Pilarki, siekiery, łuparki, czyli wszystko czego potrzebujesz do przygotowywania drewna opałowego
Szczęśliwi gospodarze domów wyposażonych w kominek lub piecyk typu koza mogą spędzać nastrojowe wieczory przy ogniu. Aby cieszyć się takimi chwilami, należy zawczasu przygotować zapas drewna na opał. Niezbędne do tego będą odpowiednie narzędzia, m.in. pilarki, siekiery i łuparki. Oto wszystko, co musisz o nich wiedzieć!
Spis treści
- Kominek - źródło ogrzewania i ozdoba domu
- Pilarki łańcuchowe
- Pilarki spalinowe
- Jak wybrać pilarkę spalinową?
- Ochrona podczas pracy to podstawa
- Rodzaje siekier
- Wybór siekiery rozłupującej
- Łuparki do drewna
Kominek - źródło ogrzewania i ozdoba domu
Drewno opałowe przestaje być podstawowym paliwem do ogrzewania wnętrz. W nowo budowanych domach jednorodzinnych źródłem ciepła są obecnie nowoczesne kotły na gaz, biomasę lub pompy ciepła, zasilane coraz częściej z instalacji fotowoltaicznych.
Jest jednak wiele domów wyposażonych w kominek, który może pełnić funkcję alternatywnego źródła ciepła, a na dodatek umilać jesienno-zimowe wieczory. Nawet najnowocześniejsze technologie nie zastąpią zapachu palącego się drewna, odgłosu trzaskających szczap oraz naturalnego blasku i ciepła bijącego z paleniska.
Aby cieszyć się takimi magicznymi chwilami, trzeba z wyprzedzeniem pomyśleć o zgromadzeniu odpowiedniej ilości drewna. Osoby, które używają kominka sporadycznie, mogą zaopatrzyć się w opał w marketach budowlanych. Dostaniemy tam drzazgi na rozpałkę oraz gotowe do użycia szczapy drewna kominkowego pakowane w siatkach lub na paletach. Gdy jednak zechcemy częściej rozpalać w kominku, drewna będzie potrzeba więcej. Wtedy najkorzystniej cenowo jest je zamówić od lokalnego dostawcy, z gminy, nadleśnictwa lub tartaku.
Aby zaoszczędzić trochę pieniędzy można zamawiać drewno w postaci balików i przygotowywać opał we własnym zakresie – po porąbaniu i wysuszeniu będzie on gotowy do użycia. To samo dotyczy właścicieli prywatnych lasów, którzy po otrzymaniu odpowiedniej zgody mogą dokonać ścinki drzew, a pozyskane drewno samodzielnie przerobić na opał.
Zarówno w pierwszym, jaki w drugim przypadku potrzebne do tego będą odpowiednie narzędzia. Najpierw pniaki trzeba będzie pociąć pilarką łańcuchową, a następnie porąbać na szczapy, używając do tego siekiery lub elektrycznej łupiarki.
Polecamy: Jakie drewno opałowe wybrać? Jakie drewno opałowe jest najbardziej kaloryczne?
Pilarki łańcuchowe
Dłuższe pniaki i grube konary trzeba pociąć na kawałki. Porąbane zamienią się w polana, które bez problemu zmieszczą się w kozie lub kominku. Optymalna długość szczap to od 20 do 30 cm. Aby je przygotować, potrzebna będzie pilarka łańcuchowa – elektryczna lub spalinowa.
Z napędem elektrycznym. Elektryczna pilarka łańcuchowa jest narzędziem stosunkowo lekkim i wygodnym w manewrowaniu, moc pilarek przeznaczonych do prac w ogrodzie wynosi od 1,2 do 2,4 kW. Prowadnica, na której porusza się łańcuch tnący, ma zwykle długość 30-35 cm, co w zupełności wystarczy, aby pociąć drewno na opał. Nowoczesne modele pilarek elektrycznych wyposażane są również w wygodny system napinania łańcucha pokrętłem.
Ograniczeniem modeli zasilanych sieciowo jest ciągnący się przedłużacz, dlatego czołowi producenci pilarek mają w ofercie coraz więcej modeli elektrycznych zasilanych akumulatorowo. Tego typu sprzęt wyposażany jest w baterię litowo-jonową, którą ładuje się od 0,5 do 1,5 godziny. Po naładowaniu pilarka jest w stanie pracować od 20 do 50 minut (w zależności od modelu, pojemności akumulatora i gatunku ciętego drewna).
Do topowych modeli pilarek akumulatorowych wprowadzana jest komunikacja bezprzewodowa Bluetooth, dzięki której za pomocą aplikacji na smartfonie można śledzić statystyki użytkowania, historię serwisowania, stan naładowania baterii, zalecenia dotyczące konserwacji, a nawet określać lokalizację narzędzia. Ich wadą, jak w innych urządzeniach akumulatorowych, jest mniejsza wydajność i ograniczony czas pracy. Dlatego wraz z pilarką zaleca się kupić dodatkowy akumulator na wymianę.
Pilarki spalinowe
Dla bardziej wymagających lepszym rozwiązaniem będzie pilarka spalinowa. Sprzęt ten przydaje się nie tylko do przygotowywania drewna na opał. Jest niezastąpiony podczas bardziej skomplikowanych prac pielęgnacyjnych w ogrodzie lub w lesie. W odróżnieniu od pilarek elektrycznych modele spalinowe zapewniają większą moc i wygodę użytkowania. Nie ogranicza nas długość przedłużacza ani pojemność akumulatora.
Producenci pilarek spalinowych, chcąc zminimalizować zły wpływ zarówno na osobę pracującą, jaki i na środowisko naturalne, starają się, aby ich narzędzia zużywały jak najmniej paliwa i miały niski poziom hałasu oraz emisji spalin.
W pilarkach spalinowych wykorzystywane są jednocylindrowe gaźnikowe silniki dwusuwowe z zapłonem iskrowym. Piła jest wyposażona w dwa zbiorniki (na mieszankę paliwową oraz olej smarujący łańcuch), filtr powietrza, moduł i święcę zapłonową oraz kabel wysokiego napięcia.
W pilarkach stosowane są bezpływakowe gaźniki membranowe, których konstrukcja umożliwia pracę urządzenia w każdym położeniu. Napęd przenoszony jest za pośrednictwem sprzęgła odśrodkowego na koło zębate i łańcuch, które z prowadnicą tworzą zespół tnący. Oprócz tego piła wyposażona jest w bezwładnościowy hamulec bezpieczeństwa zapobiegający zranieniu operatora w przypadku tak zwanego odbicia. Odpowiednio wyprofilowany uchwyt z tłumikiem drgań zapewnia prawidłową ergonomię i wygodę podczas pracy.
Czytaj także: Zakaz palenia w kominkach 2024 - czy obowiązuje i gdzie? Kiedy nie wolno palić w kominku?
Jak wybrać pilarkę spalinową?
Wybór pilarek spalinowych jest bardzo duży. Różnią się między innymi wagą, mocą i poziomem emitowanego hałasu. Odróżniają je także istotne szczegóły, rozwiązania techniczne, precyzja wykonania i jakość materiałów, z jakich są zbudowane. Wszystko to ma wpływ na trwałość sprzętu, jego niezawodność i wygodę obsługi. Stąd duża rozpiętość cen pilarek.
Dobierając pilarkę spalinową, trzeba zapoznać się z jej parametrami technicznymi, mającymi wpływ na przyszłe użytkowanie. Maszyna z silnikiem o mniejszej mocy podczas wykonywania ciężkich prac spali więcej benzyny i będzie się szybciej zużywać. Z kolei wybór profesjonalnego modelu wyłącznie do przygotowywania drewna na opał i drobnych prac w ogrodzie będzie niepotrzebnym wydatkiem, negatywnie wpłynie na komfort pracy (głównie ze względu na większy ciężar urządzenia) oraz nie pozwoli w pełni wykorzystać dużą moc maszyny.
Zatem jeżeli nie planujemy intensywnych prac, zakup mocnej pilarki nie ma sensu. Do użytku przydomowego dobrym wyborem będzie pilarka uniwersalna o mocy od 1,6 do 2.4 kW (około 2-3,5 KM).
Wybierając pilarkę spalinową, zastanówmy się, jaki gatunek, twardość i grubość drewna będziemy najczęściej ciąć. Z drewnem iglastym poradzi sobie piła o mniejszej mocy, do cięcia twardego drewna liściastego, na przykład dębu, potrzebna jest już mocniejsza maszyna. Właściciele lasów potrzebujący wytrzymałego sprzętu do intensywniejszej pracy, wycinki większych drzew i pozyskiwania drewna powinni szukać pilarki o mocy co najmniej 5 KM i prowadnicy nie krótszej niż 40 cm.
Dobra pilarka spalinowa powinna być wyposażona w blokadę gazu zapobiegającą przypadkowemu uruchomieniu łańcucha oraz w funkcje ułatwiające rozruch zimnego silnika. Wiodący producenci pilarek stosują w swoich modelach różne systemy zmniejszające zużycie paliwa i emisję CO2 oraz zwiększające efektywność pracy urządzenia. Pilarka powinna mieć ręczną pompkę paliwa (element ułatwiający rozruch), możliwość wygodnej regulacji naciągu łańcucha, łatwy dostęp do świecy zapłonowej i filtra powietrza. Na komfort pracy duży wpływ ma izolowany uchwyt kompensujący część drgań generowanych przez pracujący silnik. Przydatnym rozwiązaniem będą też przezroczyste zbiorniczki ze wskaźnikami poziomu paliwa i oleju smarującego łańcuch.
Polecamy: Jak rozpalać w kominku? Sprawdzone dwa sposoby na rozpalanie kominka
Ochrona podczas pracy to podstawa
Gdy zdecydujemy się na pilarkę łańcuchową, powinniśmy pomyśleć o zakupie dodatkowych akcesoriów ochronnych, dzięki którym praca narzędziem będzie bezpieczniejsza i bardziej komfortowa. Należą do nich rękawice ochronne, najlepiej z wkładką antyprzecięciową, oraz kask zintegrowany z osłoną na twarz i słuchawkami chroniącymi od hałasu. W przypadku braku kasku koniecznie należy się zaopatrzyć w okulary ochronne. Dostępne są też spodnie i kurtki z wkładkami antyprzecięciowymi oraz obuwie z twardymi noskami chroniącymi stopy. Te ostanie przydadzą się również podczas pracy z siekierą.
Rodzaje siekier
Gdy drewniane bale mamy już pocięte, czas przygotować polana. Do tego niezbędna będzie siekiera, a najlepiej dwie:
- uniwersalna
- i rozłupująca.
Każda siekiera składa się z podstawowych elementów – głowicy oraz trzonka. Głowice wykonywane są z hartowanej stali nierdzewnej, natomiast trzonki z drewna odpornego na wilgoć oraz odkształcenia (na przykład hikory, jesionu, akacji, buku). Trzonki nowoczesnych siekier mogą być również z tworzyw sztucznych (na przykład kompozytów włókna szklanego) i są łączone z głowicą. Dzięki temu narzędzia są poręczne, wytrzymałe i stabilne podczas pracy. Trzonek z tworzywa sztucznego jest najczęściej pokryty powłoką antypoślizgową, która zwiększa przyczepność i dobrze dopasowuje się do dłoni.
Siekiera uniwersalna i rozłupująca. Siekiera uniwersalna to poręczne narzędzie wielozadaniowe z trzonkiem o długości od 50 do 60 cm i wadze około 1 kg. Oprócz przygotowywania mniejszych szczap i drzazg na podpałkę sprawdzi się podczas drobnych prac w ogrodzie.
Z kolei dwuręczna siekiera rozłupująca to wyspecjalizowane narzędzie do przygotowywania większych ilości drewna na opał. Narzędzia te mają długi, prosty trzonek oraz szeroką, masywną głowicę o charakterystycznym kształcie klina. Ma ona duży kąt ostrzenia (od 30o do 40o), szybko rozszerza się od ostrza w stronę czepca. Taki kształt sprawia, że polano zostaje rozłupane zwykle już przy pierwszym uderzeniu. Siekiera zapewnia komfort i wydajność podczas wielogodzinnej pracy, dobrze oddając energię wkładaną w uderzenie.
Nowoczesne siekiery rozłupujące ważą od 2 do 3 kg. Są projektowane w taki sposób, aby osiągnąć jak największą prędkość zamachu. Dzięki temu można je stosować do rozłupywania nawet dużych pniaków.
Wybór siekiery rozłupującej
Siekiera rozłupująca musi być dopasowana do użytkownika. Im dłuższy ma trzonek, tym większa będzie jej prędkość podczas zamachu. Trzonek nie może jednak być zbyt długi. Aby dobrać odpowiednią długość trzonka, chwytamy siekierę przy samej głowicy i ustawiamy ją wzdłuż ramienia. Trzonek prawidłowej długości powinien kończyć się kilka centymetrów przed pachą.
Istotny podczas wyboru jest również ciężar siekiery. Powinien być dobrany tak, aby użytkownik mógł operować nią bez większego wysiłku. Ocena ciężaru siekiery polega na chwyceniu jej za koniec trzonka i uniesieniu do pionu bez zginania ramienia, przy użyciu wyłącznie siły nadgarstka.
Przeczytaj również: Kominek z płaszczem wodnym - instalacja. Jak uniknąć niebezpieczeństw
Łuparki do drewna
Pozwalają bez większego wysiłku przygotować nawet większą ilość opału. Na potrzeby gospodarstwa domowego idealnie sprawdzi się pozioma łuparka z napędem elektrycznym. To urządzenie stosunkowo lekkie, które nie zajmują wiele miejsca. Maszyny tego typu są wyposażone w stabilizujący pracę stojak z kółkami, klin do rozłupywania drewna (jednocześnie na dwa lub cztery kawałki), pompę i siłownik hydrauliczny z ruchomym tłokiem oraz silnik elektryczny o mocy od 1,5 do 2,5 kW, zasilany napięciem 230 lub 400 V. Większość modeli jest wyposażona w klatkę bezpieczeństwa, która nie pozwala umieścić w łuparce zbyt dużej kłody oraz chroni operatora przed odpryskującymi kawałkami drewna.
Łuparka elektryczna nie wymaga wielu zabiegów konserwacyjnych, a do tego pracuje w miarę cicho. Jej obsługa jest prosta, polega na umieszczaniu kolejnych kawałków drewna między tłokiem a klinem, uruchamianiu maszyny (zazwyczaj poprzez jednoczesne wciśnięcie obydwiema rękami dźwigni i przycisku) oraz na nadzorowaniu pracy. Tłok, wykonując ruch posuwisty, dociska klocek drewna do klina, co powoduje jego rozłupanie, a następnie samoczynnie wraca do pozycji wyjściowej.
Podczas wyboru łuparki należy zwrócić uwagę na następujące jej parametry: siłę nacisku (zwykle jest to 4-7 ton; im większa siła, tym twardsze drewno można łupać), maksymalne wymiary łupanego klocka (zazwyczaj do 50 cm długości i 25 cm średnicy), napięcie zasilające silnik oraz długość kabla.
Łuparka do drewna nie należy do najtańszych, ceny najprostszych modeli elektrycznych zaczynają się od 1000 zł, ale taki sprzęt na przestrzeni lat pozwoli nam oszczędzić dużo czasu i wysiłku.
Czytaj też: Czy można siać trawę na początku listopada? Odpowiada ekspert
Najlepsze do palenia w kominku jest twarde drewno liściaste, na przykład dąb, grab, buk, jesion. Ma ono wysoką kaloryczność, pali się powoli i równomiernie (rzadziej dokładamy do ognia) oraz długo żarzy, dając dużo ciepła. W kominku można również palić drewnem miękkim – brzozą, olchą, lipą, akacją oraz z drzew owocowych.
Znacznie gorsze do palenia jest drewno iglaste. Jest ono miękkie i zawiera więcej żywicy, która powoduje iskrzenie. Drewno iglaste spala się szybko i nierównomiernie, wytwarzając przy tym dużo dymu i sadzy.
Drewno odpowiednie do palenia w kominku musi być suche. Zaraz po ścięciu, w zależności od gatunku, zawiera od 50% do 70% wody. Mokre drewno kiepsko się pali, daje mało ciepła, dymi się oraz pokrywa sadzą wnętrze paleniska i przewodów kominowych.
Aby uzyskać odpowiednią wartość opałową drewna, należy je suszyć, czyli sezonować. To naturalny proces redukowania wilgoci drewna. Trwa on od roku do dwóch lat, po upływie których wilgotność surowca spada do około 20%. Przykładowo, drewno iglaste (sosna) schnie rok, brzoza i olcha potrzebuje półtora roku, grab, buk i jesion sezonuje się przez dwa lata, a dąb nawet 2,5 roku.
Pocięte i porąbane drewno najlepiej przechowywać w zadaszonej drewutni. W pomieszczeniu powinna być odpowiednia cyrkulacja powietrza, która zapewni prawidłowy proces sezonowania oraz ochronę przed wilgocią, rozwojem pleśni i grzybów. Opał można też składować przy ścianie budynku (najlepiej od strony południowej), pod tarasem lub w stosach (przykryte plandeką).
Nowością na rynku są akumulatorowe przycinarki do drewna. Są to łatwe w obsłudze kompaktowe narzędzia przeznaczone do różnego rodzaju prac w ogrodzie, także do przygotowywania opału. Krótka prowadnica łańcucha o długości około 10 cm umożliwia przecinanie nawet grubszych gałęzi, a także wykonywanie cięć korygujących i sanitarnych. Bezpieczeństwo zapewnia osłona łańcucha zapobiegająca przypadkowemu zranieniu podczas cięcia. Jednoręczne przycinarki akumulatorowe to urządzenia lekkie, ważące około 1 kg.
