Usługi sąsiedzkie 2023 ruszyły! Za pomoc sąsiadowi można dostać wynagrodzenie
Usługi sąsiedzkie weszły w życie 1 listopada 2023 wraz z ustawą o pomocy społecznej. Pomagając sąsiadowi w zakupach, sprzątaniu czy transporcie można dostać wynagrodzenie od samorządu. Jakie warunki trzeba spełnić, żeby dostać pieniądze za pomoc sąsiedzką? Ile można zarobić na usługach sąsiedzkich?
Spis treści
- Usługi sąsiedzkie 2023 - na czym polegają?
- Nowe usługi sąsiedzki - kto skorzysta?
- Kto może udzielać odpłatnie usług sąsiedzkich?
- Jakie wynagrodzenie w ramach pomocy sąsiedzkiej?
Przepisy o usługach sąsiedzkich w ramach nowelizacji ustawy o pomocy społecznej weszły w życie z początkiem listopada 2023.
Usługi sąsiedzkie 2023 - na czym polegają?
Samopomoc sąsiedzka oraz świadczone w jej ramach usługi sąsiedzkie nie są nowością, jeśli chodzi o pomoc społeczną. Do tej pory usługi sąsiedzkie były realizowane w ramach różnego rodzaju projektów, także współfinansowanych ze środków unijnych, a także programów takich jak np. „Korpus Wsparcia Seniorów”. Realizując postulat zgłaszany przez organizacje zajmujące się stosowaniem przepisów dotyczących pomocy społecznej w praktyce, proponuje się wprowadzenie do ustawy o pomocy społecznej podstaw – ram prawnych dotyczących usług sąsiedzkich, jako formy realizacji usług opiekuńczych.
Zgodnie z dodanymi i zmienionymi przepisami art. 50 ustawy o pomocy społecznej usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania mogą być przyznane w formie usług sąsiedzkich.
Usługi sąsiedzkie obejmują pomoc w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną, przez którą należy rozumieć formy wsparcia niewymagające specjalistycznej wiedzy i kompetencji oraz, w miarę potrzeb i możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Nowe usługi sąsiedzki - kto skorzysta?
Co do zasady, usługi sąsiedzkie adresowane są do osób samotnych. Zgodnie z przepisami osoba samotna to taka, która spełnia jednocześnie trzy warunki:
- samotnie gospodaruje,
- nie pozostaje z związku małżeńskim
- nie posiada wstępnych ani zstępnych.
Te kryteria mają zastosowanie do nowej usługi sąsiedzkiej. Jednakże ustawa daje gminie prawo do złagodzenia tych kryteriów – usługę sąsiedzką za odpłatnością z gminy może świadczyć także małżonek czy bliski krewny, pod warunkiem, że mieszka oddzielnie.
Co ważne, przy udzielaniu wsparcia w postaci usługi sąsiedzkiej na nowych zasadach nieważna jest sytuacja materialna przyszłego beneficjenta – kryterium dochodowe nie ma więc w tym przypadku zastosowania.
Kto może udzielać odpłatnie usług sąsiedzkich?
Zgodnie z nowymi przepisami ustawy o pomocy społecznej, organizatorem usług sąsiedzkich jest gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby korzystającej z takiej pomocy lub podmiot uprawniony.
Osobą wykonującą usługi sąsiedzkie może być osoba, która:
- jest pełnoletnia;
- nie jest członkiem rodziny osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- nie jest oddzielnie zamieszkującym małżonkiem, wstępnym ani zstępnym osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- złożyła organizatorowi usług sąsiedzkich oświadczenie o zdolności pod względem psychofizycznym do świadczenia takich usług;
- zamieszkuje w najbliższej okolicy osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- ukończyła szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy;
- została zaakceptowana przez osobę, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- została zaakceptowana przez organizatora usług sąsiedzkich.
W przypadku nieukończenia wspomnianego wyżej szkolenia, za zorganizowanie takiego szkolenia odpowiedzialna jest gmina organizująca usługi sąsiedzkie.
W przypadku organizowania przez gminę usług opiekuńczych w formie usług sąsiedzkich rada gminy w uchwale określa także szczegółowe warunki przyznawania usług sąsiedzkich, wymiar i zakres usług sąsiedzkich oraz sposób rozliczania wykonywania takich usług.
Rada gminy może postanowić o rozszerzeniu katalogu osób, o których mowa w ustawie o osoby, dla których wsparcie w postaci usług sąsiedzkich będzie miało charakter uzupełniający opiekę sprawowaną przez rodzinę, a także wspólnie niezamieszkującego małżonka, wstępnych i zstępnych.
Organizator usługi, niezależnie, czy będzie nim gmina, czy inny podmiot realizujący zlecone przez gminę zadanie, będzie obowiązany do przeprowadzenia szkoleń z zakresu udzielania pierwszej pomocy dla osób wykonujących usługi sąsiedzkie. Proponowana regulacja przewiduje także, że osoba świadcząca usługę sąsiedzką ma zostać zaakceptowana przez beneficjenta tej usługi, co docelowo ma usprawnić świadczenie tego rodzaju wsparcia, jednak nie oznacza to bezwzględnej konieczności „zatrudnienia” osoby wskazanej przez beneficjenta tej formy pomocy.
Osoba wykonująca usługi sąsiedzkie musi zostać również zaakceptowana przez organizatora usług sąsiedzkich. Mając na uwadze, iż usługi sąsiedzkie są specyficzną formą wsparcia opartą na relacjach i więziach międzyludzkich, to projektowana regulacja ma na celu uniknięcie sytuacji, w której posiadający doświadczenie organizator usługi miałby wziąć odpowiedzialność za świadczenie usług przez osobę wskazaną przez osobę korzystającą z tej formy wsparcia, co do której kompetencji posiada wątpliwości. Jednocześnie osoba korzystająca może nie zgodzić się, aby wskazana przez organizatora usług osoba świadczyła usługi na jej rzecz. W praktyce proponowana regulacja oznacza wyrażenie zgody na świadczenie usług przez konkretną osobę przez obie ze stron.
Osoba wykonująca usługi sąsiedzkie będzie zobligowana do złożenia organizatorowi usług sąsiedzkich oświadczenia o zdolności do świadczenia takich usług pod względem psychofizycznym.
Jakie wynagrodzenie w ramach pomocy sąsiedzkiej?
Wszystkie szczegółowe zasady dotyczące osób, które mogą się ubiegać o pomoc w formie nowej usługi sąsiedzkiej ustawa nakazuje uregulować w formie uchwały rady gminy.
Ustawa jedynie zawiera dodatkowe zastrzeżenie, w myśl którego w przypadku ubiegania się o usługę sąsiedzką, a także przy sporządzaniu aktualizacji rodzinnego wywiadu środowiskowego w przypadku korzystania z tych usług nie ustala się sytuacji dochodowej i majątkowej osób i rodzin.
Tak więc w przypadku realizacji przez gminę usług opiekuńczych w formie usług sąsiedzkich, rada gminy w uchwale określającej szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz szczegółowe warunki zwolnienia od opłat i tryb ich pobierania, określi także dodatkowo szczegółowe warunki przyznawania usług sąsiedzkich, na przykład:
- czy będą to usługi uzupełniające usługi świadczone przez opiekunki środowiskowe, czy będą one przyznawane w pierwszej kolejności osobom pozbawionym usług opiekuńczych w ogóle;
- wymiar (który może zostać wskazany także jako minimalny lub maksymalny):
- zakres usług sąsiedzkich (przy założeniu, że czynności wykonywane w ramach tej usługi nie będą wymagały specjalnych kwalifikacji);
- szczegółowy sposób rozliczania wykonywania usług sąsiedzkich – np. przez wskazanie, czy wynagrodzenie będzie płatne ryczałtowo, czy za godzinę pracy.
Tak jak przy pozostałych zadaniach, gmina będzie mogła zadecydować, czy organizując na swoim terenie usługę sąsiedzką, będzie korzystać z możliwości jej zlecenia organizacjom społecznym.
W projektowanej ustawie doprecyzowano, iż organizatorem usług sąsiedzkich jest gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby korzystającej z usług sąsiedzkich lub podmiot uprawniony. W zależności od indywidualnych potrzeb i możliwości będzie decydować też o formie podejmowania współpracy z opiekunami-sąsiadami (w większości przypadków podstawą takiej współpracy będzie umowa zlecenia).
Zasady wszystkich tych świadczeń są uregulowane w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901).
Zobacz pełną treść nowelizacji ustawy w Dzienniku Ustaw.
Zobacz jak Warszawa pięknieje
Autor: Szymon Starnawski/Murator
To nie tylko symbol Warszawy, ale też budynek mieszczący w sobie liczne muzea, teatry i kawiarnie. Zdecydowanie warto wybrać się na taras widokowy Pałacu – bilety są tanie, a z wysokości 30. piętra roztacza się niesamowity widok na centrum stolicy.
