Kilka słów o betonie
Wiele domów powstaje z użyciem betonu przygotowanego na placu budowy.
Potrzebne, by powstał
Kruszywo. W chudym betonie (C 8/10) kruszywem drobnym jest piasek o ziarnach grubości 2 mm, a w betonie klasy C 12/15 – piasek i żwir. Czasem do tynków o specjalnej fakturze dodaje się grubszy piasek (do 4 mm).
Uwaga! Kruszywo nie może być zanieczyszczone. Gdy są w nim zanieczyszczenia, trzeba je usunąć. Najlepiej piasek i żwir przesiać.
Cement. Zwykle używa się cementu portlandzkiego (CEM I) i portlandzkiego z dodatkami (CEM II). Do przygotowania zapraw murarskich, tynkarskich i mieszanek betonowych stosuje się cementy klas 32,5 i 42,5.
Cementy portlandzkie nadają się do mieszanek wykonywanych w obniżonej temperaturze (gdy średnia temperatura w ciągu doby spada poniżej +10°C). W podwyższonej temperaturze, np. w czasie upałów, lepiej sprawdzi się cement hutniczy (CEM III). Można z niego wykonywać zaprawy tynkarskie i murarskie lub beton na posadzki albo ogrodzenia.
Uwaga! Kupuj cement tylko w oznakowanych workach. Ale zanim kupisz, sprawdź, czy ie jest zwietrzały (zbrylony) lub zawilgocony, ponieważ taki nie nadaje się do zastosowania.
Wapno. Dziś nie trzeba już dołować wapna. Można kupić gotowe hydratyzowane w postaci suchej mieszanki pakowanej w worki. Dodaje się je do cementowo-wapiennych zapraw murarskich oraz tynkarskich, co poprawia ich urabialność.
Uwaga! Stosując wapno trzeba być ostrożnym ze względu na jego żrące właściwości. Wszystkie prace należy wykonywać w rękawicach i uważać, aby wapno nie zetknęło się ze skóra lub z oczami.
Domieszki. Dodawane do zaprawy lub mieszanki betonowej zmieniają niektóre jej właściwości. Dzielą się na:
- uplastyczniające (plastyfikatory) – zwiększają ciekłość, umożliwiają uzyskanie rzadszej mieszanki, którą łatwiej nałożyć;
- upłynniające (superplastyfikatory) – umożliwiają zmniejszenie ilości wody zarobowej i poprawiają urabialność mieszanki. Zwiększają wytrzymałość, wodoszczelność i mrozoodporność betonu;
- napowietrzające zwiększają mrozoodporność oraz zmniejszają nasiąkliwość stwardniałego betonu. Większość domieszek ma postać płynną, można je kupić w plastikowych opakowaniach 0,5, 2 i 5 l;
- przyspieszające twardnienie zaprawy lub mieszanki betonowej. Są też takie, które umożliwiają prowadzenie robót w dużym zakresie temperatury (od +35°C do –5°C, a nawet –10°C). Można również dostać domieszki opóźniające twardnienie betonu, przydatne podczas betonowania latem.
Na opakowaniu powinny być informacje o właściwościach domieszki, jej ilości i sposobie dozowania. Domieszka stanowi zazwyczaj nie więcej niż 2% masy cementu.
Woda. Przy wyborze najlepiej kierować się zasadą: każda woda zdatna do picia nadaje się na wodę zarobową. Jeśli chce się wykorzystać wodę z rzeki labo jeziora, najlepiej sprawdzić jej przydatność.
Autor: Mariusz Bykowski
Autor: Mariusz Bykowski
Betonowanie
Układanie. Na małej budowie zwykle przewozi się mieszankę taczkami. Najlepiej ustawić betoniarkę jak najbliżej miejsca betonowania, gdyż największa odległość, na jaką można przewozić mieszankę taczką, to 40 m. By uniknąć rozwarstwienia składników, wysokość, z jakiej będzie zrzucana, nie powinna przekraczać 1 m. Im bardziej ciekła mieszanka, tym wysokość ta powinna być mniejsza. Ciekłą mieszankę należy nakładać za pomocą rur lub rynien, z wysokości nie przekraczającej 50 cm.
Uwaga! Przed ułożeniem mieszanki betonowej inspektor nadzoru powinien sprawdzić, czy odpowiednio wykonano deskowanie i ułożono zbrojenie.
Należy unikać betonowanie w czasie opadów deszczu, upałów i przy temperaturze powietrza poniżej +5°C, ponieważ trudno jest wtedy zapewnić odpowiednie warunki do wiązania betonu. Nie powinno się też robić dłuższych przerw w betonowaniu. Gdy jednak okaże się to niemożliwe i betonowanie przerwie się na dłużej niż trzy godziny, przed ułożeniem kolejnej partii betonu trzeba odpowiednio przygotować połączenie nowego betonu ze starym. Jeżeli przerwa jest na tyle długą, że beton stwardnieje, przed wznowieniem betonowania wierzchnią warstwę trzeba skuć młotkiem, oczyścić z luźnych fragmentów betonu i polać wodą.
Zagęszczanie ręczne. Ułożoną mieszankę – zwłaszcza tę o konsystencji ciekłej i półciekłej – można zagęścić ręcznie poprzez sztychowanie prętem stalowym. Najlepiej zagęszczać warstwę grubości 10-20 cm, po czym zaraz układać następną.
Sztychowanie kolejnej warstwy trzeba wykonać tak, by końce pręta wchodziły na głębokość 5-10 cm w poprzednią warstwę. Mieszankę betonową plastyczną zagęszcza się przez tzw. rydlowanie – drążkiem drewnianym lub prętem stalowym spłaszczonym na końcu. Dzięki temu dobrze wypełnia deskowanie i przenika między prętami zbrojenia. Z betonu usuwa się ten sposób powietrze, co go uszczelnia.
Oprócz sztychowania w narożach i tam, gdzie jest gęsto ułożone zbrojenie, należy opukiwać deskowanie (szczególnie słupów) młotkami drewnianymi lub drągami, uderzając w listwy łączące deski. Opukiwanie deskowania sprawia, że odsuwają się od niego większe ziarna kruszywa, co zapobiega powstawaniu pustek. Daje to efekty tylko wtedy, gdy mieszanka jest ciekła lub półciekła. Beton jest zagęszczony, jeśli jego powierzchnia jest wyrównana, a na nią i przez nieszczelności deskowania wypływa zaczyn.
Pielęgnacja. Mieszance betonowej należy zapewnić korzystne warunki wiązania. Najważniejsze jest utrzymanie właściwej wilgotności betonu, przez co najmniej siedem dni – jeśli spoiwem jest cement portlandzki – bądź 14 dni – jeśli spoiwem jest cement hutniczy. Ściany fundamentowe trzeba polewać wodą kilka razy dziennie, zwłaszcza latem, gdy jest gorąco.
Równie ważna jest ochrona przed działaniem promieni słonecznych, deszczu, wiatru i zbyt wysokiej temperatury. Zaraz po ułożeniu i zagęszczeniu należy nakryć go folią lub matami słomianymi. Na przykład na beton C 12/15 z cementu portlandzkiego twardniejący w temperaturze około 15°C można ostrożnie wejść po jednym dniu.
Musisz wiedzieć, że...
- do betoniarki wsypuje się tyle składników, by mieszanka zajmowała około 0,8 jej objętości. Wtedy składniki na pewno zostaną dobrze wymieszane;
- jeśli wykonuje się mieszankę betonową w obniżonej temperaturze (poniżej 15°C), powinno się podgrzać składniki. Najłatwiej jest w przypadku wody. Miesza się jej znaczną część z kruszywem, potem dodaje cement z resztą wody. Gdyby wsypać cement od razu do gorącej wody, natychmiast by związał (wystarczy, żeby woda miała nieco ponad 50°C).
Jeśli dodaje się domieszkę umożliwiającą betonowanie w obniżonej temperaturze, nie trzeba podgrzewać żadnego ze składników, wystarczy tylko, by nie były zmrożone lub zawilgocone.
Jeśli betonowanie w niskiej temperaturze nie jest konieczne, lepiej odłożyć je na później – uniknie się w ten sposób ryzyka uzyskania niedostatecznie wytrzymałego betonu, - beton z kruszywem lekkim, np. keramzytem, jest trudniejszy do przygotowania na budowie. Dobierając składniki, trzeba bowiem uwzględniać porowatość kruszywa, jego zdolność do wchłaniania wody oraz dokładnie przestrzegać szczególnych przepisów na mieszankę. Inna jest kolejność dozowania składników i wydłuża się nieco czas wykonania, by kruszywo było dostatecznie nawilżone. Taki beton nadaje się np. do wypełniania pustaków zasypowych do murowania ścian fundamentowych.
