Dach płaski i dach odwrócony: konstrukcja dachu, warstwy izolacji

Jak wykonać trwały i dobrze izolowany termicznie stropodach? Zobacz, jak wygląda przekrój tradycyjnego dachu płaskiego i konstrukcja dachu odwróconego. Co to jest dach zielony? Bez wątpienia dachy płaskie mają wiele zalet zarówno ze względu na ich walory architektoniczne, jak i na możliwość spełniania dodatkowych funkcji.

Nowoczesne rozwiązania dachów płaskich zapewniają dużą łatwość budowania, wielofunkcyjność, wysoką izolacyjność termiczną oraz trwałość. Jednak dachy omałym nachyleniu połaci mają specyficzne wymagania, którym muszą sprostać materiały użyte do ich wykonania.

Warstwy tradycyjnego dachu płaskiego

Warstwy dachu powinny zapewniać mieszkańcom odpowiedni komfort cieplny oraz gwarantować trwałość dachu. Dachy płaskie realizowane klasycznie jako stropodachy pełne stanowią wielowarstwową konstrukcję.

Wszystkie warstwy dachu całkowicie przylegają do siebie i nie ma w nich żadnych szczelin ani kanalików powietrznych. Na konstrukcji nośnej stropu ułożone są bezpośrednio warstwa ocieplająca z wełny mineralnej lub styropianu i pokrycie. Ważnym elementem wpływającym na trwałość stropodachów pełnych jest warstwa paroizolacyjna z folii lub papy bitumicznej zabezpieczająca dach przed przenikającą z wnętrza budynku parą wodną (jest układana pod warstwą termoizolacji). Łatwo zauważyć, że woda deszczowa oraz woda z roztopionego śniegu odpływa z dachu płaskiego znacznie wolniej i w związku z tym wsiąka we wszelkie nieszczelności pokrycia. 

Pokrycie dachu płaskiego

Najbardziej popularnym pokryciem stosowanym na dachy płaskie są materiały bitumiczne. Nowoczesne papy termozgrzewalne i samoprzylepne pozwalają układać szczelne pokrycie dachowe o spadku zaledwie około 3%, czyli o minimalnym nachyleniu około 1,72°.

Pokrycia dachowe stropodachu pełnego są narażone nie tylko na opady atmosferyczne, lecz również na znaczne zmiany temperatury, szkodliwe dla pokryć bitumicznych promieniowanie ultrafioletowe, a także na uszkodzenia mechaniczne i korozję biologiczną. Szczególnie niebezpieczne dla pokrycia są uszkodzenia mechaniczne powstające podczas zabiegów konserwacyjnych takich jak przeglądy kominiarskie, odśnieżanie czy sprzątanie liści z powierzchni dachu.

Innym czynnikiem powodującym uszkodzenia pokryć dachowych stropodachów pełnych może być brak szczelności warstw paroizolacyjnych. Aby zapewnić długoletnią niezawodną pracę stropodachu pełnego, trzeba go wykonać starannie, z zastosowaniem wysokiej jakości materiałów, a podczas eksploatacji unikać wchodzenia na dach, by nie uszkodzić porycia i nie doprowadzić do jego przeciekania.

Konstrukcja dachu płaskiego

Odwrócony dach zielony, czyli ogród na dachu

Bardzo ciekawym rozwiązaniem użytkowym dachu jest przekształcenie go w powierzchnię przeznaczoną do uprawy roślinności. Takie dachy są szczególnie często widywane na budynkach powstających na małych działkach, gdzie trudno wygospodarować powierzchnię do rekreacji.

Dachy o odwróconej kolejności warstw mają konstrukcję pozwalającą na realizację tak zwanych dachów zielonych. Podczas wykonywania warstw dachu odwróconego, na którym ma powstać ogród, szczególnie istotne jest dokładne uszczelnienie go. Można to zrobić papami bitumicznymi lub jednowarstwowym pokryciem z folii pozbawionym łączeń. Warstwę ochronną tworzy termo-izolacja z płyt z polistyrenu ekstrudowanego XPS, które są całkowicie odporne na działanie wody, na korozję biologiczną, działanie kwasów humusowych i przerastanie korzeni. Dzięki dużej wytrzymałości mechanicznej skutecznie zabezpiecza warstwę wodoszczelną także przed uszkodzeniem mogącym powstać przy prowadzeniu zbyt głębokich prac ogrodniczych związanych zokopywaniem warstwy uprawnej. Ze względu na wymagania roślin uprawianych na powierzchni dachu jako warstwa ziemi uprawnej stosowany jest humus mieszany z keramzytem lub żwirem rzecznym posiadający właściwości akumulowania wody. Grubość tej warstwy jest zróżnicowana i zależy od rodzaju upraw, przykładowo:

• mchy i trawy wymagają 6-10cm gleby uprawnej;
• byliny: 15-25cm;
• kwiaty: 20-30cm;
• krzewy o wysokości większej niż 80cm: 30-50cm;
• grubość podłoża pod drzewa jest ustalana indywidualnie.

Warstwy dachu zielonego

Stropodach trwały, czyli odwrócony

Jest jednym z typów dachu płaskiego pełnego. Stropodach ten zawdzięcza swą nazwę zmianie położenia warstwy termoizolacji, która w rozwiązaniach klasycznych znajduje się pod pokryciem dachowym, na układ z warstwą ocieplającą ułożoną nad warstwą odwodnienia dachu. Typowy układ dachu o odwróconej kolejności warstw, idąc od góry, wygląda następująco:

• warstwa balastowa (żwir lub płyty chodnikowe),
• warstwa rozdzielająca (geowłóknina),
• płyty izolacji termicznej z ekstrudowanej pianki polistyrenowej XPS,
• izolacja przeciwwodna i – na dole – płyta konstrukcyjna z warstwą spadkową (2-5%).

Czynnikiem decydującym o trwałości stropodachu odwróconego jest nowoczesna termoizolacja z pianki XPS, która ma znacznie lepsze parametry użytkowe od innych materiałów termoizolacyjnych. Najważniejszymi zaletami polistyrenu ekstrudowanego są: niska przewodność ciepła w warunkach wilgotnych, całkowita odporność na działanie wilgoci, wysoka wytrzymałość na ściskanie, odporność na cykliczne zamrażanie i odmrażanie orazna korozję biologiczną. Dzięki temu, że izolacja termiczna układana jest powyżej izolacji przeciwwodnej, stanowi jej zabezpieczenie przed uszkodzeniami. Żwir o uziarnieniu 16-32 mm tworzy balast zabezpieczający płyty XPS przed odrywaniem przez wiatr oraz zapewnia osłonę przed promieniami UV. Warstwa geowłókniny, którą tworzy tkanina polipropylenowa, filtruje napływające wody opadowe. Zabezpiecza również przed przemieszczaniem się ziaren żwiru pomiędzy płyty ocieplenia. Dodatkowym ułatwieniem w wykonywaniu stropodachu płaskiego jest rezygnacja z typowej w klasycznych rozwiązaniach stropodachów warstwy paroizolacji. Jej rolę przejmuje warstwa przeciwwodna robiona z pap termozgrzewalnych lub – jako pokrycia jednowarstwowe – membrany z PCW lub EPDM. Po dachach płaskich realizowanych jako stropodachy odwrócone można chodzić. Chcąc poruszać się po powierzchni dachu, można wykonać na niej ścieżki z płyt chodnikowych lub kamiennych ułożonych na warstwie żwiru albo na specjalnych podkładkach dystansowych położonych bezpośrednio na warstwie płyt XPS.

Łatwe docieplenie starego dachu

Technologia dachu odwróconego jest bardzo dobrym rozwiązaniem, które można zastosować podczas renowacji dachów płaskich. Prace naprawcze trzeba rozpocząć od sprawdzenia szczelności starego pokrycia dachowego. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, należy dokonać jego naprawy lub ułożyć nową warstwę izolacji przeciwwodnej. Na warstwie izolacji przeciwwodnej układa się bezpośrednio (bez klejenia czy używania łączników mechanicznych) dodatkową warstwę izolacji termicznej z płyt XPS. Następnie układa się geowłókninę, a nad nią warstwę dociskową w postaci warstwy żwiru lub płyt chodnikowych.