Amarantus, czyli szarłat - jak uprawiać kwiaty amarantusy w ogrodzie?
Amarantusy to rośliny jednoroczne o wszechstronnym zastosowaniu - nadają się na ogrodowe rabaty, a także jako oryginalna dekoracja balkonów czy tarasów. Jako rośliny ozdobne uprawia się u nas głównie trzy gatunki amarantusów, a kilka innych spotyka się na stanowiskach naturalnych, najczęściej jako rośliny ruderalne. Jak uprawiać amarantusy? Poznaj gatunki szarłatów.
Autor: GettyImages
Szarłat zwisły (Amaranthus caudatus)
Spis treści
- Czy amarantus jest wieloletni?
- Amaranthus caudatus - szarłat zwisły
- Amaranthus paniculatus - szarłat wiechowaty
- Amaranthus tricolor - szarłat trójbarwny
- Jakie wymagania ma amarantus?
- jak uprawiać i pielęgnować amarantusy?
- Gdzie sadzić amarantusy w ogrodzie?
Czy amarantus jest wieloletni?
Amarantus, czyli szarłat (łac. Amaranthus), jest w naszym klimacie uprawiany jako roślina jednoroczna. Wyodrębniono ponad 100 gatunków szarłatów należących do rodziny szarłatowatych (Amaranthaceae) - najwięcej z nich występuje w Ameryce Północnej i Azji, a wiele z nich to rośliny jadalne.
W Polsce, poza amarantusami dziko rosnącymi, można spotkać kilka gatunków uprawianych w ogrodach lub parkach. Trzy z nich znalazły szersze uznanie - są to szarłat zwisły, szarłat wiechowaty i szarłat trójbarwny.
Amaranthus caudatus - szarłat zwisły
Szarłat zwisły (Amaranthus caudatus) – osiąga 60-100 cm wysokości (w dobrych warunkach może dorastać nawet do 200 cm!). Tworzy mocno rozgałęzione pędy, które pokryte są dużymi, szerokolancetowatymi liśćmi z wyraźnym unerwieniem. Kwitnie od lipca do października. Ma efektowne kwiatostany - zwisające kłosy o ciemnoczerwonej, charakterystycznej barwie (amarantowej). W sprzedaży są także odmiany o kwiatach białozielonych i ciemnopurpurowych. Owoce to torebki zawierające jadalne czarne nasiona.
Amaranthus paniculatus - szarłat wiechowaty
Szarłat wiechowaty, zwany też szarłatem wyniosłym (Amaranthus paniculatus, syn. Amaranthus cruenthus) – dorasta do 150 cm wysokości. Ma wzniesione, silnie rozgałęzione, często czerwieniejące pędy. Liście są duże i mają romboidalny kształt. Kwitnie od lipca do września. Ciemnoczerwone drobne kwiaty zebrane są w okazałe, wzniesione, kłosowate kwiatostany.
Amaranthus tricolor - szarłat trójbarwny
Szarłat trójbarwny (Amaranthus tricolor) – efektowna roślina jednoroczna o krzewiastym pokroju i niezwykle barwnym ulistnieniu. Dorasta zazwyczaj do 60 cm wysokości. Ma owalne lub eliptyczne, ostro zakończone liście. Blaszki liściowe mogą być pofałdowane lub poskręcane, a ich kolorystyka jest zmienna – zielona, żółta, czerwona, pomarańczowa, brązowa. Najczęściej na liściu występują trzy kolory (stąd nazwa). Kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiaty są drobne, zielonkawe, bez wartości dekoracyjnej.
Zobacz gatunki szarłatów w galerii zdjęć
Autor: GettyImages
Szarłat zwisły (Amaranthus caudatus)
Jakie wymagania ma amarantus?
Amarantusy to rośliny ciepłolubne, dlatego należy je uprawiać w miejscach słonecznych, ciepłych, osłoniętych od wiatru. Są wrażliwe nawet na niewielki mróz, dlatego ich nasiona wysiewa się późno - od końca kwietnia. Dobrym sposobem jest wcześniejszy siew pod osłonami (np. w tunelu foliowym) i wysadzenie rozsady do gruntu już po tzw. Zimnej Zośce. Takie rozsady należy regularnie wietrzyć. Średnio rozstawa wynosi od 40x40 (szarłat trójbarwny) do nawet 60x60 cm (szarłat zwisły).
Szarłat zwisły i szarłat wiechowaty lubią gleby lekkie, przepuszczalne, niezbyt żyzne. Dobrze radzą sobie nawet na podłożu piaszczystym. Szarłat trójbarwny wymaga gleb o dużo lepszych parametrach: żyznych, przepuszczalnych, zawierających znaczną ilość próchnicy. Należy unikać sadzenia w podłożu mało przepuszczalnym, zbitym, zaskorupiającym się, gliniastym (odnosi się to do wszystkich opisywanych gatunków).
jak uprawiać i pielęgnować amarantusy?
- Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym w uprawie szarłatów jest podlewanie (zwłaszcza młodych sadzonek). Okazy uprawiane w pojemnikach wymagają regularnego, nawet codziennego nawadniania.
- Nawożenie (optymalne jest organiczne) jest przydatne w przypadku szarłatu trójbarwnego. Roślinom można uszczykiwać wierzchołki, aby pobudzić krzewienie.
- Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest odchwaszczanie, zwłaszcza w początkowym okresie uprawy.
- Szarłaty czasem wymagają podpór, gdyż mogą być łamane przez silne wiatry.
- Amarantusy z reguły są odporne na choroby i szkodniki, chociaż w nadmiernie mokrych warunkach mogą być porażane przez zgnilizny (np. twardzikową) i plamistości liści. Rośliny nie lubią zalewania wodą, ale pozytywnie reagują na sporadyczne zraszanie. Czasem problemem, zwłaszcza w bardziej zacienionych miejscach, są ślimaki.
Gdzie sadzić amarantusy w ogrodzie?
Amarantusy najczęściej wykorzystuje się w ogrodzie do tworzenia rabat. Szarłat zwisły i szarłat wiechowaty ze względu na rozmiary nadają się tylną lub środkową część aranżacji, szarłat trójbarwny zaleca się natomiast sadzić w mocno wyeksponowanym miejscu, np. na froncie lub w wydzielonym miejscu na trawniku.
Amarantusy nadają się także do ozdoby ogrodzeń, murów i jednolitych ścian.
Amarantusy uprawiane w pojemnikach są niesztampową, nowoczesną dekoracją balkonów, tarasów, drzwi wejściowych oraz nawierzchni w ogrodzie. Ze względu na niekłopotliwość uprawy można je aranżować na działkach letniskowych i ogrodach ROD.
Są cenione także jako kwiat cięty i na suche bukiety. Niektóre gatunki, np. szarłat zwisły, są traktowane jako warzywa.
Nasiona amarantusa zawierają znaczne ilości soli mineralnych (m.in. żelaza), dlatego poleca się je spożywać przy anemii.
Poznaj też super kwiaty, które kwitną całe lato.
