Proces budowlany i jego kolejne etapy

Po uzyskaniu pozwolenia na budowę można przystąpić do budowy domu zgodnie z zatwierdzonym projektem. Jednak budowa jest przedsięwzięciem złożonym, wieloetapowym, w które zaangażowanych jest wielu uczestników.

Według Prawa Budowlanego (Artykuł 17) uczestnikami procesu budowlanego są:

• inwestor - czyli osoba (fizyczna lub prawna), na której imię jest realizowana inwestycja;
• inspektor nadzoru inwestorskiego (jeśli ustanowiono taki nadzór) - czyli osoba sprawująca w imieniu inwestora nadzór i kontrolę nad przebiegiem robót na budowie;
• projektant;
• kierownik budowy lub kierownik robót, reprezentujący wykonawcę.

Zobacz jaka jest Rola uczestników procesu budowlanego.

Uzyskane pozwolenie na budowę jest ważne przez 3 lata i w tym czasie inwestor powinien przystąpić do realizacji inwestycji. Oznacza to, że decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa, jeżeli budowa nie zostanie rozpoczęta przed upływem 3 lat od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna, lub jeśli budowa zostanie przerwana na dłużej niż 3 lata. Rozpoczęcie lub wznowienie budowy, w stosunku do której decyzja wygasła, może nastąpić dopiero po uzyskaniu nowej decyzji o pozwoleniu na budowę.

Inwestor musi zapewnić właściwy nadzór i wykonawstwo robót budowlanych. Jest także zobowiązany zapewnić kierowanie budową (lub robotami) oraz nadzór nad robotami przez osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiednich specjalnościach. W wypadku zmiany kierownika budowy (robót) lub inspektora nadzoru inwestorskiego, czy też projektanta sprawującego nadzór autorski, inwestor powinien bezzwłocznie zawiadomić na piśmie organy państwowego nadzoru budowlanego wydające pozwolenie na budowę - podając, kiedy nastąpiła zmiana i dołączając do zawiadomienia oświadczenia tych osób o przyjęciu obowiązków.

Rozpoczęcie budowy

Inwestor obowiązany jest zawiadomić właściwy organ nadzoru budowlanego oraz projektanta sprawującego nadzór autorski (w przypadku projektu gotowego będzie nim projektant adaptujący projekt), co najmniej na 7 dni przed rozpoczęciem robót. Do zawiadomienia o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych należy dołączyć pisemne oświadczenia:

• kierownika budowy (robót) o przyjęciu obowiązku kierowania budową (robotami budowlanymi);
• inspektora nadzoru inwestorskiego o przyjęciu obowiązku pełnienia nadzoru inwestorskiego nad danymi robotami budowlanymi.

Dziennik budowy

Składając zawiadomienie o rozpoczęciu robót, inwestor powinien równocześnie wystąpić o wydanie dziennika budowy. Od tego momentu będzie to urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych, uwzględniający wszelkie zdarzenia i okoliczności zachodzące w toku budowy. Dziennik przekazuje się na czas budowy kierownikowi budowy, który odpowiada za jego prawidłowe prowadzenie i przechowywanie. Na pierwszej stronie dziennika zamieszcza się dane wykonawcy lub wykonawców oraz osób sprawujących kierownictwo budowy i robót, nadzór autorski i inwestorski - podając ich specjalności i numer uprawnień budowlanych. Osoby te potwierdzają podpisem i datą przyjęcie powierzonych im obowiązków. W trakcie budowy inwestor ma prawo wstępu na budowę i dokonywania wpisów w dzienniku budowy.

Prace przygotowawcze

Rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy. Należy pamiętać, że prace przygotowawcze mogą być wykonane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę. Do prac tych zalicza się:

• wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie,
• wykonanie niwelacji terenu,
• zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów,
• wykonanie przyłączy infrastruktury technicznej na potrzeby budowy.

Rozpoczęcie dostaw energii, wody, ciepła lub gazu może nastąpić jedynie po okazaniu pozwolenia na budowę. Kolejnym etapem jest: Wybór metody budowania.

Wybieramy firmę wykonawczą

Przed podjęciem decyzji o wyborze firmy inwestor powinien sprawdzić jej referencje i wiarygodność. Analizując ofertę firmy budowlanej, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na kwalifikacje firmy i jej środki techniczne niezbędne do prowadzenia robót - bezpośredni wykonawca powinien mieć praktykę zawodową i legitymować się uprawnieniami budowlanymi. Należy sprawdzić formę prawną prowadzonej działalności gospodarczej oraz stan majątkowy firmy. Pożądane byłoby też, aby firma była ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej i szkód materialnych. Istotny będzie zakres doświadczenia zawodowego - firma budowlana powinna przedstawić swoje referencje, czyli opinie o własnej pracy wystawione przez poprzednich zleceniodawców, abyśmy mogli z łatwością zweryfikować podane nam informacje. Dobrze byłoby również osobiście obejrzeć obiekty zrealizowane przez kandydata na "naszego" wykonawcę i porozmawiać z ich użytkownikami.

Zawieramy umowę o roboty budowlane

Kolejnym etapem organizacji procesu budowlanego jest zawarcie umowy o roboty budowlane. Nie jest to obowiązkowe, ale wskazane w celu ochrony interesów zarówno inwestora, jak i wykonawcy. Konstrukcja umowy musi jasno regulować prawa i obowiązki obu stron, tak aby można było skutecznie wyegzekwować jej właściwe wykonanie. Przedmiot umowy, czyli obiekt, który zamierzamy wybudować, powinien być szczegółowo opisany z zastrzeżeniem, że roboty muszą być prowadzone zgodnie z dokumentacją techniczną, która stanowi integralną część umowy. W umowie lub w załączniku należy dokładnie określić harmonogram robót. Umowa powinna także przewidywać sankcje za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez wykonawcę. Warto w tej sprawie zwrócić się do prawnika. Brak przezorności może bowiem narazić inwestora na stratę czasu i pieniędzy. Należy również pamiętać, że w przypadku samodzielnego organizowania prac inwestor zmuszony będzie do zawierania umów z kilkoma wykonawcami z różnych branż.

Przekazywanie i odbiór kolejnych etapów budowy

Przede wszystkim należy pamiętać o protokolarnym przekazaniu wykonawcy terenu budowy, ponieważ od tej chwili aż do czasu oddania obiektu ponosi on, na zasadach ogólnych, odpowiedzialność za szkody powstałe na tym terenie. Protokół powinien zawierać dokładny opis terenu, aby w przyszości można było oszacować ewentualne szkody. Następnie, również w formie protokołów, powinny być odbierane poszczególne etapy budowy. W protokole można nanosić uwagi, jakie nasuwają się przy odbiorze - pomoże to zachować prawo do roszczeń z tytułu rękojmi za wady rzeczy. Właśnie od odbiorów kolejnych etapów robót najlepiej uzależnić zapłatę wykonawcy - płacić za już wykonaną pracę (i mniej niż pełną należność). Pewna suma pieniędzy powinna być trzymana w rezerwie jako gwarancja zadowalającego wykonania robót. Ostatnim etapem jest zakończenie budowy i przekazanie budynku do użytkowania.