Dom - schron, przełomowy projekt. Opowiada o nim autor - architekt Bogusław Barnaś

2024-07-30 15:23

Architekt Bogusław Barnaś z pracowni BXB Studio opowiada o swoim projekcie - nietypowej przestrzeni domowej. Na co dzień zaspokaja potrzeby domowników, a w czasie zagrożenia wojennego, anomalii pogodowych czy kataklizmów staje się schronem. Gwarantuje ochronę nuklearną, biologiczną i chemiczną. Rozmawia Anna Okołowska.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Autor: BXB Studio Bogusław Barnaś

Scorpio House o powierzchni 35 m² przy Domu Polskim. Projekt Bogusław Barnaś/BXB Studio Bogusław Barnaś

AO: Ktoś porównał Pański pomysł stworzenia architektonicznej zaskakującej hybrydy – połączenia schronu z dodatkową powierzchnią mieszkalną (ze strefą wypoczynku/hobby) – do dodania kółek do walizki. To, oczywiście, pewna trywializacja, ale pokazuje skalę przełomowości koncepcji, która powstała w BXB Studio. Dziś już nikt nie kupuje walizek bez kółek, z koncepcją nowo nakreślonej przestrzeni domowej zapewne będzie analogicznie...

BB: W naszym projekcie na nowo zdefiniowaliśmy przestrzeń obronną i staramy się kreować modę na takie rozwiązanie. Nasz schron nie jest inwestycją realizowaną jedynie na czas zagrożenia. To dobro luksusowe, które nas cieszy na co dzień, podobnie jak sportowy samochód.  Proponujemy schron o odporności nuklearnej, biologicznej i chemicznej, ale z drugiej strony traktujemy go jako miejsce użyteczne na co dzień, na przykład winiarnię, spa, kino domowe czy salę muzyczną. Te funkcje mogą być różne w zależności od indywidualnych potrzeb.  Z jednej strony idea jest taka, by poprawić krajowe statystyki, bo schronów w Polsce wystarczy zaledwie dla 3,8% ludności (i nie są to schrony gwarantujące pełną ochronę), a z drugiej stworzyć przestrzeń poprawiającą komfort codziennego życia. My nawet nie nazywamy tej przestrzeni schronem, ale Domem...

Ale jednak Skorpiona...

Tak, największego stworzenia na naszej planecie, które jest w stanie przeżyć atak nuklearny, stąd nazwa naszego systemu.

Uważa Pan, że takie zagrożenie jest dziś realne?

Według mnie zagrożenie bombą atomową klasyczną jest bardzo małe, bo doprowadziłoby do końca świata. Niestety, bardzo realny zdaje się być atak taktyczną bronią atomową. W przypadku jej użycia po 24 godz. skażenie spada do takiego stopnia, że wojsko armii atakującej może już zajmować tereny, na których doszło do wybuchu. I właśnie kluczowe są te pierwsze 24 godz. Jeśli będziemy mieć schron, w którym ukryjemy się na dobę, przeżyjemy. Jeśli nie, napromieniowanie sprawi, że przeżyjemy w najlepszym razie kilka lat. Mamy klientów, którzy zrobili analizy, co stałoby się z ich działką na obrzeżach Krakowa, gdyby atomowa bomba taktyczna wybuchła na rynku miasta. Wszystko w obrębie Starego Miasta zostałoby spalone, a na obrzeżach aglomeracji powstałaby fala uderzeniowa i znacznie podniosłaby się temperatura. W takiej sytuacji nasz schron ratowałby życie.

Z jednej strony zainteresowanie prywatnych inwestorów schronami wzrasta, a z drugiej – wciąż budzą one pewną awersję. Może dzięki temu projektowi uda się zmienić podejście do przestrzeni, która kojarzona jest z traumatycznymi sytuacjami…

Dostępne w tej chwili na rynku tego typu obiekty to mroczne piwnice, które kojarzą się z grozą wojny i kataklizmu. Budzą niechęć, bo niespecjalnie chcemy mieć blisko siebie przestrzeń przypominającą o możliwości koszmaru. Poza tym, gdyby wydarzyło się coś złego, to zejście do takiej przestrzeni byłoby kolejnym traumatycznym przeżyciem. My zaproponowaliśmy coś innego – przestrzeń, z której korzystamy na co dzień w przyjemnych sytuacjach i zapominamy o jej dodatkowej funkcji. W sytuacji zagrożenia schodzimy do niej – chowamy się więc w domu, na przykład w winiarni, w której spędzaliśmy czas przez ostatnie 10 lat.

Ta przestrzeń codzienna zapewne wymaga transformacji na schron. Ile czasu zajmuje taka transformacja?

Musimy tylko zamknąć szczelne drzwi przeznaczone do tego typu celów i przestawić wentylację na system z filtrami. Są to systemy szwajcarskie lub izraelskie – trochę tańsze i coraz bardziej popularne. To wszystko trwa moment. Oczywiście przestrzeń wnętrza możemy sprawnie przedefiniowywać – winiarnia może stać się sypialnią, kinem domowym lub kuchnią. Takie transformacje przewiduje nasz projekt. Przykładowo najmniejszy z naszych Domów Skorpiona, o powierzchni 35 m², to przestrzeń czterofunkcyjna – może w nim być sypiania, która zamienia się w salonik z winem, kuchnię albo w kino domowe z sofą lub łóżkiem. Proponujemy różne rozwiązania wariantowe, ponieważ zakładamy, że każdy klient będzie miał swoje wymagania. Choć pewnie będą też tacy, którym będzie zależało na czasie i którzy skorzystają z tych

Czy zaprojektowane w BXB Studio przestrzenie o funkcji schronu będą legalizowane jako schrony?

Nie. Nawet jeśli wyjdą zarządzenia, że można je budować bez pozwolenia na budowę. My będziemy je budować z pozwoleniem na budowę, zgłaszając to jako piwnicę, pokój spa, pokój gier, winiarnię, a nie jako schron. Gdybyśmy bowiem zgłosili tę przestrzeń jako schron, ten trafiłby do ewidencji wojskowej i w razie zagrożenia mogłoby przyjechać wojsko i zająć dom wraz ze schronem. Oczywiście wypłacone byłoby odszkodowanie…

Jakie są koszty budowy takiej przestrzeni o funkcji schronu?

Takie jak ceny schronów dostępnych na rynku, czyli 20-40 tys. zł za 1 m². Dodatkowe koszty to nasze wykończenie, którego cena zależy od wybranego standardu. Myślę, że jeżeli ktoś buduje dom o powierzchni przykładowo 300-400 m², to dorzucenie takiej wielofunkcyjnej powierzchni 35 m² nie jest dużym problemem. Zwłaszcza że to nie jest przestrzeń tylko na czas zagrożenia, ale taka, w której będziemy mogli coś ciekawego robić codziennie.

Ile trwa budowa?

Niedługo, jeśli system jest modułowy, a takie rozwiązanie proponujemy wówczas, gdy dom już został wzniesiony. Obok niego na parceli przygotowywany jest wykop, następnie wylewana płyta żelbetowa, a na niej umieszczane stalowe moduły, które są następnie spawane i zalewane betonem. Na koniec wszystko zasypuje się ziemią, która pełni funkcję dodatkowej warstwy ochronnej. Będziemy budować takie przestrzenie o funkcji obronnej również w innym systemie. W sytuacji, gdy wznoszony ma być nowy dom, rozbudujemy go o piwnicę w tradycyjnej technologii żelbetowej, do której dodamy tunel ewakuacyjny z dodatkowymi wyjściami. Wtedy będzie to trwało dłużej niż budowa z modułów – tyle, ile trwa budowa piwnicy.

Co powinien zrobić inwestor, który chciałby mieć taką hybrydową przestrzeń, będącą z jednej strony funkcjonalnym przedłużeniem domu, a z drugiej bezpiecznym schronem?

Wystarczy, że zgłosi się do naszej pracowni tak jak po projekt domu. My zajmujemy się resztą – rekomendujemy rozwiązania i rozmawiamy z wykonawcami.

Dziękuję za rozmowę.

Przydomowy schron nowym dobrem luksusowym? Polska klasa średnia buduje sobie schrony

architekt Bogusław Barnaś/ BXB Studio Bogusław Barnaś

architekt Bogusław Barnaś, założyciel BXB Studio

Architekt i wizjoner

Jeden z najczęściej nagradzanych polskich architektów. Zaliczony do grona 20 najbardziej utalentowanych architektów na świecie według brytyjskiego wydawnictwa „Wallpaper”* oraz 10 najbardziej cenionych polskich architektów według Property Design. Laureat nagrody The Plan Award oraz Iconic Award przyznanej za Dom Polski, autor Polskiej Zagrody – najczęściej nagradzanego na świecie domu jednorodzinnego z Polski, autor Chaty Podcieniowej, uznanej za najpiękniejszy dom świata – Global Design Award, German Design Award, European Property Award.Twórca Architektury Percepcyjnej w projekcie Krakowskiej Kamienicy pod Wawelem, uznanej za najlepszy projekt hotelu według włoskiego magazynu „The PLAN”. Trzykrotnie nominowany do World Building of the Year. Laureat Nagrody Roku SARP 2023 – jednej z najważniejszych nagród architektonicznych w Polsce.Jak sam stwierdza: „W ponad 20-letniej działalności projektowej szukam syntezy człowieka z naturą, łączę zakorzenioną od wieków tradycję z nowoczesnym zrównoważonym rozwojem”.