Jakie rośliny na nawozy zielone do ogrodu? Kiedy siać, kiedy przekopać zielony nawóz?

Nawozy zielone to nawozy naturalne. Jeśli ziemia jest zbita i mało urodzajna, bo dawno nie była uprawiana lub jeśli chcemy zapobiec zmęczeniu gleby posiejmy rośliny na nawóz zielony. Jakie rośliny nadają się na nawóz zielony do ogrodu?

Spis treści

1. Nawóz zielony czym jest?
2. Jakie rośliny na nawóz zielony?
3. Stosowanie nawozów zielonych
4. Nawozy zielone na glebach lekkich piaszczystych
5. Nawozy zielone na glebach ciężkich
6. Kiedy siać rośliny na nawóz zielony?
7. Kiedy przekopać nawóz zielony?

Nawóz zielony czym jest?

Nawozami zielonymi są nazywane rośliny uprawiane na przyoranie. Najczęściej przyoruje się rośliny młode, które nie osiągnęły stadium dojrzałości. Przed założeniem ogrodu lub przed kolejnym sezonem, warto wysiać rośliny na nawozy zielone. Gdy rośliny te ulegną rozkładowi, dostarczą próchnicy bogatej w odżywcze związki i poprawią strukturę gleby. Rośliny na nawóz zielony tworzą rozgałęzione systemy korzeniowe, sięgające głęboko w głąb ziemi. Dzięki temu spulchniają glebę.

Intensywna uprawa roślin w ogrodzie może doprowadzić do wystąpienia efektu „zmęczenia gleby”, a tym samym obniżenia jej „parametrów”. W szczególności dotyczy to warzywniaka i sadu. Aby ograniczyć takie ryzyko, warto posiać co pewien czas rośliny na nawóz zielony. Przedstawiamy najbardziej wartościowe gatunki roślin na nawóz zielony do ogrodu.

Jakie rośliny na nawóz zielony?

Na nawóz zielony najlepsze są rośliny motylkowe (łubin, peluszka, seradela, wyka, owies, gorczyca, facelia), ponieważ:

• ich silne korzenie głęboko spulchniają glebę i wydobywają potrzebne minerały z jej głębszych warstw bliżej powierzchni;
• pobierają związki mineralne trudno przyswajalne dla innych roślin. Po przykopaniu i rozłożeniu się roślin motylkowych związki te mogą być pobierane przez rośliny ogrodowe;
• zwiększają zawartość azotu w glebie, ponieważ współżyjące z nimi (na korzeniach) bakterie potrafią wiązać azot z atmosfery.

Wiosną można również stosować mieszanki roślin motylkowych z na przykład facelią, gorczycą i owsem.

• Sprawdź też: wiosenne nawożenie roślin w ogrodzie

Rośliny na nawóz zielony pozwalają utrzymać prawidłową strukturę, żyzność i przepuszczalność podłoża. Wiele z nich wiąże azot z powietrza przy współpracy z bakteriami brodawkowymi (np.: motylkowe). Inne akumulują składniki pokarmowe z głębszych, często niedostępnych dla innych roślin warstw gleby zapobiegając ich wypłukiwaniu. Później (po ścięciu) oddają je z powrotem. Ponadto wiele gatunków wykazuje działanie fitosanitarne – nie tylko zapobiega erozji gleby, ale także zwalcza lub odstrasza szkodniki. Obie grupy (nawozy zielone i rośliny fitosanitarne) warto co kilka lat posiać w różnych częściach ogrodu, zwłaszcza w tych mocno eksploatowanych.

Stosowanie nawozów zielonych

• Rośliny na nawóz zielony po ścięciu powinny być dokładnie przekopane z glebą;
• W większości przypadków stosuje się je jako przedplon lub poplon. Warto je umieścić w planie zagospodarowania ogrodu, np. w cyklu zmianowania w warzywniku;
• Wiele gatunków roślin na nawóz zielony to pożytki dla pszczół (np.: nostrzyk);
• Gęsty siew to skuteczny sposób na ograniczenie zachwaszczenia. Można to wykorzystywać m.in. na nieużytkach lub nowej działce, na której dopiero będzie zakładany ogród;
• Nawozy zielone sieje się jednorodnie lub w mieszankach (np.: strączkowo-zbożowych);
• Nawozy zielone to nie tylko rośliny jednoroczne i dwuletnie. Zdolność do wiązania azotu z powietrza mają także niektóre krzewy (np. janowiec i żarnowiec) i drzewa (robinia).

Nawozy zielone na glebach lekkich piaszczystych

Najlepiej posiać:

• łubin żółty (20-30 g nasion na 1 m²),
• mieszankę łubinu żółtego i seradeli (18 g łubinu i 3 g seradeli na 1 m²),
• mieszankę łubinu żółtego i owsa (10 g łubinu i 10 g owsa na 1 m²),
• mieszankę łubinu żółtego, peluszki i gorczycy (12 g łubinu, 6 g peluszki i 6 g gorczycy na 1 m²),
• mieszankę peluszki i wyki (15 g peluszki i 15 g wyki na 1 m²).

Nawozy zielone na glebach ciężkich

Zamiast łubinu żółtego można posiać:

• łubin niebieski,
• mieszankę łubinu i peluszki (15 g łubinu i 10 g peluszki na 1 m²),
• facelię (2 g na 1 m²).

Bezpośrednio przed siewem roślin na nawóz zielony, do ziemi możemy dodać 30-60 g Azofoski na 1 m². Zasilone rośliny wytworzą więcej pędów oraz liści, z których po rozłożeniu powstanie dużo cennej próchnicy.

Zobacz galerię 13 zdjęć

Autor: GettyImages

Rośliny na nawóz zielony

Kiedy siać rośliny na nawóz zielony?

• Łubiny

W uprawie jako nawozy zielone często spotyka się łubin żółty (wolnorosnący) oraz łubin wąskolistny (szybkorosnący). Oba gatunki mają duże walory dekoracyjne, dlatego można je siać w każdej części ogrodu, również na rabatach. Ograniczają zachwaszczenie.

Rodzina: motylkowate.

Termin wysiewu: kwiecień-wrzesień.

Rodzaj gleby: nadają się do większości gleb.

Umożliwiają głębokie spulchnienie. Pobierają i gromadzą składniki pokarmowe z głębszych warstw gleby.

• Facelia błękitna

Facelia błękitna podobnie jak łubin może być wykorzystywana jako gatunek ozdobny. Najczęściej uprawia się ją jednak jako poplon (po warzywach lub po zbożach). Osiąga do 80 cm wysokości. Posiada owłosione pędy i liście. Kwiaty są fioletowe. To pożytek dla pszczół.

Rodzina: ogórecznikowate.

Termin siewu: do drugiej dekady sierpnia.

Rodzaj gleby: wszystkie oprócz bardzo lekkich, silnie zakwaszonych, przenawożonych azotem oraz podmokłych.

• Wyka siewna

Wyka osiąga do 80 cm, posiada wiotkie łodygi, pierzasto-złożone liście i czerwonofioletowe, motylkowe kwiaty. To roślina pastewna.

Rodzina: motylkowate.

Termin siewu: wykę jarą sieje się od kwietnia do końca lipca, ozimą od połowy lipca do końca października.

Rodzaj gleby: na większość typów gleb poza suchymi (jest wrażliwa na suszę).

• Wyka kosmata

Wyka kosmata to roślina zimotrwała. Wytwarza dłuższe pędy od wyki siewnej (do 150cm), ale posiada pokrój pokładający się. Ma niewielkie wymagania cieplne i glebowe.

Termin siewu: podobnie jak u wyki siewnej.

Rodzina: motylkowate.

Rodzaj gleby: większość typów, nawet te piaszczyste oraz zakwaszone.

• Koniczyna

Jako nawozy zielone stosuje się różne gatunki koniczyn, m.in. koniczynę czerwoną, białą i inkarnatkę. Ma szerokie zastosowanie. Głęboko spulchnia glebę.

Rodzina: motylkowate.

Termin siewu: zwykle od kwietnia do października.

Rodzaj gleby: średnio-ciężkie.

• Peluszka

Jest znana także pod nazwą groch pastewny. Często stosuje się ją jako nawóz zielony na poplon letni oraz jako roślinę pastewną. W przeciwieństwie jednak do typowego grochu pastewnego wytwarza kwiaty barwne – fioletowe lub różowe. Ma niewielkie wymagania. Jest odporna na niskie temperatury.

Rodzina: motylkowe.

Termin siewu: od marca do końca sierpnia.

Rodzaj gleby: na  gleby średnio-ciężkie i ciężkie. Nie lubi gleb kwaśnych.

• Bobik

To jedna z najcenniejszych roślin na nawóz zielony. Wytwarza głęboki system korzeniowy (do 100-120 cm), dzięki czemu dobrze drenuje podłoże. Często stosuje się ją jako przedplon.

Rodzina: motylkowate.

Termin siewu: od wczesnej wiosny.

Rodzaj gleby: większość typów gleb – polecany zwłaszcza na podłoża ciężkie. Nie lubi gleb zakwaszonych.

• Gryka zwyczajna

Gryka zwyczajna nie ma dekoracyjnego wyglądu, ale jej znaczenie jest bardzo duże. Zapobiega erozji gleby, ogranicza zachwaszczenie, pozwala zwalczać szkodniki glebowe (rolnice, pędraki oraz nicienie). To roślina miododajna i pastewna. Jest cennym pokarmem także dla człowieka (kasza). Gatunek jest wrażliwy na niskie temperatury.

Rodzina: rdestowate.

Termin siewu: kwiecień-maj.

Rodzaj gleby: żyzne, próchnicze, średnio-ciężkie. Podłoża suche oraz podmokłe są nieodpowiednie.

• Aksamitka

W ogrodach uprawia się różne gatunki aksamitek jako rośliny obwódkowe i rabatowe. Aksamitka odgrywa także dużą rolę w likwidacji chorobotwórczych nicieni glebowych. Jest korzenie wytwarzają związki toksyczne dla tych organizmów. Dlatego co kilka lat warto obsiać nią poletka w warzywniaku oraz inne intensywnie uprawiane miejsca.

Rodzina: astrowate. Z gatunków ozdobnych (i jednocześnie jadalnych) podobną funkcję pełni słonecznik.

Termin siewu: kwiecień-maj.

Rodzaj gleby: różne typy.

• Gorczyca biała, rzepik, rzodkiew oleista

Gorczyca biała, rzepik, rzodkiew oleista to gatunki, które pozwalają zwalczyć nicienie i drutowce, a przy okazji dość skutecznie ograniczają zachwaszczenie.

Termin siewu: od drugiej połowy marca do września.

Rodzaj gleby: różne typy.

• Nostrzyk żółty

To roślina ruderalna, którą w ogrodzie można wykorzystać do odstraszania gryzoni. Wytwarza kumaryny działające zniechęcająco na myszy i nornice. Często stosuje się ją jako poplon. To gatunek miododajny. Ususzona i przeniesiona do szafy odstrasza mole.

Rodzina: motylkowate.

Termin siewu: od wiosny.

Rodzaj gleby:  różne, najlepiej próchnicze.

Kiedy przekopać nawóz zielony?

Te nawozy w uprawie jako poplon letni należy przekopać późną jesienią, natomiast na poplon zimowy, który będzie wymieszany z glebą wiosną, nasiona wysiewa się późnym latem lub jesienią i to jest tzw. międzyplon ozimy.

Na glebach lekkich rośliny przekopuje się na głębokość 20 cm, natomiast w przypadku gleb ciężkich – 15 cm.

Elżbieta Borkowska-Gorączko

Michał Mazik