Spis treści
Jak wygląda komosa biała?
Lebioda, czyli komosa biała (Chenopodium album) może osiągać różne rozmiary, w zależności od stanowiska, na którym rośnie. Jest rośliną o wysokich wymaganiach pokarmowych i często na glebach bogatych w azot może osiągać nawet do 2-3 m wysokości. Nie gardzi też słabymi glebami (przydroża, tereny przy torach kolejowych, nieużytki), ale wówczas rośnie słabiej, osiągając wysokość do 50 cm.
Dość mocny, zwykle pojedynczy (czasem rozgałęziający się) pęd główny komosy (łodyga) pokryty jest wyraźnie zauważalnym jasnym, białym nalotem. Liście mogą mieć zmienny kształt w różnych fazach rozwoju, ale ostatecznie mają w zarysie jajowato-podłużny kształt, a brzeg blaszki jest łagodnie ząbkowany. Mają one barwę zielonosiną, niebieskawą, co jest efektem mączystego, białego nalotu (omszenia), pokrywającego całą roślinę. Czasami, na starszych liściach powstają bordowe przebarwienia.
Drobne jasnozielonkawe kwiaty, zebrane w wiechowate lub kłosowate kwiatostany pojawiają się od czerwca do października, a po ich przekwitnięciu tworzą się kuliste, zaliczane do orzechów owoce, zawierające drobniutkie nasiona.
Czy komosa biała jest rośliną jednoroczną?
Choć komosa biała jest rośliną jednoroczną, ma niezwykłe właściwości rozprzestrzeniania się - jedna roślina wytwarza kilka do kilkunastu tysięcy nasion!, przenoszonych przez wiatr, łatwo się rozsiewających i kiełkujących w dużym zakresie temperatur, a te które nie wykiełkują w danym sezonie, mogą przetrwać w podłożu szereg lat, czekając na dogodne warunki do kiełkowania i wzrostu.
Czy komosa biała jest szkodliwa? Czy trzeba ją zwalczać?
Ze względu na dużą zdolność do rozsiewania się, szybkiego wzrostu oraz przystosowania do różnych warunków siedliskowych, a także wysokie wymagania pokarmowe, komosa biała jest dużą konkurencją dla roślin uprawianych na polach czy w ogrodach. Ponadto, jej znaczna wysokość może powodować zacienienie niższych roślin.
Lebioda należy do roślin potrzebujących znacznych ilości wody, azotu, potasu i fosforu, co sprawia, że potrafi zdominować rośliny w sąsiedztwie, osłabiać je i znacznie obniżać plony. Najczęściej pojawia się i jest zagrożeniem w uprawach polowych (ale też na ogrodowych grządkach), takich warzyw jak buraki, ziemniaki, fasola, groch (i inne strączkowe), rzepak, kukurydza i jare zboża.
Warto pamiętać, że komosa może być schronieniem, miejscem rozwoju i żywicielem szkodników roślin (np. mszyc) oraz sprzyjać rozwojowi grzybów, atakujących rośliny ozdobne lub użytkowe. Może być też kłopotem w hodowli zwierząt gospodarskich, ponieważ pasza zanieczyszczona nasionami komosy, może wywołać zatrucia krów, koni i świń. Z kolei w okresie pylenia komosy, wiele osób może odczuwać skutki objawów alergicznych. Z tych właśnie względów komosa ma złą sławę i jest traktowana powszechnie jako uciążliwy chwast, który należy zwalczać.
i
Zwalczanie komosy białej
Mechaniczne (np. ręczne) usuwanie komosy jest kłopotliwe, ponieważ dorosłe okazy mają długi, palowy korzeń, sięgający dość głęboko w grunt i przy jego wyciąganiu można uszkodzić rośliny uprawne w bliskim sąsiedztwie. Z tego względu, kluczowe jest jak najszybsze odchwaszczanie upraw i usuwanie komosy zaraz po wschodach, we wczesnej fazie jej rozwoju (lub zastosowanie odpowiedniego herbicydu w większych uprawach).
Zalety i właściwości lebiody
Komosa, to jednak nie tylko chwast i nie zawsze trzeba ją zwalczać i tępić za wszelką cenę. Dlaczego? Okazuje się, że od wieków jest uważana i wykorzystywana jako roślina użytkowa – przodek warzyw. Była używana podobnie jak jej następcy kulinarni, czyli szpinak i rośliny kapustne, które później raczej wyparły ją z jadłospisów. Wszystko dlatego, że roślina ta zawiera znaczne ilości witaminy A i C, a także sporo węglowodanów i białek oraz ma przyjemny smak.
Najcenniejsze i nadające się do spożycia są młode liście i pędy komosy białej. Starsze liście są gorzkie i zawierają substancje toksyczne, ale można usunąć toksyny poprzez obgotowanie i dokładne odsączenie.
Młode liście, które mają delikatny, lekko słodkawy smak podobny do szpinaku, mogą być wykorzystywane jako składnik sałatek, a z nasion wytwarzane są mąki lub kasze. Jadalne młode pędy lebiody aromatem i sposobem przyrządzania przypominają szparagi.
W dawnych czasach oraz w okresach wojen i głodu, komosa nierzadko byłą podstawą wyżywienia ludzi, a dodatkowo jej nasiona stanowią wartościowy pokarm dla ptaków.
Dzięki swoim właściwościom, komosa biała była też w dawnych czasach stosowana w ziołolecznictwie. Surowcem zielarskim były ziele i korzeń komosy, z których wytwarzano różnego rodzaju preparaty łagodzące stany zapalne i pomagające w gojeniu się ran. Leczono nimi między innymi schorzenia układu oddechowego – zapalenie oskrzeli i uciążliwy kaszel.
Przeczytaj też: Wybieramy najcenniejsze zioła do ogrodu. Mają moc i leczą! Jakie zioła wybrać i jak uprawiać?
