Rury miedziane czy z tworzywa?
Czy rury miedziane nie skorodują? Czy nadają się do wody pitnej? Czy rury z tworzywa sztucznego są trwałe i solidne, czy wytrzymują wysoką temperaturę? To chyba najczęstsze wątpliwości pojawiające się przed podjęciem decyzji o wyborze materiału na instalacje. Jak to więc jest naprawdę?
Rury z miedzi są odporne na korozyjne działanie zimnej i ciepłej wody oraz nieutleniających kwasów (na przykład solnego i octowego), a także wpływ promieni UV i na zmiany temperatury. Kwaśna i miękka woda występująca na terenach górzystych może jednak powodować rozpuszczanie się jonów miedzi, co wprawdzie nie ma dużego wpływu na trwałość rur, ale w instalacjach wodociągowych jest szkodliwe ze względów higienicznych.Mimo pozornej kruchości wszystkie rury z tworzywa sztucznego przeznaczone do instalacji wodnych lub grzewczych wytrzymują ciśnienie przynajmniej 1 MPa (10 barów), a więc znacznie wyższe od panującego w domowych instalacjach (maksymalnie 0,6 MPa). Trwałość instalacji z tworzywa sztucznego szacuje się na 50 lat, ale ponieważ najstarsze instalacje powstały w Polsce kilkanaście lat temu, nie było możliwości zweryfikowania tego w praktyce.
Autor: Wiktor Greg
Rury z tworzywa sztucznego można prowadzić po ścianach, wykorzystując kształtki - trójniki i kolana...
W instalacjach stosuje się rury i kształtki z różnych tworzyw, które różnią się od siebie właściwościami.Rur z polichlorku winylu (PVC) używa się w instalacjach kanalizacyjnych i drenarskich oraz jako rur osłonowych do kabli, a także w instalacjach wodociągowych. Zalecana temperatura pracy to 0-60°C.Rury z chlorowanego polichlorku winylu (CPVC) można stosować także do instalacji ciepłej wody - wytrzymują temperaturę do 100°C. Poniżej zera tworzywa te stają się kruche i nie nadają się do użytku.Rury z polietylenu (PE) są przeznaczone do instalacji ciepłej i zimnej wody, gazowych, kanalizacyjnych, a także jako rury osłonowe. Stosuje się je w temperaturze od -20°C do 60°C. Są odporne na działanie kwasów i zasad, ale ulegają niszczeniu pod wpływem promieniowania UV. W praktyce do instalacji wewnętrznych raczej się ich nie używa.Polietylen sieciowany (PE-X) stosuje się przede wszystkim do rur do instalacji centralnego ogrzewania i ogrzewania podłogowego. Rury z PE-X są odporne na działanie większości kwasów i zasad oraz tynku i cementu. Wytrzymują temperaturę od -110°C do 110°C, a dopuszczalna maksymalna temperatura pracy ciągłej to 95°C. Dzięki odporności na ujemną temperaturę można je stosować w instalacjach narażonych na zamarzanie.Z polipropylenu (PP) produkuje się rury do ciepłej i zimnej wody, centralnego ogrzewania oraz kanalizacyjne, drenarskie i osłonowe. Są odporne na działanie silnych kwasów, zasad i soli organicznych. Rury do instalacji wodnych i grzewczych wykonuje się z kopolimeru PP-R oznaczanego też PP-3, o lepszej elastyczności niż PP. Mogą być stosowane w temperaturze do 90°C. Kruche stają się dopiero w temperaturze poniżej -40°C. Ponieważ są sztywne, w instalacjach z nich wykonywanych stosuje się kształtki, na przykład kolana i łuki. Są to zatem instalacje w tak zwanym systemie trójnikowym.Najnowszym tworzywem, z którego się robi rury do instalacji wodnych i grzewczych, jest polibutylen (PB). Rury z PB są odporne na działanie wielu kwasów i zasad, a nawet rozpuszczalników o słabym stężeniu. Wytrzymują temperaturę do 90°C, a krótkotrwale do 100oC. Charakteryzują się dużą elastycznością, dzięki czemu łatwo się je montuje. Nie potrzeba do nich kształtek takich jak łuki i kolana. Są odporne na uderzenia, pękanie i ścieranie. Pod względem właściwości bakteriostatycznych niewiele ustępują rurom miedzianym. Nie można ich wystawiać na działanie promieni UV, dlatego muszą być ukryte w bruzdach lub w wylewce.Rury wielowarstwowe, zwykle z dwóch warstw PE-X przedzielonych cienką warstwą aluminium (PE-X/Al/PE-X), łączą w sobie cechy rur metalowych i rur z tworzywa sztucznego. Stosuje się je do instalacji zimnej i ciepłej wody oraz centralnego ogrzewania. Przeznaczone są do pracy w temperaturze do 95°C.Rury z PP-R są także produkowane ze specjalną wkładką z perforowanej taśmy aluminiowej lub z warstwą wzmacnianą włóknem szklanym. Zadaniem aluminium i włókna szklanego jest mechaniczna stabilizacja tworzywa, dzięki której wydłużenie rury pod wpływem wzrostu temperatury jest kilkakrotnie mniejsze niż zwykłej rury polipropylenowej.
Do jakich instalacji
Wybór materiału zależy przede wszystkim od rodzaju instalacji, która ma być wykonana. Najważniejszym kryterium jest maksymalna temperatura, jaką może osiągnąć płynąca rurami woda. Dlatego wszędzie tam, gdzie jest duże ryzyko przekroczenia temperatury 90°C, nie powinno się stosować rur z tworzywa sztucznego. Dotyczy to przede wszystkim kotłowni z kotłami na paliwa stałe i instalacji zasilanej przez kominek z płaszczem wodnym, w których nie można wykluczyć okresowego przekroczenia dopuszczalnej temperatury. Jeśli projektant instalacji grzewczej przewidział, że temperatura wody na zasilaniu będzie wynosiła 90°C (na przykład w instalacji z kotłem na paliwa stałe), to w całej instalacji lepiej zastosować rury z miedzi. Jeżeli z jakichś względów chcemy jednak, by instalacja była z tworzywa, powinniśmy wybrać rury wielowarstwowe, ewentualnie z polibutylenu - o wyższej od innych odporności na temperaturę występującą w takich instalacjach. Instalacje, w których temperatura czynnika grzewczego przekracza 60°C, nie powinny być wykonywane z rur z PCV oraz PE.Miedź warto wybrać także wtedy, gdy zależy nam na tym, by instalacja była estetyczna. Cienkie miedziane rurki wyglądają zdecydowanie bardziej elegancko niż rury z kolorowego tworzywa, zwłaszcza poprowadzone po wierzchu ścian, z grubymi kształtkami, do tego wyginające się pod wpływem zmian temperatury. Oczywiście wygląd nie jest ważny, gdy rury są poprowadzone w wylewce lub pod tynkiem. Dodatkową, ważną zaletą rur miedzianych jest w takim wypadku większa odporność na uszkodzenia mechaniczne. Rury miedziane stosuje się zwykle przy remontach starych instalacji z rur stalowych. Zniszczone piony i gałązki łatwo jest nimi zastąpić.Przy wyborze rur miedzianych i łączników do nich z przeznaczeniem do wykonania instalacji wodociągowej trzeba zwrócić uwagę, czy mają atest dopuszczający je do stosowania w instalacjach wody pitnej.
