sztywny lub elastyczny przewód rurowy (w razie potrzeby można dokupić elementy przedłużające nawet do długości kilku metrów). Wnętrze rury jest pokryte materiałem odblaskowym, żeby maksymalnie wykorzystać światło wpadające do niej na dachu. Świetlik montuje się na łatach. Przestrzeń dookoła niego należy uszczelnić, a na pokrycie wywinąć kołnierz.
Okna kolankowe doświetli i zapewni widok nie tylko na niebo
Jednym z ostatnich trendów w projektowaniu są dachy bez okapów. Taka konstrukcja aż się prosi o zastosowanie w narożach okien kolankowych (fasadowych).
Bywa też tak, że konstrukcja dachu, na przykład dość mały kąt nachylenia, lub wysoka ściana kolankowa uniemożliwiają takie osadzenie okna połaciowego, żeby można było przez nie wyglądać na zewnątrz. Zyskujemy tylko światło wewnątrz i widok na niebo.
Jeśli zamontujemy okno kolankowe w połączeniu z połaciowym, pomieszczenie na poddaszu będzie bardzo dobrze doświetlone, a nasze okno na świat stanie się oknem w pełnym tego słowa znaczeniu
Jak się wstawia okno kolankowe?
Doradza Robert Wiktor, inżynier konstruktor
Aby wstawić okno kolankowe, trzeba wyciąć fragment wieńca ścianki kolankowej i murłaty. Ponieważ odtworzenie wieńca na innym poziomie nie jest możliwe, wszystkie obciążenia muszą zostać przeniesione przez żelbetowe (lub stalowe) słupy po obydwu stronach otworu. Ich wykonanie i połączenie z wieńcem ścianki kolankowej nie nastręcza większych problemów.
Niestety, zupełnie inaczej wygląda sprawa zakotwienia ich podstawy lub zbrojenia. Słupy przenoszą znaczne poziome obciążenia z dachu (od wiatru oraz tak zwany rozpór od obciążeń pionowych wynikający z geometrii więźby) i pracują podobnie do wspornikowej płyty balkonowej (choć w innej płaszczyźnie). Nie można ich po prostu postawić na wieńcu stropu lub na ścianie parteru. Podstawa słupa stalowego lub zbrojenie żelbetowego muszą być zakotwione w wieńcu stropu, stropie lub w ścianie parteru w sposób umożliwiający przeniesienie momentu zginającego. Operacja taka wymaga częściowego rozebrania tych elementów.
Alternatywnym rozwiązaniem może być taka modyfikacja układu więźby dachowej, aby na ściankę kolankową przestały być przekazywane obciążenia poziome. Jest to możliwe, lecz wiąże się z wprowadzeniem dodatkowych elementów więźby, które znacznie ograniczą przestrzeń poddasza. Zaplanowanie sposobu przeniesienia obciążeń po wycięciu fragmentu wieńca należy zlecić konstruktorowi, który musi uwzględnić wszystkie obciążenia połaci dachowych.
