Koniec polskiego węgla już blisko?
Zaostrzanie wymogów jakościowych dla węgla opałowego sprawi, że w najbliższych latach spadnie popyt na polski węgiel dla polskich domów. Sprzedaż węgla będzie malała także z powodu wymiany kopciuchów na nowoczesne urządzenia grzewcze. Zaprzestanie ogrzewania budynków węglem jest niezbędne, żeby poprawić jakość powietrza w naszym kraju.
Spis treści
Zużycie węgla w Polsce spada, co jest niezbędne do poprawienia jakości powietrza. W najbliższych latach tempo spadku powinno jeszcze przyspieszyć. Co dwa lata z rynku będą znikać kolejne sortymenty węgla niespełniające wzrastających wymogów co do jego jakości – kaloryczności i emisji zanieczyszczeń. Jest to spowodowane wejściem w życie 8 listopada 2024 r. rozporządzenia o normach jakości dla węgla opałowego wykorzystywanego na cele bytowe, czyli do opalania domów. Kolejnym czynnikiem spadku zużycia węgla są uchwały antysmogowe obowiązujące na terenie poszczególnych województw. Trwa także powszechna termomodernizacja domów jednorodzinnych, której celem jest między innymi likwidacja kopciuchów, czyli przestarzałych urządzeń grzewczych na paliwa stałe, głównie węgiel.
Węgiel lepszej jakości, tylko skąd
Polski węgiel nie słynie z wysokiej jakości. Dlatego przez wiele lat sprowadzano węgiel z Rosji. Wobec embarga nałożonego w 2022 zaczął się import, m.in. z Kazachstanu czy Kolumbii. Jaki węgiel będzie dostępny po wprowadzeniu kolejnych norm jakości?
Wojciech Treter z portalu Czysteogrzewanie.pl zwraca uwagę, że wiele sortymentów węgla z polskich kopalń nie będzie spełniać podwyższonych wymogów jakościowych. Węgiel z Bogdanki ma za wysoką zawartość siarki. Węgiel z PGG w znakomitej większości utrzyma się na rynku do 2031 roku, a po tym terminie tylko ten z kopalni Marcel i Rydułtowy będzie spełniał normy.
Sposobem na to jest poddanie węgla obróbce termicznej, żeby poprawić jego parametry. W uzasadnieniu rozporządzenia wyjaśniono, że spełnienie zwiększonych wymogów jakościowych dla węgla nie jest niemożliwe. „Technologia produkcji tzw. błękitnego węgla jest rozwiązaniem krajowym opracowanym przez polskich inżynierów z firmy Polchar Sp. z o.o. wraz z ówczesnym Instytutem Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu. Krajowi producenci węgla, dzięki realizacji przewidzianej w umowie społecznej instalacji do produkcji paliwa niskoemisyjnego, będą mogli konkurować jakością na rynku sprzedaży węgla do gospodarstw domowych”.
To już się dzieje, ale zdecydowanie podnosi jego koszt, co może być barierą nie do pokonania dla wielu nabywców. PGG wprowadziło właśnie do oferty groszek Błękitny Plus, którego tona kosztuje 2000 zł. Innym sposobem spełnienia wymogów jest mieszanie węgla z polskich kopalń z węglem poddanym obróbce termicznej, co też podniesie jego cenę.
Uchwały antysmogowe
Wiele województw w Polsce ma uchwalone lokalne przepisy antysmogowe obowiązujące w konkretnych lokalizacjach. Pierwsze uchwały antysmogowe ustanowiono już w latach 2017-2018. Zakładają one stopniową likwidację starych urządzeń grzewczych na paliwo stałe, poczynając od tych opalanych najgorszej jakości paliwami, na przykład węglem brunatnym lub miałem. Jako przykład spójrzmy na uchwały antysmogowe dla Wrocławia i Dolnego Śląska.
W lipcu 2024 r. w województwie dolnośląskim zaczął obowiązywać zakaz użytkowania instalacji pozaklasowych, czyli instalacji na paliwo stałe, które nie spełniają minimum 3 klasy zgodnie z normą PN-EN 303-5. Kotły klasowe (3, 4 lub 5 klasy) oraz te spełniające wymogi Ekoprojektu muszą wykazywać określony poziom sprawności oraz coraz niższą emisję zanieczyszczeń. Całkowity zakaz palenia węglem we Wrocławiu wejdzie w życie 1 lipca 2028 r. Po tym terminie użytkowanie kotłów nowoczesnych węglowych będzie dopuszczalne tylko tam, gdzie nie ma dostępu do ciepła systemowego lub instalacji gazowej.
Uchwały antysmogowe dotyczą nie tylko mieszkańców, lecz także firm, właścicieli budynków wielorodzinnych, spółdzielni, wspólnot i samorządów lokalnych. Realizacja uchwał antysmogowych jest wspierana przez jednostki samorządu, które oferują wysokie dofinansowanie do likwidacji pieców węglowych i instalacji nowoczesnych urządzeń grzewczych.
Program Czyste powietrze
Impulsem do likwidacji pieców i kotłów opalanych węglem jest także program Czyste powietrze (w tej chwili wstrzymany do 31 marca 2025 r.), w którym można uzyskać znaczne dofinansowanie wymiany kopciucha. Dzięki niemu w latach 2018-2024 zlikwidowano ponad 800 tys. kopciuchów. Jest to mało, biorąc pod uwagę, że celem programu jest likwidacja 3 mln nieefektywnych źródeł ciepła do 2029 r. Dlatego wymiana kopciuchów powinna przyspieszyć.
