Pomysł na energooszczędny dom ze styropianowych klocków
W czasach, w których energia jest skarbem, budowa ze styropianu wydaje się bardzo dobrym pomysłem, żeby jej nie tracić. Zamiast więc dom ocieplać, można złożyć go ze styropianowych klocków.
Spis treści
- Standard energooszczędny
- Dom na płycie
- Zasady budowy ścian z kształtek
- Które miejsca wymagają zbrojenia
- Beton scala elementy
- Stolarka, stropy, połacie dachowe
O technologii tej trudno powiedzieć, że jest nowa, ponieważ jej obecność na polskim rynku liczy się już w dziesiątkach lat. Mimo licznych zalet ciągle jest uznawana za niszową, przez co więcej styropianowych domów polskie firmy budują za granicą niż na własnym podwórku. Tymczasem na świecie popyt na tę technologię jest dość wysoki, zwłaszcza w USA, gdzie prężnie działa wiele mniejszych i większych firm budujących domy z kategorii ICF – Insulated Concrete Form, jak za oceanem nazywa się metoda wznoszenia żelbetowych ścian w styropianowych szalunkach traconych.
Standard energooszczędny
Specyficznej budowy styropianowe elementy pełnią dwie funkcje. Z jednej strony tworzą formę, którą wypełnia się betonem, a z drugiej stanowią rodzaj bardzo skutecznej termoizolacji zapobiegającej ucieczce ciepła z ogrzewanych pomieszczeń. Warstwa styropianu od zewnątrz i od wewnątrz ścian zapewnia bardzo dobrą izolacyjność termiczną (współczynnik przenikania ciepła U dla ścian grubości 45 cm od 0,10 W/(m2.K). Domy styropianowe mają bardzo niskie zapotrzebowanie na energię do ogrzewania – nie przekracza ono 40 kWh/m2. Kształtki oferowane są w ramach kompletnego systemu obejmującego różne ich typy, ale także uwzględniającego stropy, płyty fundamentowe, a nawet dachy. Firmy specjalizujące się w tej technologii mają dla swoich klientów szereg projektów gotowych i zapewniają też fachowe wykonawstwo, gdyż współpracują ze starannie przeszkolonymi, certyfikowanymi ekipami.
Producenci i przedstawiciele dysponują również oprogramowaniem, dzięki któremu łatwo dokonują adaptacji każdego projektu na potrzeby swojej technologii. Zapewniają też pomoc doradców technicznych, gotowych odpowiedzieć na wszystkie pytania inwestorów i wykonawców. Kto chce się dowiedzieć, ile będzie kosztował dom w takiej technologii, uzyska odpowiedź po skorzystaniu z wirtualnego kalkulatora.
Dom na płycie
Budynki z elementów styropianowych można wznosić na fundamentach tradycyjnych, w postaci ław, ze budowanymi na nich ścianami fundamentowymi. Ławy są robione ze zbrojonego betonu, a ściany zazwyczaj muruje się z bloczków betonowych, nawet te wyższe – piwniczne. Styropianowe kształtki także wchodzą tu w grę, ale systemodawca zaleca posadawiać domy na fundamencie w postaci płyty i oferuje szereg produktów do jej budowy i izolacji. Produkowane są z twardej odmiany styropianu, zwanej periporem. To elementy obrzeżowe, płyty termoizolacyjne przeznaczone pod żelbetową konstrukcję i płyty do układania wokół obrzeży tak zwanej opaski przeciwwysadzinowej.
Zasady budowy ścian z kształtek
Ściany nośne budowane są z kształtek. Do ich produkcji używany jest najlepszy jakościowo, twardy styropian samogasnący o gęstości 25-30 kg/m3 – biały lub cieplejszy od niego – grafitowy. Kształtki mają od 1 do 2 m długości i 25 cm wysokości. Zbudowane są z dwóch styropianowych ścianek. Zewnętrzne mają 15 lub 25 cm grubości, a wewnętrzne 5 cm. Połączone są plastikowymi przekładkami dystansowymi, które wsuwa się w przygotowane fabrycznie nacięcia. Przekładki zapewniają odstęp szerokości 15 cm – potrzebny, by formę wypełnić później betonem. Do ścian wewnętrznych nośnych wykorzystywane są kształtki o obu ściankach grubości 5 cm, w ich przypadku izolacyjność termiczna nie jest bowiem istotna.
Kształtki na czas transportu lub składowania można rozmontować, by zajmowały mniej miejsca. W niektórych kształtkach, niedostępnych na naszym rynku, przewiązki zrobione są z metalu. Zwiększa to wytrzymałość ogniową ściany. W czasie pożaru metalowe przewiązki zapobiegają rozprzestrzenianiu się ognia z wewnątrz ścian na zewnątrz i odwrotnie.
W sprzedaży są również kształtki narożne – z jednej strony zamknięte poprzeczną ścianką. Można też kupić przeznaczone do narożników o kącie rozwartym (o kącie stałym lub regulowanym za pomocą styropianowego zawiasu) i do budowy powierzchni krzywoliniowych. Na bokach kształtek wyżłobione są co 5 cm pionowe rowki. Jest to oznaczenie modułowości. Wymiary kształtek są właśnie wielokrotnością 5 cm. Dzięki rowkom łatwo jest przycinać je na odpowiednią długość.
Z kształtek styropianowych zazwyczaj nie wykonuje się ścian działowych. Robi się je z materiałów tradycyjnych. Dostępne są natomiast kształtki wieńcowe i nadprożowe.
Które miejsca wymagają zbrojenia
Ściany w tej technologii trzeba w niektórych miejscach zazbroić. Wzmocnienia umieszcza się w poziomie, pod oknami. Wystarczą do tego dwa pręty stalowe średnicy 8 mm. Zbrojenie pionowe, wykonane z takiej samej liczby prętów o identycznej średnicy, montuje się w narożach ścian, przy otworach okiennych i drzwiowych oraz na połączeniu ścian wewnętrznych z zewnętrznymi. Zdarza się też konieczność zamontowania pionowych prętów w ścianie, aby osiągnąć lepsze połączenie ze stropem.
Zbroi się też oczywiście wieńce – wykorzystując po trzy pręty średnicy 12 mm i nadproża, do których potrzeba minimum czterech prętów średnicy 8 mm.
Przede wszystkim trzeba zapewnić w budynku sprawną wentylację, najlepiej mechaniczną – nawiewno-wywiewną z odzyskiem ciepła. Nieprzepuszczalna kanapka polistyrenowo-betonowa nie zapewni bowiem dyfuzji pary wodnej z ogrzewanych wnętrz i gdyby ta pozostała w budynku, mogłaby skraplać się na ścianach, powodując korozję biologiczną. Jest to zresztą cechą wszystkich domów izolowanych styropianem.
Styropianowo-betonowe ściany mają bardzo małą bezwładność termiczną, a w związku z tym słabo akumulują ciepło. Te ściany po prostu nie nagrzewają się, więc nie utrzymują w sobie ciepła wytworzonego w budynku. Tę rolę trzeba więc pozostawić murowanym ścianom działowym. Najlepiej, gdy wzniesiemy je z masywnych elementów – cegły pełnej lub bloczków silikatowych. Staną się buforami, które nie dopuszczą, żeby po wyłączeniu ogrzewania w budynku szybko robiło się chłodno.
Musimy także przygotować się na to, że wieszanie czegokolwiek na ścianach ze styropianu wyglądać będzie odrobinę inaczej niż na murach. Trzeba stosować po prostu dłuższe kołki, bo muszą one przejść przez izolację grubości 5 cm i zakotwić się w betonie. Lekkie elementy można mocować do konstrukcji nośnej okładzin g-k lub wprost do płyt, przy zastosowaniu przeznaczonych do nich łączników. Pamiętajmy, że są też specjalne łączniki do osadzania wprost w twardym styropianie, niewymagające wiercenia.
Beton scala elementy
Kształtki wypełnia się półpłynnym betonem klasy C12/15 po zbudowaniu jednej kondygnacji. Do tego czasu ściany muszą być podpierane przez specjalne stalowe elementy, którymi dysponuje ekipa wykonawcza. Nie trzeba stosować betonu samozagęszczalnego, choć jest to wskazane. Zwykły beton trzeba zagęszczać, opukując ściany i sztychując go metalowymi prętami. Nie powinno się do tego celu używać specjalnych wibratorów. Mają one dużą moc i od ich pracy mogłyby popękać ścianki kształtek. Na 1 m2 ściany zużywa się około 0,125 m3 (125 l) betonu.
Budowa kolejnej kondygnacji może nastąpić dopiero po około trzech tygodniach, gdy beton nabierze wymaganej wytrzymałości. Wtedy też demontowane są elementy wspornikowe.
Stolarka, stropy, połacie dachowe
Aby w ścianie z kształtek zrobić okno, lub drzwi, trzeba wykonać najpierw drewnianą ramę, którą wstawia się w miejsce, gdzie zaplanowany jest otwór. Po jego bokach umieszcza się kształtki jednostronnie zaślepione styropianem.
W domach styropianowych można wykonać dowolny rodzaj stropu. Tam, gdzie przewidziano więźbę z wiązarów kratownicowych, konstrukcję stropu utworzą drewniane belki, zwane dolnymi pasami. Dostawca systemu ma jednak w swojej ofercie strop specjalnie dostosowany do tej technologii. To strop gęstożebrowy, w którym jako wypełnienie używane są styropianowe bloki.
Aby można było powiedzieć, że system jest kompletny, musi zawierać też elementy dachowe. To specjalne płyty, które opiera się na krokwiach więźby dachowej. Na nich wykonywana jest drewniana podkonstrukcja pod pokrycie, zbudowana z łat i kontrłat. Producent zaleca także umieszczenie membrany dachowej między styropianem a łatami. Dodatkowe ocieplenie, na przykład z wełny mineralnej, umieszcza się pomiędzy krokwiami, gdy dach jest już wykończony od zewnątrz.
