Kiedy farba matowa, a kiedy z połyskiem? Jaka farba jest lepsza: połysk czy mat?
Warto wiedzieć, że stopień połysku farby dekoracyjnej nie tylko decyduje o efekcie wykończenia ściany czy sufitu. Ma również wpływ na jej trwałość czy właściwości użytkowe. Podpowiadamy, kiedy warto stosować farbę matową, półmatową, a kiedy tę z połyskiem? Stopień połysku farby powinien być dopasowany do pomieszczenia – jego wielkości, intensywności eksploatacji oraz charakteru.
Spis treści
- Farba matowa a ta z połyskiem
- Zalety farby matowej
- Farby tworzące powłokę satynową (półmatową)
- Na sufit powłoka matowa
- Rodzaj farby a odbicie światła
- Jasne i ciemne kolory
- Jaki stopień połysku?
- Jak malować ściany i sufity?
Sufity zwykle maluje się na biało, na ściany często wybiera się inne barwy. Poza wyborem samego koloru, trzeba jeszcze zdecydować, jaki stopień połysku chcemy zastosować. Ta druga decyzja będzie miała konsekwencje nie tylko wizualne, dekoracyjne, ale także praktyczne.
Do malowania ścian i sufitów stosuje się wodorozcieńczalne farby dekoracyjne: dyspersyjne, emulsyjne, winylowe, lateksowe, akrylowe, silikonowe. Pod tymi nazwami kryją się farby o różnym spoiwie, a jego rodzaj jest ważny ze względu na parametry użytkowe, ponieważ spoiwo wiąże składniki farby. Jego ilość decyduje także o stopniu połysku farby, czyli o tym, jaki efekt uzyskamy na ścianach lub suficie i jak wymalowanie będzie się sprawdzać w użytkowaniu. W zależności od tego, czy farba da matowe, czy połyskujące wykończenie, otrzymamy efekty dekoracyjne o różnych walorach i właściwościach.
Farby dyspersyjne, czyli emulsyjne. Łatwo się je rozprowadza, dobrze kryją, szybko schną, są trwałe, a tworzone przez nie powłoki są paroprzepuszczalne. W trakcie nakładania nie wydzielają szkodliwych związków, bo ich rozcieńczalnikiem jest woda. Farby te są bardzo odporne na uszkodzenia mechaniczne, co zawdzięczają spoiwom, wypełniaczom mineralnym i substancjom pomocniczym. Ściany pomalowane emulsjami można czyścić na sucho albo mokro – w zależności od tego, jakiego spoiwa użyto do ich produkcji. To właśnie spoiwo decyduje o różnicach we właściwościach farb emulsyjnych.
Farby akrylowe. Dobrze kryją i tworzą gładką powłokę, dobrze też przepuszczają parę wodną, co umożliwia oddychanie ściany. Powierzchnie nimi pomalowane można zmywać (ale to, jak często i jak intensywnie, zależy także od innych czynników). Można je stosować do malowania podłoży z betonu, tynku, tworzyw sztucznych, drewna, gipsu i tapet z włókien szklanych. Udaje się nimi pokryć niewielkie rysy.
Farby lateksowe. Tworzą gładką, elastyczną, paroprzepuszczalną powłokę, są bardziej odporne na zmywanie od farb akrylowych i nie płowieją. Można je stosować w każdym pomieszczeniu, ale szczególnie polecane są do tych o dużym natężeniu ruchu, narażonych przez to na większe zabrudzenie. Zachowują kolor nawet przez osiem lat.
Farby winylowe. Tworzą gładką powłokę, słabo przepuszczają parę wodną, dość szybko się brudzą, ale też łatwo je umyć. Najlepiej nadają się do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności, takich jak kuchnie, pralnie, łazienki.
Farby mieszane. Łączą właściwości dwu różnych rodzajów farb. Najpopularniejsze są lateksowo-akrylowe. Pomalowane nimi powierzchnie są elastyczne, bardzo odporne na wilgoć i uszkodzenia mechaniczne, nie przepuszczają pary wodnej. Można je wielokrotnie myć, są polecane do łazienek i kuchni.
Farby bakteriobójcze zawierają jony srebra zapobiegające rozwojowi bakterii na powłoce. Tworzą bardzo gładkie wymalowania, co ogranicza osadzanie się kurzu i innych zabrudzeń.
Farby grzybobójcze mają w składzie środki biobójcze przeciwdziałające rozwojowi grzybów i pleśni na powłokach.
Farby silikatowe mają odczyn zasadowy niesprzyjający rozwojowi grzybów oraz bardzo dobrą przepuszczalność pary wodnej, przez co nie dopuszczają do zawilgocenia ścian, a tym samym powstania warunków do rozwoju grzybów i pleśni.
Farby fotokatalityczne zawierają fotokatalizatory wykazujące zdolność do redukcji szkodliwych substancji występujących w powietrzu oraz nieprzyjemnych zapachów. Światło i tlen aktywizują katalizator, który rozkłada zanieczyszczenia i ogranicza rozwój mikroorganizmów.
Farby ceramiczne tworzące twarde powłoki zawierają tak zwane mikrokuleczki, które wpływają na uzyskanie ponadprzeciętnej odporności powłoki na czynniki mechaniczne i chemiczne.
Farby powiększające przestrzeń mają dodatek rozjaśniaczy optycznych, przez co odbijają bardzo dużą ilość światła. W ten sposób tworzy się efekt optycznie powiększonej przestrzeni. Dodatkowo farby rozświetlają wnętrza, dzięki czemu w pomieszczeniu można używać żarówek o mniejszej mocy.
Farba matowa a ta z połyskiem
Ilość spoiwa decyduje o tym, jak wymalowanie będzie się sprawdzać w użytkowaniu. Powłoki matowe utworzone z farb o niedużej zawartości spoiwa są bardzo wrażliwe na dotyk, mycie i szorowanie. Łatwo je zadrapać. Mają zwykle niższą klasę odporności na szorowanie niż farby o większym połysku. Bardzo szybko mogą się wybłyszczać na skutek zmywania plam, bo przy okazji wymywa się z powierzchni składniki matujące. Producenci stosują więc dodatki poprawiające odporność wymalowania, na przykład cząsteczki ceramiczne wzmacniające powłokę, substancje hydrofobowe niepozwalające plamom przylgnąć do niej albo spoiwo innego rodzaju (teflon, woski), bo połączenie kilku spoiw zwiększa wytrzymałość i trwałość powłoki. Dlatego jeśli farba matowa ma być zastosowana w pokoju dzieci, korytarzu, holu, trzeba wybrać taką o jak najwyższej, najlepiej pierwszej klasie odporności na szorowanie. Specjalna technologia produkcji sprawia jednak, że takie farby są droższe od standardowych. Producenci opracowali też farby matowe do specjalnych zastosowań, na przykład z dodatkami hydrofobowymi i biobójczymi do pomieszczeń wilgotnych albo z substancjami pochłaniającymi światło lub ciepło, żeby poprawić warunki w domu.
- Czytaj też: Trzymają poziom. Wylewki samopoziomujące: warstwa wyrównawcza, która jest podłożem dla posadzki
Zalety farby matowej
Zyskały popularność, ponieważ są łatwe do zastosowania i można nimi bez problemu malować samodzielnie. Powłoka matowa bardzo słabo odbija światło, więc tuszuje niedoróbki malarza i wszelkie nierówności podłoża. Ściany pod takie farby nie muszą być idealnie gładkie (dotyczy to produktów o najwyższym stopniu matowości). Ich struktura i wysoki stopień krycia pozwalają stworzyć jednolicie pomalowaną powierzchnię, a jednocześnie ukryć błędy malarskie, na przykład ślady po wałku, smugi. W pomieszczeniach pomalowanych farbami matowymi światło jest delikatnie rozproszone, powstaje przyjazny, spokojny, ciepły nastrój. Kolory, nawet intensywne, nie krzyczą na ścianach, zostają bowiem nieco zgaszone przez dodatki matujące.
Farby tworzące powłokę satynową (półmatową)
Łączą dobre cechy produktów o różnym stopniu połysku, tworzą powłoki delikatnie odbijające światło, a jednocześnie odporne na szorowanie. Malowanie farbami satynowymi dającymi wymalowania z delikatnym połyskiem poleca się do pomieszczeń, w których ściany są bardziej narażone na uszkodzenia. Satynowy efekt sprawia, że pomieszczenie jest bardziej rozświetlone, jasne i – co za tym idzie – optycznie większe. Jeśli zdecydujemy się na farbę półmatową, satynową, trzeba pamiętać, że odbija więcej światła, więc podłoże powinno być równe i gładkie. Powłoka takiej farby może uwypuklić wgłębienia i wypukłości ścian.
Gruntowanie. Preparaty gruntujące mają za zadanie wzmocnienie podłoża przez wyrównanie jego chłonności, zmniejszenie porowatości oraz wyeliminowanie pylistości. Zapewniają dobrą przyczepność i łatwiejsze rozprowadzanie farby podkładowej lub nawierzchniowej oraz zwiększają ich wydajność. Umożliwiają też uzyskanie jednolitego efektu dekoracyjnego w przypadku stosowania powłok półmatowych, półpołyskliwych lub błyszczących. Malowanie dekoracyjne można wykonać po 16-24 godzinach od gruntowania ścian.
Malowanie podkładowe. Jeśli podłoże jest przyczepne i stabilne, można zrezygnować z gruntowania i od razu przystąpić do malowania podkładowego. Jest niezbędne, gdy podłoże ma intensywny kolor albo wyraźną teksturę – jest nieco chropowate i chcielibyśmy usunąć ten efekt. Do malowania podkładowego zaleca się farby podkładowe, których celem jest wzmocnienie podłoża przez wyrównanie jego chłonności, zmniejszenie porowatości powierzchni, wyeliminowanie pylistości oraz poprawienie zdolności pokrycia powłok w kolorach ciemnych i nasyconych. Farby podkładowe pełnią w pewnym zakresie te same funkcje co grunty, ale przede wszystkim zwiększają siłę krycia farb nawierzchniowych i zapewniają uzyskanie ich właściwego koloru. Dzięki malowaniu podkładowemu można zmniejszyć liczbę warstw nawierzchniowych.
Na sufit powłoka matowa
Efekt matowy zatuszuje wszelkie nierówności tej płaszczyzny, a idealnie gładki sufit nie zawsze się trafia. Ponadto mała ilość odbijanego światła nie będzie wywoływać refleksów światła wpadającego z określonego kierunku od okna. Na sufity poleca się wręcz farby antyrefleksyjne z dodatkiem pochłaniaczy światła. Białe farby matowe na sufity mogą mieć niską klasę odporności na szorowanie. Mniej spoiwa i polepszaczy sprawia, że są tanie.
Rodzaj farby a odbicie światła
Zastosowanie farb o różnym stopniu połysku umożliwia także poprawę komfortu życia. Powierzchnie bardziej połyskliwe, zwłaszcza w jasnych kolorach, optycznie powiększają wnętrze. Dlatego w małej, niedoświetlonej sypialni albo kuchni warto pomalować ściany jasną farbą satynową lub półpołyskliwą. Farby matowe odbijają najmniej światła, więc lepiej stosować je w jasnych pomieszczeniach. Wielkie otwarte pomieszczenia można pomalować jasnymi farbami matowymi, które dają efekt ciepła. Jeśli marzy nam się ciemniejszy kolor, lepiej, żeby miał nieco wyższy stopień połysku, zamiast matu – półmat albo satynę – wtedy ściany będą odbijać więcej światła.
Jasne i ciemne kolory
Rodzaj i stopień połysku powłoki decyduje również o wyglądzie i odbiorze koloru na ścianie. Intensywne barwy w wydaniu matowym są subtelniejsze. Farby matowe są dostępne w kolorach pastelowych, mocne kolory mają głębię nieco rozmytą bielą. Z kolei farby o satynowym połysku, na przykład beże, zyskują na wyrazistości. Warto pamiętać, że ciemne kolory zawierają więcej żywicy i połyskują bardziej niż jasne barwy.
Jaki stopień połysku?
Aby sprawdzić, ile procent światła odbija się od pomalowanej powierzchni, bada się powłokę pod kątem 20°, 60° i 80°. Zgodnie z normą wyróżnia się sześć stopni połysku farb i lakierów: pełny mat, mat, półmat, półpołysk, połysk i wysoki połysk. Każdemu z tych określeń odpowiadają wartości liczbowe w skali od 0 do 100. W przypadku wodorozcieńczalnych farb do ścian i sufitów wyróżnia się najczęściej trzy pierwsze kategorie, farb z efektem bardziej połyskliwym jest zdecydowanie mniej. Głęboki (pełny) mat mają farby o stopniu połysku od 1 do 4, mat to stopień od 5 do 10, półmat – od 11 do 40, półpołysk – od 41 do 70, połysk – od 71 do 80, a wysoki połysk – powyżej 80. Producenci farb używają czasem jeszcze innych określeń, żeby nazwać efekt wymalowań wykonanych przy użyciu ich farb. Są zatem farby ultramatowe, czyli mające najniższy połysk z zakresu określającego mat. Bardzo popularne są farby satynowe, czyli półmatowe, ale o mniejszej wartości połysku na skali, bliższe matowi. Czasem są określane jako satynowy mat.
U różnych producentów farby satynowe mogą mieć większy lub mniejszy stopień odbicia światła, a trzeba wiedzieć, że już dwa stopnie więcej lub mniej dają widoczną różnicę w połysku. Są farby o efekcie eggshell, czyli tworzące powłokę przypominającą wyglądem kremową, matową skorupkę jajka. Niestety, nie wszyscy producenci podają na opakowaniach lub w kartach technicznych wartości liczbowe, które najdokładniej określają stopień połysku. A rozpiętość w niektórych przypadkach, na przykład półmat od 11 do 40, jest bardzo duża.
Jak malować ściany i sufity?
Zawsze nakłada się dwie warstwy, bo to zapewnia dobre pokrycie podłoża i powstanie jednolitej powłoki. Do malowania można stosować pędzel, wałek lub natrysk. Najszybciej maluje się ściany wałkiem, pędzel będzie potrzebny do wymalowania na przykład narożników lub obmalowania włączników elektrycznych. Do ścian gładkich należy dobrać wałek z długością runa około 10 mm. Jeśli ściany są wykończone tynkiem tradycyjnym o grubszym kruszywie (bez gładzi), wałek powinien mieć nieco dłuższe runo. Farbę należy nakładać równomiernie i delikatnie – nie należy wałka mocno dociskać, bo spowoduje to powstanie smug. Po wstępnym rozprowadzeniu farby ostatnie pociągnięcia wykonuje się w jednym kierunku, z góry na dół.
- Przejdź do galerii: Szary dach domu – zdjęcia. Zobacz inspiracje
Autor: Andrzej Szandomirski
Zaletą dachów mansardowych, oprócz ciekawego wyglądu, jest większa kubatura poddasza. Brak ostrych skosów daje też większą swobodę w jego aranżacji
