System BA i BMS - dom inteligentny na dwa sposoby

System BA oznacza komfort i bezpieczeństwo, czyli automatykę budynku. Z kolei BMS to zintegrowany system zarządzania budynkiem, będący rozwinięciem systemu BA. Jak jednak rozpoznać, który system został rzeczywiście zainstalowany - BA czy BMS?

BMS i BA - który system inteligentnego domu jest zamknięty, a który otwarty

Pierwsze rozwiązanie, czyli system BA (komfort + bezpieczeństwo) jest najczęściej przygotowywane pod klienta. Można je wprawdzie rozbudowywać, ale wszystkie elementy (lub ich zdecydowana większość) muszą pochodzić od dostawcy danego systemu.

Cechą systemu BMS jest możliwość dowolnego rozbudowywania, ponieważ bazuje on na systemach otwartych, takich jak LON Works czy KNX/EIB, i stosuje się w nim tak zwane sterowniki swobodnie programowalne, które można dowolnie przeprogramowywać, a instalację rozbudowywać.

W systemach otwartych, na których buduje się BMS, nie jest ważne, kto jest dostawcą, ponieważ system połączeń zapewnia możliwość dołączenia w przyszłości dowolnych urządzeń mających interfejs takiego otwartego systemu (na przykład pompę ciepła Mitsubishi, system żaluzji Somfy czy pompę obiegową Grundfos), tak aby można było z systemu sterować wszystkimi możliwymi do zmiany parametrami pracy i na bieżąco nimi zarządzać. Nie ma tu też ograniczeń w zakresie wielkości rozbudowy systemu.

Właściwie jednak to nie użyty system (otwarty czy zamknięty) determinuje możliwość rozbudowywania, ale projekt automatyki. Istnieje bowiem wiele inteligentnych instalacji zrobionych w systemach otwartych, ale zaprojektowanych tak, że nie można ich rozbudować.

System otwarty BMS i zamknięty BA. Jakie są między nimi różnice?

Do najważniejszych różnic między wariantem pierwszym i drugim należy zintegrowane automatyczne sterowanie (na poziomie wyższym niż włącz-wyłącz) systemem ogrzewania, chłodzenia i wentylacji, ciepłej wody użytkowej oraz zarządzanie pozyskiwaniem energii odnawialnej za pośrednictwem pomp ciepła, kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych i małych turbin wiatrowych.

Inny jest także system komunikacji z użytkownikiem, zwany interfejsem użytkownika. O ile w prostych BA są to panele sterujące, sterowanie przez SMS i czasem przez CCTV oraz Internet, to w zaawansowanych BMS mamy dodatkowo powiadamianie lub sterowanie głosem, zarządzanie przez komórkę oraz pełny dostęp do wszystkich funkcji (łącznie z przeprogramowaniem) przez WAN.

Z czego składają się systemy BA i BMS?

Ich elementy składowe są podobne. Systemy składają się z sensorów i aktorów, interfejsu użytkownika (UI), sieci przekazującej informacje oraz najważniejszego elementu – jednostki sterującej.

• Sensory to elementy zbierające dane do systemu – wyłączniki (najczęściej typu dzwonkowego), czujniki temperatury, ciśnienia, natężenia oświetlenia, przepływu energii elektrycznej czy cieplnej itp.
• Aktory to elementy wykonawcze, takie jak przekaźniki włączające światło czy urządzenia domowe, siłowniki sterujące zaworami zwrotnicami, pompy oraz inne silniki (na przykład napędu żaluzji).
• Interfejsem użytkownika, w zależności od stopnia zintegrowania systemu, mogą być: panel sterujący, pilot sterujący lub oprogramowanie smartfona realizujące tę funkcję, a także komputer z aplikacją pozwalającą na sterowanie przez przeglądarkę internetową – z jednym lub wieloma panelami dotykowymi.
• Sieć przekazująca informacje może być przewodowa lub bezprzewodowa. Funkcję sieci przewodowej może pełnić dodatkowa specjalna instalacja przewodowa lub internetowa sieć zasilająca w budynku, bezprzewodowej – wyspecjalizowana sieć bezprzewodowa lub wi-fi. Jest tu wiele możliwości i wszystkie one są dziś równie dobre. Różnią się zazwyczaj ceną oraz możliwościami zastosowania ich w konkretnych budynkach.
• Sercem każdego systemu jest jednostka sterująca, czyli wyspecjalizowany komputer. Musi mieć własną pamięć i bardzo szybki system operacyjny, który pozwoli mu wznawiać działanie w kilka sekund po utracie zasilania, umożliwi odczyt parametrów z wielu dziesiątków sensorów i będzie w stanie jednocześnie sterować wieloma dziesiątkami aktorów oraz zapamiętywać i analizować wszystkie te dane (również wstecz), a także je prezentować, zwykle na wielu interfejsach. A to wszystko bez zbędnych opóźnień, bo nie chcielibyśmy, by światło włączało się dopiero po kilku sekundach od przyciśnięcia przycisku. Nic dziwnego, że jednostka centralna jest najdroższym elementem całego systemu i w BMS kosztuje kilkanaście tysięcy złotych lub więcej.

Oczywiście jednostką sterującą w BMS nie może być komputer osobisty ani typowy system operacyjny używany przez komputery PC, które się do tego z wielu powodów po prostu nie nadają (na przykład ze względu na szybkość działania czy zawodność). Taki komputer (lub wiele komputerów naraz) może dobrze służyć jako interfejs, ale nie jako jednostka centralna BMS. Czasem w systemach BA komputer PC może być jednostką centralną ze zintegrowanym interfejsem, ale jest wtedy zdolny realizować tylko zadania prostej automatyki.