Prawidłowa wentylacja w domu to koniec problemów z wilgocią. Jak zapewnić skuteczną wentylację?
Gdy wentylacja grawitacyjna szwankuje, w domu nie ma odpowiedniej wymiany powietrza i w pomieszczeniach gromadzi się wilgoć. Niedobrze, gdy nadmiar wilgoci nie jest szybko usuwany z domu, bo wtedy właśnie na ścianach pojawiają się grzyb i pleśń. Gdy wentylacja nie działa tak, jak należy, trzeba poprawić jej działanie. Jest na to kilka sposobów.
Co powoduje brak prawidłowej wentylacji w domu?
Największym mankamentem wentylacji naturalnej jest zależność właśnie od warunków naturalnych, które nieustannie się zmieniają, nie tylko w poszczególnych porach roku, ale nawet w ciągu dnia. Nie ma więc nic dziwnego w tym, że wentylacja grawitacyjna okresowo działa gorzej. I mimo że w zasadzie jest bezobsługowa – paradoksalnie sprawia kłopoty w eksploatacji.
Widoczne skutki złej wentylacji to:
- grzyb i pleśń na nadprożach, ościeżach okiennych, pod parapetem, w narożach pokoi, za meblami;
- para wodna skroplona na chłodnych powierzchniach ścian i przedmiotach;
- zaparowane szyby w oknach;
- nawiew powietrza przez kratki wywiewne w kuchni lub łazience;
- pęcznienie drewnianych mebli i podłóg.
Niewidoczne skutki złej wentylacji to:
- złe samopoczucie – bóle i zawroty głowy, zmęczenie, podrażnienia błony śluzowej nosa, podrażnienia gardła, podrażnienia skóry, uczulenia, alergie;
- niszczenie konstrukcji budynku – wnikanie wilgoci do ścian i ich stopniowe niszczenie.
Działanie wentylacji naturalnej może być zaburzone lub osłabione przez wiatr, który w pewnych sytuacjach działa na wentylację wspomagająco, ale może się też zdarzyć, że zamiast wysysać powietrze z kanałów wentylacyjnych, wtłacza je do nich. Takie zjawiska mogą wystąpić niezależnie od jakości systemu wentylacyjnego, ale część problemów wynika także z tego, że nie jest zrobiony jak należy. W projekcie architektoniczno-budowlanym domu nie ma zwykle osobnego opisu elementów wentylacji grawitacyjnej, ponieważ nikt tego nie wymaga. Projektant jedynie planuje rozmieszczenia kanałów wentylacyjnych i zaznacza ich usytuowanie na rzutach poszczególnych kondygnacji. Reszta pozostaje w rękach wykonawców. Rezultat często bywa niedoskonały.
- Dowiedz się także: Rozwiązanie problemu wilgoci w piwnicy - sprawdź skuteczne metody izolacji
Problemy z wentylacją po termomodernizacji
Zadaniem wentylacji wywiewnej jest wprawdzie usuwanie z budynku zanieczyszczonego powietrza, ale jej prawidłowe działanie w dużej mierze zależy od tego, jak skutecznie będzie doprowadzone do pomieszczeń świeże powietrze z zewnątrz.
Bardzo często zdarza się, że jego ilość jest niewystarczająca. To sprawia, że ciąg w kanałach wywiewnych jest za słaby lub w części kanałów – odwrócony. Wtedy powietrze, zamiast być usuwane przez te kanały, napływa przez nie do domu.
Problemy z działaniem wentylacji szczególnie często zdarzają się po termomodernizacji. W wyniku wymiany okien na szczelne likwiduje się otwory, którymi do tej pory powietrze mogło się dostawać do wnętrza. W efekcie wymiana powietrza jest bardzo utrudniona albo staje się niemożliwa.
W takiej sytuacji nie ma innego wyjścia, jak dostarczyć do pomieszczeń odpowiednią ilość powietrza. W nowych domach albo w domach po termomodernizacji nie można bowiem liczyć na to, że dopłynie ono samo przez szczeliny w oknach i drzwiach. Produkowane dzisiaj okna są bowiem wyposażone w system uszczelek, które skutecznie uniemożliwiają infiltrację powietrza.
Rozszczelnianie okien za pomocą regulacji okuć okiennych również nie wystarczy. Potrzebne są nawiewniki zamontowane w oknach lub ścianach.
Skąd biorą się wilgotne plamy przy wlotach do kanałów wentylacyjnych?
Powietrze usuwane z budynku kanałami wentylacyjnymi wśród innych zanieczyszczeń zawiera także wilgoć. Para wodna jest rozproszona w powietrzu, a jej zawartość zależy od wilgotności powietrza, które dostaje się do budynku, oraz od aktywności mieszkańców. Gdy wilgotne powietrze trafi do kanału wentylacyjnego które go ścianki będą miały niską temperaturę, niższą niż tak zwana temperatura punktu rosy, to wilgoć wykropli się na ściankach kanału. Warto pamiętać, że im więcej pary wodnej będzie zawierało powietrze, tym większa będzie wartość temperatury, w której dojdzie do jej wykroplenia.
- Zobacz również: Skraplanie się wody na szybie, grzyb w rogu. Oto 7 objawów złego działania wentylacji
Jak poprawić skuteczność wentylacji w domu?
- Wentylator zamontowany w kanale wentylacyjnym
- Nasada kominowa
- Nawiewniki
Wentylator zamontowany w kanale wentylacyjnym. Prostym i skutecznym sposobem zwiększenia wydajności wentylacji jest zainstalowanie wentylatorów wyciągowych zasilanych energią elektryczną. Montuje się je na wlocie do kanału (zamiast kratki wentylacyjnej) lub w kanale. Jeśli w pomieszczeniu nie ma kanału wentylacyjnego, można zainstalować specjalny typ wentylatora w ścianie lub oknie. Powinno się go zamontować w łazience o kubaturze mniejszej niż 6,5 m³ i w kuchni bez okna wyposażonej w kuchenkę elektryczną.
Nasada kominowa. Pomoże rozwiązać problem, jeżeli prawdopodobną przyczyną zmniejszenia ciągu kominowego, a w konsekwencji osłabienia wentylacji, są niekorzystne warunki atmosferyczne lub topograficzne, na przykład:
- silne wiatry, zwłaszcza tak zwane opadające, zamykające wylot kominowy i powodujące zanik ciągu (występują często w rejonach podgórskich i nad morzem);
- niekorzystne ukształtowanie terenu;
- sąsiedztwo innych budynków lub wysokich drzew.
Dzięki nasadzie komin będzie chroniony przed zawirowaniami wiatru. Jej specjalna konstrukcja umożliwi zamianę energii wiatru na podciśnienie w kominie, co będzie wspomagało zbyt słaby ciąg lub go stabilizowało.
Nawiewniki. Oczywiście takie, w których będzie możliwe regulowanie strumienia powietrza, najlepiej automatycznie bez udziału użytkownika wraz ze zmianą różnicy ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia, wilgotności powietrza w pomieszczeniu lub temperatury zewnętrznej. Nawiewniki sterowane różnicą ciśnienia utrzymują stały przepływ niezależnie od różnicy ciśnienia. Można je też ręcznie przymknąć.
Czytaj też: Jak zadbać o dobrą jakość powietrza w domu? Jaki system wentylacyjny wybrać?
Urządzenia ze sterowaniem bazującym na wilgotności powietrza wewnątrz pomieszczenia (higrosterowane) mają czujnik z taśmy poliamidowej otwierający przesłonę nawiewnika i zwiększający strumień powietrza dopływającego do pomieszczenia, gdy wilgotność wzrasta, oraz przymykający ją, gdy wilgotność spada poniżej określonego poziomu. Wielkość szczeliny zmienia się proporcjonalnie do zmiany wilgotności względnej w przedziale od 35 do 70%. Poniżej dolnej granicy szczelina w nawiewniku jest minimalna i nie można go całkiem zamknąć, powyżej górnej jest maksymalna. Dzięki takim nawiewnikom intensywność wymiany powietrza zwiększa się w pomieszczeniach, w których powstaje najwięcej wilgoci, na przykład nocą w sypialniach.
Nawiewniki ze sterowaniem automatycznym zapewnią odpowiedni komfort wymiany powietrza, ale będą droższe od modeli regulowanych ręcznie czy nawiewników o stałym przekroju (bez możliwości regulacji).
Te ostatnie będą doprowadzać do pomieszczenia taką ilość powietrza, jaka wyniknie z różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia, czyli zależną od warunków atmosferycznych. Ostatecznie lepiej jednak, by były takie niż żadne.
W ciepłym kanale lepszy ciąg
Siła ciągu w kanałach wentylacji naturalnej w znacznej mierze zależy od różnicy temperatury przy wlocie do kanału i na jego zakończeniu. Im cieplej jest w pomieszczeniu, a chłodniej na zewnątrz, tym silniejszy jest ciąg kominowy. Przez zimniejszą część roku – od jesieni do wiosny – trzeba zadbać o utrzymanie wysokiej temperatury w kanałach. Zgodnie z wymaganiami zapisanymi w normie kanały wentylacyjne powinno się umieścić w ścianach wewnętrznych, a te ulokowane w ścianach zewnętrznych trzeba dobrze ocieplić. Podobnie jak odcinki kanałów przechodzących przez pomieszczenia nieogrzewane, na przykład piwnice czy nieużytkowe poddasza. Warto także ocieplić kanały ponad połacią dachu. To zapobiegnie nie tylko osłabianiu ciągu, ale także wykraplaniu się na ich wewnętrznej powierzchni wilgoci z usuwanego powietrza. Kanały nie będą się nadmiernie wychładzały także wtedy, gdy umieści się je w bezpośrednim sąsiedztwie przewodów spalinowych lub rur rozprowadzających ciepłą wodę. Będą w naturalny sposób podgrzewane.
Uwaga! Nie należy doprowadzić do sytuacji, w której jeden czy dwa kanały będą dobrze ocieplone, a pozostałe narażone na wychłodzenie. Może się wtedy zdarzyć, że siła ciągu w tych pierwszych będzie znacznie większa niż w pozostałych, co spowoduje osłabienie lub wręcz odwrócenie ciągu w tych nieocieplonych.
Silny wiatr i oddziaływanie innych obiektów (domów, drzew) na komin są częstą przyczyną kłopotów z ciągiem kominowym.
Ile powinno być kanałów wentylacyjnych?
Liczba kanałów wentylacyjnych nie jest określona. Zależy od tego, ile w domu jest pomieszczeń, z których – zgodnie z przepisami – trzeba usuwać zużyte powietrze. W domach z wentylacją naturalną (grawitacyjną) kanały wywiewne powinny się znajdować w kuchniach, łazienkach, toaletach oraz pomieszczeniach bez okien (schowkach, garderobach) i takich, które są oddzielone więcej niż dwojgiem drzwi od kuchni, łazienki lub toalety, czyli od najbliższego kanału wywiewnego. W mieszkaniach dwupoziomowych także w pomieszczeniach na górnej kondygnacji. Mimo że norma podaje jednoznacznie te wymagania, często nie są one przestrzegane. Osobnych kanałów brakuje najczęściej w pomieszczeniach bez okien i na górnej kondygnacji mieszkań dwupoziomowych, czyli na piętrze lub poddaszu użytkowym domu jednorodzinnego. Brak kanałów wywiewnych we wspomnianych pomieszczeniach może powodować zmniejszenie intensywności usuwania powietrza z budynku lub dezorganizować przepływ powietrza przez pomieszczenia.
