Spis treści
Piękno współczesnej architektury eksponowane jest formą i precyzyjnie dobieranymi materiałami wykończeniowymi. Są wśród nich te szlachetne, jak klinkier, kamień, drewno egzotyczne, miedź, stal nierdzewna i szkło jak też materiały z rozbiórek – cegła i stare deski. Architekci wybierają je, kierując się doświadczeniem oraz wizjami swoich klientów.
Sposobów na kształtowanie efektownych współczesnych elewacji jest bardzo wiele. Czasami naprawdę niewiele trzeba, aby prosta ściana nabrała indywidualnego charakteru i przyciągała wzrok. Jednym z najprostszych sposobów jest zmiana koloru fragmentu elewacji, na przykład w okolicy wejścia, pomiędzy oknami lub w celu wyeksponowania innej od reszty części ścian. Uskoki i załamania elewacji, podkreślone odmiennym kolorem lub innym materiałem wykończeniowym to częste urozmaicenia monotonii płaszczyzn. Dobrym sposobem jest dobór kształtów i wymiarów otworów okiennych oraz ich rozmieszczenie na elewacji z zachowaniem właściwych proporcji. Wizerunek ściany zmieniają też zielone i kwitnące rośliny pnące się po murze; zielone elewacje zdobywają sobie coraz większą popularność. Inwencję, pomysłowość i doświadczenia architektów oraz inwestorów uzupełnia rynek materiałów budowlanych, który oferuje gotowe systemowe rozwiązania.
Gzymsy, bonie i pilastry
Czasami w styropianie wycinane są proste rowki wzmacniane profilami, które dzielą elewacje na ozdobne pasy i przypominają boniowanie. Są też dostępne rozwiązania systemowe, w postaci gotowych elementów sztukaterii zewnętrznej, dzięki którym na elewacje powróciły dawne elementy dekoracji. Co ciekawe, wśród nich znajdą coś dla siebie zarówno miłośnicy tradycji i stylu retro, jak też zwolennicy nowych trendów. Dzięki nim nasz dom może upodobnić się do toskańskiej willi, ziemiańskiego dworku lub eleganckiej rezydencji rodem z Hollywood.
Jednymi z najpopularniejszych są listwy do aranżacji otworów okiennych: nadproża, boki oraz listwy podokienne. Oprócz zmiany wizualnej maskują styk ram ościeżnicy z murem wnęki okiennej, poprawiając jego estetykę. Często stosowanymi elementami zewnętrznej sztukaterii są ozdobne narożniki, przypominające dawne boniowanie. Mają różne kształty, dzięki czemu dopasowują się do domów o różnej architekturze. Z owalnymi, uskokowymi lub ściętymi krawędziami pasują do budynków o tradycyjnej formie, a proste do bardziej nowoczesnych. Bonie narożne i listwy okienne w połączeniu z płaskim lub lekko spadzistym dachem i dużymi powierzchniami okien ze szprosami ucharakteryzują budynek na styl hiszpański lub kolonialny. Z kolei budynek z wyraźnymi skosami dachu, jaskółkami i gankiem otwartym wspartym na kolumnach przypomni architekturę dworku szlacheckiego. Historyczny asortyment nowoczesnej sztukaterii uzupełniają: gzymsy, pilastry, elementy kolumn i półkolumn, zworniki, fasety. Mają bardzo urozmaicone kształty i umiejętnie dobrane będą ozdobą, która uatrakcyjni ściany.
Dostępne na rynku systemy sztukaterii zewnętrznych są produkowane ze styropianu EPS 200, a także perlitu. Są pokryte cienką warstwą tynku sztukatorskiego z dodatkiem żywic syntetycznych. Można je malować wszystkimi typami farb elewacyjnych. Przykleja się klejem montażowym na zagruntowane i wyrównane podłoże, najczęściej z masy wyrównującej powierzchnię ścian na warstwie izolacji cieplnej.
Lamelowe wzbogacenie
Do fasad nowoczesnej architektury producenci oferują listwy i panele lamelowe. Elementy można montować pionowo, poziomo lub pod dowolnym kątem. Łatwo je przycinać, dzięki czemu na elewacjach można zestawić ze sobą elementy o różnym kształcie i pod różnymi kątami, tworząc nawet bardzo fantazyjne wzory. Lamelowe fragmenty czy całe ściany wyglądają niezwykle atrakcyjnie. Podobne do lameli są także elementy przypominające deski. Stosuje się podobnie, jak lamele, ale w przeciwieństwie do nich dobrze wyglądają w domach zarówno o nowoczesnej, jak i tradycyjnej formie.
Deska z rolki
Drewno na elewacjach domów zawsze się dobrze prezentuje. Nawet niewielkie fragmenty wykończone deskami zmieniają wygląd elewacji. Często są używane do podkreślania nieco inaczej zaprojektowanych części budynków, wykuszy, ryzalitów, jaskółek. Jednym z mankamentów tego typu rozwiązań jest mała odporność większości popularnych gatunków drewna na warunki atmosferyczne. Alternatywą są produkty, które przypominają ten naturalny materiał.
Jednym z bardziej użytecznych na elewacjach z cienkowarstwowymi tynkami są elastyczne taśmy, których licowa strona imituje deski. Mogą mieć dowolną barwę, choć najczęściej stosowane są te imitujące naturalne kolory drewna. Mają różne rodzaje wytłoczeń, od łagodnych prostoliniowych słojów po grubo ciosane z zadziorami, sękami i innego typu „niedoskonałościami”. Takie elementy bardzo zbliżają wizualnie ten syntetyczny materiał do naturalnego oryginału. Zdobyły sobie dużą popularność ze względu na łatwość montażu, który polega na przyklejeniu taśmy na powierzchnię ściany pokrytą zagruntowaną cienką warstwą podkładu wyrównującego ścianę. Przyklejony element trzeba zabezpieczyć lakierem lub lakierobejcą, które zwiększą jego odporność na warunki atmosferyczne. Taśmy mają przeważnie 2 – 2,5 m długości i można je dowolnie przycinać. Grubość taśmy pozwala wyeksponować ją na tle cienkowarstwowego tynku i rzeczywiście dać złudzenie przymocowanej na ścianie prawdziwej deski. Taśmy występują w różnych szerokościach, co pozwala wykonać z nich różne rodzaje drewnianych ścian. Cienkie mogą imitować ładne pionowe lub poziome deskowanie, natomiast z szerokich można zrobić na przykład zrębowy narożnik lub ścianę szachulcową.
Tapety zewnętrzne
Obrazy na ścianach zewnętrznych to jeden z dawnych sposobów ozdabiania elewacji. Były popularnym sposobem na ubarwienie domów m.in. we Włoszech, Francji czy Niemczech. Ich nowoczesnym wariantem są… tapety zewnętrzne. To dekoracyjne wykończenie wykonane jest z włókna szklanego. Na jego powierzchnię naniesiona jest dekoracja w formie rysunku lub zdjęcia. Są całkowicie odporne na działanie warunków zewnętrznych i zmywalne. Można je układać na różnych podłożach: murze, tynku, metalu. Podłoże jednak musi być gładka, a maksymalne nierówności, np. ziarno tynku nie mogą przekraczać 0.5 mm. W razie potrzeby wyrównuje się powierzchnię pod tapetę podkładem, który jest elementem systemu, do którego należą też: grunty, kleje i dwuskładnikowy preparat do zabezpieczania warstwy dekoracyjnej. Tapety nadają się do pokrycia całych ścian lub tylko ich części, np. ściany tarasu, balkonu, podkreślenia w bryle budynku jakiegoś elementu. Wybór wzorów jest spory i można dobrać odpowiedni zarówno pod względem wymiarów, jak i motywu.
Ruchome elewacje
To bardzo popularny sposób urozmaicenia wyglądu zewnętrznego biurowców i budynków użyteczności publicznej. W większości są to systemy ruchomych osłon przeciwsłonecznych, które zamontowane są na wielkopowierzchniowych szklanych fasadach i w określonej porze dnia zapobiegają wnikaniu słońca do wnętrz. Pełnią zasadniczo funkcję okiennic, ale jednocześnie dzięki materiałowi, z jakiego są wykonane i formie są ozdobą budynków. W budownictwie mieszkaniowym przyjęły się systemy przesuwnych przegród przeciwsłonecznych i przeciwwiatrowych, które nazywane są okiennicami przesuwnymi i składanymi (harmonijkowymi). Wbrew nazwie nie służą tylko do ochrony okien, ale często też tarasów, loggii i balkonów. Najczęściej mają formę prostych ram stalowych lub aluminiowych, w których zamontowane są lamele z drewna lub aluminium. Rama wyposażona jest w mechanizm rolkowy, którego ruchome elementy toczą się po zamontowanych na elewacji cienkich szynach ze stalowych profili; mogą być poruszane ręcznie lub mechanicznie. Ruchome skrzydła zmieniają wygląd ścian, a dzięki materiałom wykończeniowym i kolorystyce są doskonałym uzupełnieniem architektury budynków. Stają się bardzo często samodzielnym elementem dekoracyjnym nowoczesnej elewacji.
Koronkowe wycinanki
Technologia precyzyjnego wycinania na urządzeniach numerycznych pozwoliła utrwalać najbardziej fantastyczne wzory w różnych materiałach, najczęściej w metalu, drewnie i tworzywach sztucznych. Tego typu wycinane elementy wykorzystuje też współczesne budownictwo. Szczególną popularność zdobyły sobie panele pokryte misternymi wzorami, często przypominającymi koronkę. W domach jednorodzinnych najczęściej są z nich wykonywane dekoracyjne osłony balustrad balkonowych, tarasowych, na schodach, a także osłon rozwieranych okien pionowych. Firmy oferujące dekoracyjne panele mają w swoim cyfrowym banku wzorów gotowe propozycje. W razie potrzeby przyjmują także zlecenia indywidualnych projektów. We wzorach wycinanych osłon dominują motywy graficzne i roślinne, a wśród nich także wzory nawiązujące do regionalnych tradycji. Gotowe panele są produkowane przeważnie w określonych wymiarach i wyposażone w elementy do zamocowania oraz zabezpieczane dowolną powłoką lakierniczą lub elektrochemiczną.
Zielona ściana
Opleciona pnączami ściany zewnętrzne zawsze robiły wrażenie. Takie żywe fasady znów stają się modne dzięki zwróceniu się projektantów i rynku materiałów budowlanych ku ekologii. Kiedyś winorośle i bluszcze wspinały się na ścianach po prowizorycznych stelażach z drewna. Były jednak często czynnikiem wywołującym uszkodzenia elewacji. Przytwierdzając się do ścian pędami korzennymi, wykorzystywały każde najmniejsze pęknięcia do ich dalszej penetracji, co w konsekwencji doprowadzało do zawilgocenia i powstawania coraz większych uszkodzeń. Dzisiaj są dostępne specjalne metalowe kratki mocowane do podłoża i ścian, po których rośliny bezpiecznie mogą się rozrastać w pewnej odległości od muru. To najprostsze z rozważań zielonej fasady, ale są także bardziej zaawansowane systemy pozwalające założyć na elewacji prawdziwy pionowy ogród.
Zielona żywa fasada wcale nie jest trudna do realizacji, a zresztą można obsadzić roślinnością jedynie jej wybrany fragment, np w okolicy wejścia, wjazdu do garażu, między oknami. Zasadniczo są dwa rodzaje uprawy – sadzenie roślin w gruncie lub w uprawie hydroponicznej. Pionowy ogród z roślinami hodowanymi w gruncie jest cięższy i wymaga większej nośności ścian, natomiast ten z korzeniami na zewnątrz potrzebuje odpowiedniego systemu nawodnienia z dodatkami substancji odżywczych. Łatwiejszy do realizacji jest system gruntowy, gdyż przy doborze odpowiednich roślin można zrezygnować z systemów nawadniających. Warto wybrać taki zestaw roślin, aby możliwie o każdej porze pionowy ogród wyglądał atrakcyjnie. Na metrze kwadratowym zmieści się ok. 20-25 roślin. Mchy, paprocie, kwiaty, trawy, małe krzewy, zioła. Dobrze, żeby część roślin była zimozielona, a te, które zrzucają liście miały atrakcyjne kolory i kształty gałązek. Dostępne są bardzo różne systemy do uprawy wertykalnych ogrodów. Są to gotowe elementy w formie paneli lub małych pojemników, które można zestawiać na szerokość i wysokość, tworząc konstrukcję przymocowywaną do ściany. Dobrze jest ochronić powierzchnię ściany pod pionowym ogrodem cienką osłoną, np. z płyt tworzywa sztucznego. Po zasadzeniu elementy konstrukcyjne przebijają jeszcze przez gałązki i listki, ale rośliny szybko pokrywają całą powierzchnię, tworząc niepowtarzalną zieloną mozaikę, która będzie ozdobą każdej elewacji.Zielone ogrody na ścianie dostępne są także w wersji ze sztucznych roślin. Takie ozdoby występują w formie paneli, które można ze sobą łączyć, tworząc dowolną kompozycję roślinną do złudzenia przypominającą naturalną.
Zobacz także: Tradycyjny wygląd i materiały, a jednak nowoczesny - ten dom z kamienną elewacją przykuwa wzrok
