Ślaz - gatunki, występowanie, uprawa i zastosowanie
Ślazy często rosną dziko na łąkach, traktowane są jako rośliny ruderalne, a nawet chwasty w uprawach innych roślin. Jednak niektóre gatunki ślazu mogą zadziwić – są ciekawą ozdobą ogrodu albo rośliną jadalną i leczniczą. Co warto wiedzieć o ślazach?
W świecie roślin występuje około 30 różnych gatunków ślazów (łac. Malva), należących do rodziny ślazowatych inaczej malwowatych (Malvaceae). W naszym kraju występuje kilka zadomowionych już gatunków:
- ślaz dziki (Malva sylvestris),
- ślaz drobnokwiatowy (Malva parviflora),
- ślaz piżmowy (Malva moschata),
- ślaz drobnokwiatowy (Malva pusilla),
- ślaz zygmanek (Malva alcea),
- ślaz zaniedbany (Malva neglecta),
- ślaz nicejski (Malva nicaeensis).
Spotkać można także inne gatunki, jak np. ślaz kędzierzawy (Malva crispa) lub ślaz okółkowy (Malva verticillata). Niektóre gatunki ślazów uprawiane są jako ozdobne, np. ślaz piżmowy lub ślaz dziki (o ładnych, purpurowych kwiatach). Nadają się szczególnie do ogrodów w stylu swobodnym (naturalistycznym), są także wykorzystywane w celach leczniczych lub jako warzywo (do spożycia nadają się młode liście ślazu).
Spis treści
Jak rozpoznać ślaz?
Choć nie są traktowane jako typowe rośliny ozdobne, czy ogrodowe, z pewnością są warte uwagi – głównie ze względu na ciekawe, promieniste, pięciopłatkowe kwiaty, czyli największy walor ozdobny rośliny. Bardzo przypominają one kwiaty malw (są od nich mniejsze) i w zależności od gatunku, bądź odmiany mają różne barwy (białe różowe, purpurowe). Płatki kwiatów mają charakterystyczne wcięcie na szczycie.
Dłoniasto powcinane liście ślazów są ułożone na pędzie skrętolegle, a ich blaszka jest najczęściej okrągła lub nerkowata. Liście jednak mogą różnić się kształtem u niektórych gatunków, np. blaszka ślazu piżmowego (Malva moschata) jest pierzasto postrzępiona.
Polecany artykuł:
Autor: GettyImages
Ślaz maurytański (Malva mauritiana)
Jak uprawiać ślaz?
Gatunki ślazów mogą być roślinami jednorocznymi, dwuletnimi, a także bylinami, których często płożące i owłosione pędy mogą osiągnąć nawet nawet do 150 cm. Najlepiej rosną na stanowiskach w pełni nasłonecznionych oraz na przeciętnych (niezbyt żyznych) podłożach.
Zazwyczaj można rozmnażać ślazy przez nasiona albo przez sadzonki, ale rośliny te po prostu sama się rozsiewają na stanowisku, na którym rosną.
Samosiejki - rośliny, które łatwo się wysiewają bez naszego udziału. Zalety i wady samosiejek >>>
Ślazy nie mają specjalnych wymagań, są mrozoodporne i nie potrzebują wiele pielęgnacji. W celu zapewnienia lepszego rozkrzewienia się rośliny i szybszy rozwoju, zaleca się jedynie, by przycinać młode okazy zaraz po pierwszym kwitnieniu.
Autor: GettyImages
Herbata z Malva silvestris
Gatunki ślazów do apteczki
Obecnie coraz bardziej popularne jest stosowanie i włączanie do diety różnych roślin, wcześniej uważanych za dzikie lub zapomnianych. Przykładem może być ślaz dziki (Malva sylvestris), nazywany czasem także dziką malwą, oraz ślaz zaniedbany (Malva neglecta). Są to gatunki zielarskie o wielu cennych, znanych od dawna właściwościach i stosowana w celach leczniczych. Surowiec zielarski stanowią suszone i rozdrobnione kwiaty lub liście ślazu, które zawierają między innymi kwasy organiczne, witaminy, sole mineralne, flawonoidy, cukry, garbniki, pektyny i żywice oraz glikozyd antocyjanowy nazwany malwidyna lub malwina (od nazwy malwa). Przyrządzane z ziela wyciągi łagodzą stany zapalne błon śluzowych jamy ustnej, gardła. Łagodzą także kaszel (także suchy i ciężki) i ułatwiają odkrztuszanie. Podobne działanie maja także drażetki do ssania lub herbaty lecznicze, produkowane na bazie składników zielarskich ślazów.
Ślazy do uprawy w ogrodzie
Atrakcyjnym gatunkiem ozdobnym jest ślaz maurytański (Malva mauritiana) - bylina kwitnąca, ale w naszym klimacie uprawiany jako roślina jednoroczna. Proste pędy dorastają do 100 cm wysokości i są porośnięte licznymi, okazałymi, ciemnozielonymi liśćmi o dłoniastym kształcie. Wczesnym latem pojawiają się ładne różowofioletowe pojedyncze kwiaty. Dekoracyjne są wcięte płatki z oryginalnym żyłkowaniem na powierzchni. Kwiaty są nie tylko ozdobą, ale przyciągają także motyle i pożyteczne owady zapylające (dzięki słodkiemu nektarowi).
Nasiona ślazu maurytańskiego wysiewa się wiosną wprost do gruntu. Roślina wymaga gleby szybko nagrzewającej się, umiarkowanie zwięzłej i niezbyt ciężkiej, najlepiej zasobnej w próchnicę. Świetnie nadaje się do ogrodów naturalistycznych, w połączeniu z innymi swobodnie rosnącymi roślinami ogrodowymi.
Ozdobą ogrodu może być także ślaz piżmowy – o pokroju płożącym lub wzniesionym. Dorasta do około około 50 cm wysokości, a jego kwiaty są jasnoróżowe lub białe.
Drobne, ale bardzo atrakcyjne różowe lub purpurowofioletowe kwiaty ma także, dorastający do około 1 m wysokości popularny ślaz dziki. Roślina ta kwitnie od końca czerwca do końca października. U odmian uprawnych kwiaty mogą mieć także inne barwy: od białej przez niebieską do ciemnopurpurowej.
