Farby elewacyjne. Czym malować ściany zewnętrzne domu?
Farba nie tylko zdobi elewację, ale też chroni ją przed negatywnymi wpływami środowiska, zwłaszcza wodą, która w niesprzyjających warunkach może spowodować znaczne uszkodzenia tynku i głębiej położonych warstw ściany. Gdy odpowiednio dobierzemy farbę elewacyjną do rodzaju podłoża, elewacja przez wiele lat będzie wyglądała świeżo i czysto.
Autor: Andrzej Szandomirski
Nawet jeśli pomalowany tynk zostanie zanieczyszczony czy pobrudzony, to łatwo daje się go przywrócić do poprzedniego stanu.
Farba elewacyjna - jaka powinna być?
Podstawową cechą farby dobrej jakości jest dobre krycie podłoża, mechaniczna odporność, podatność na zmywanie i jednocześnie zachowanie trwałości barwy z upływem czasu, także w przypadku, gdy jest w intensywnym, wysyconym odcieniu. Farba nie powinna blaknąć, niezależnie od koloru, nawet jeżeli jest dość ciemna. W opakowaniu ma być gęsta. Gdy zacznie się ją nakładać, musi dobrze trzymać się narzędzia – wałka lub pędzla – natomiast podczas rozprowadzania jej na powierzchni powinna stać się znacznie bardziej płynna, ale w taki sposób, by nie spływała z narzędzia. Właściwość taką określa się jako tiksotropowość.
Farby akrylowe
Są najpopularniejsze i uchodzą za tanie. Ich spoiwem są syntetyczne polimery akrylowe. Bardzo dobrze trzymają się prawidłowo przygotowanego podłoża. Mają względnie niską paroprzepuszczalność i nasiąkliwość wodą. Nadają się na powierzchnie tynkowane, a także betonowe i płytywłókno- cementowe. Nie nadają się na podłoże z tynku wapiennego i mająograniczoną przydatność do bloczków silikatowych. Mają liczne odmiany zawierające modyfikatory, na przykład uszlachetniane żywicą silikonową. Dodatki umożliwiają producentom swobodne kształtowanie właściwości farb, zwłaszcza przepuszczalności dla pary wodnej i CO2 czy stopnia połysku powierzchni. Dlatego przed zakupem trzeba dokładnie sprawdzić zakres stosowania podany przez producenta, gdyż na przykład farb do malowania betonu nie powinno się stosować na fasadach tynkowanych.
Farby silikonowe (krzemoorganiczne)
To najnowocześniejsza klasa farb. Spoiwem determinującym ich właściwości jest żywica silikonowa. Farby te stały się popularne dopiero w latach 90., stąd nie są jeszcze tak powszechne jak akrylowe. Wyjątkowo dobrze chronią ścianę przed wnikaniem wody, mają właściwości samoczyszczące (deszcz sam zmywa osiadły na elewacji kurz i brud). Poza tym są wysoce paroprzepuszczalne. Można je stosować na podłoża mineralne (tynki cementowo-wapienne, wapienne, cementowe), na beton, cegłę czy płyty włókno-cementowe, a także na podłoża wapienne. Można je też nakładać właściwie na każdą starą farbę, oprócz wapiennej, pod warunkiem że dobrze trzyma się podłoża. Ze względu na wysoką przepuszczalność CO2 nie są przydatne do ochrony powierzchni betonowych.
Farby silikatowe (krzemianowe)
Ich podstawowym spoiwem jest krzemian potasu (potasowe szkło wodne), czyli substancja nieorganiczna o charakterze mineralnym. Nie tworzą na powierzchni tynku zamkniętej powłoki błonotwórczej, tym samym są beznaprężeniowe. Mają dużą przyczepność do podłoża, gdyż wchodzą w reakcję chemiczną z jego komponentami. Znakomicie przepuszczają parę wodną oraz CO2 i jako farby mineralne są preferowane przez konserwatorów zabytków. Są silnie alkaliczne, czyli mają odczyn zasadowy, dlatego używając ich, trzeba mieć na sobie okulary ochronne i rękawice oraz chronić parapety, szyby i elementy metalowe. Jeśli niezwłocznie się ich nie wytrze, mogą trwale zmatowieć. Ze względu na silną alkaliczność barwi się je jedynie pigmentami nieorganicznymi, więc są dostępne w ograniczonej liczbie kolorów. Nakładanie takiej farbywymaga ostrzejszych reżimów wykonawczych, w przeciwnym wypadku zachodzi ryzyko powstania wyplamień. Nie można ich nakładać na ścianę pomalowaną wcześniej farbą akrylową czy silikonową, nawet jeśli jest w dobrym stanie. Można natomiast nanosić je na powłoki silikatowe.
Farby wapienne
Ich spoiwem jest wapno. Są dostępne w postaci past, do których już na budowie dodaje się pigmenty nadające kolor, a także wytwarzane w gotowej, kolorowej wersji. Obecnie stosuje się je niezwykle rzadko, ale są niezastąpione na przykład podczas odnawiania obiektów zabytkowych o wyjątkowej wartości historycznej. Mają ograniczoną trwałość, odporność na kwaśne deszcze oraz wysoką wodonasiąkliwość, dlatego zaleca się zabezpieczanie pomalowanej nimi elewacji preparatem hydrofobizującym ograniczającym nasiąkliwość podłoża.
Jak wybrać kolor farby elewacyjnej?
Warto wziąć ze sklepu papierowe próbki, które można porównać z resztą kolorów w otoczeniu domu, przy oświetleniu zewnętrznym. Czasem, jeśli trudno ocenić, która z wytypowanych barw będzie lepiej wyglądała na elewacji – bo kolor zupełnie inaczej wygląda w cieniu, a inaczej, gdy na ścianę świeci słońce – otrzymuje się lub kupuje próbkę wybranych farb. Można wtedy zrobić próbę na własnym domu, malując fragmenty o powierzchni 0,5-1 m2 na ścianach o różnej orientacji względem słońca. Innym sposobem doboru kolorów jest skorzystanie z programu komputerowego, do którego można wczytać zdjęcie własnego domu i sprawdzić, jak będzie on wyglądał w różnych barwach. Można zadać nie tylko kolory ścian, ale także dachu czy okien.
Autor: Andrzej Szandomirski
Powierzchnie betonowe, podobnie jak elewacje tynkowane, korzystnie jest zabezpieczyć farbami akrylowymi
