Mocznik – uniwersalny nawóz dla roślin ogrodowych

Mocznik jest jednym z najczęściej stosowanych w przydomowych ogrodach nawozów azotowych. Nadaje się do nawożenia wielu roślin, przyśpieszając ich wzrost i przechodzenie w kolejne fazy rozwoju. Co warto wiedzieć o moczniku?

Zobacz galerię 1 zdjęcie

Autor: www.thinkstockphotos.com

Najlepszy efekt w uprawie roślin można osiągnąć stosując naprzemiennie nawozy organiczne oraz nawozy mineralne. Te pierwsze w dużej mierze poprawiają parametry gleby – pobudzając produkcję próchnicy. W szczególności nadają się do użyźniania i zwiększania zdolności sorpcyjnych (zatrzymywania wody i składników pokarmowych) na glebach lekkich. Nawozy organiczne mają zróżnicowany skład, często jednak – w porównaniu do nawozów mineralnych – nie mają tak dużej zawartości głównych pierwiastków odżywczych, tzn. makroelementów. Dlatego w sukurs przychodzą nawozy sztuczne – posiadające znaczne ilości konkretnego makroelementu. Wśród nawozów azotowych (czyli nawozów, które zawierają główny składnik pokarmowy roślin – azot) jednym z najefektywniejszych jest mocznik.

>>Przeczytaj też: Nawozy mineralne stosowane w ogrodzie. Rodzaje nawozów mineralnych

Mocznik – zawartość chemiczna i forma

Mocznik to jednorodny nawóz azotowy granulowany (1-3 mm) zawierający ok. 46 proc. azotu całkowitego (w formie amidowej – NH₂). Dostarcza więc roślinom  najcenniejszego makroelementu – azotu, będącego podstawowym budulcem wpływającym na wzrost, rozwój, zdrowotność i biorącego udział w najważniejszych procesach fizjologicznych. Trzeba jednocześnie zdać sobie sprawę, że azot jest pierwiastkiem nietrwałym. Nieodpowiednio użyty ulega wymyciu poza warstwy niedostępne dla korzeni roślin, utlenieniu i wchodzi z reakcje z innymi związkami tworząc niedostępne dla roślin formy. Mocznik posiada znaczną zawartość azotu, dlatego jest skuteczny nawet przy „uwzględnionych” stratach. Jest jednak dostępny w formie, która wymaga czasu (kontaktu z glebą, aby zadziałać). Dlaczego tak się dzieje?

Rośliny pobierają bezpośrednio z gleby azot w formie mineralnej: amonowej (NH₄⁺) oraz azotanowej (NO₃^-). Aby forma organiczna, tj. amidowa (NH₂) mogła być sorbowana przez korzenie, musi wcześniej ulec w podłożu hydrolizie. Proces ten - zależnie od temperatury i wilgotności - zwykle trwa od kilku do kilkunastu dni (w niekorzystnych warunkach nawet do trzech tygodni). Mocznik najszybciej działa na glebach umiarkowanie wilgotnych o odczynie lekko kwaśnym lub zbliżonym do obojętnego. Na podłożach silnie zakwaszonych (odradza się stosowanie) oraz suchych jego działanie (a więc też efektywność) jest znacznie wolniejsza.

>>Przeczytaj też: Rodzaje gleb ogrodowych: gleba piaszczysta, gliniasta, piaszczysto-gliniasta

Jak stosować mocznik?

Mocznik jest nawozem, który w odpowiednich warunkach może być najlepszym źródłem azotu. Niestety, trzeba zwracać uwagę na okoliczności, w przeciwnym wypadku może bowiem dojść do dużych strat. Istotny jest odczyn podłoża – warto sporadycznie go sprawdzać, korzystając z prostych mierników pH. Jeśli liczby są ekstremalne (niskie – kwaśna lub wysokie – zasadowa gleba) mocznik przestaje być efektywny. W pierwszym przypadku działa wolno, w drugim jest jeszcze gorzej – wchodzi z reakcje chemiczne tworząc amoniak i ulatnia się do atmosfery. Straty mogą występować także wtedy, gdy mocznik jest rozsypywany na suchym podłożu. W warunkach suchej wiosny przy stosowaniu pogłównym straty azotu mogą dochodzić nawet do 40 procent. Powinno się także unikać rozsypywania mocznika przed siewem nasion roslin i krótko po nim, gdyż może zmniejszyć wschody roślin. Nie można go łączyć z nawozami wapniowymi.

>>Przeczytaj też: Nawozy sztuczne: jak je prawidłowo stosować do nawożenia roślin

Ważne zasady przy nawożeniu mocznikiem

Stosując nawożenie mocznikiem należy przestrzegać następujących zasad:

• mocznik należy równomiernie rozsiewać wokół roślin. Trzeba zwrócić uwagę, że jest mocno higroskopijny i szybko zbryla się przy kontakcie z wilgotnym powietrzem;
• mocznik warto stosować na wilgotną glebę. Można go przysypać lekko podłożem – to ograniczy straty azotu;
• mocznik może być stosowany przedsiewnie (trzeba zwrócić uwagę jednak na optymalne warunki nawożenia), pogłównie (działa wolniej niż saletra amonowa) oraz dolistnie. Ten trzeci sposób jest często praktykowany ze względu na małe właściwości parzące u roślin;
• mocznik zakwasza glebę;
• mocznik można mieszać z niektórymi nawozami (np. siarczanem potasu), a nawet dodawać do pestycydów;
• z wiosennym stosowaniem mocznika nie należy się śpieszyć. Warto poczekać aż temperatury ustabilizują się na poziomie 10 st. C (i więcej);

Mocznik może być najcenniejszym „zewnętrznym” źródłem azotu dla roślin, trzeba go jednak stosować w odpowiednich warunkach. W produkcji profesjonalnej ma to ogromne znaczenie ekonomiczne, w przydomowych ogrodach straty finansowe nie będą oczywiście tak duże. Jeśli jednak można je ograniczyć, trzeba stosować się do sprawdzonych zasad.

>>Przeczytaj też: Saletra amonowa – skład, właściwości i stosowanie

Michał Mazik