Zasady wiercenia w drewnie. Jak wybrać wiertarkę i wiertła do drewna?
Ręczne świderki zniknęły w mrokach dziejów, na dobre zastąpione przez elektryczne wiertarki, którymi można wykonywać wszelkie otwory w drewnie – od kilkumilimetrowych do takich, o średnicy paru centymetrów. Trzeba tylko mieć czym wiercić i wiedzieć jak to zrobić. Podpowiadamy, jaką wybrać wiertarkę do drewna.
Drewno jest najbardziej wdzięcznym i wszechstronnym spośród materiałów stosowanych w budownictwie. Można z niego zrobić wszystko – od konstrukcji domu, przez jego wykończenie po znaczną część wyposażenia. Łatwa obróbka i proste techniki łączenia sprawiają, że prace w drewnie nie są zarezerwowane dla wąskiej grupy fachowców. Surowiec ten jest wręcz stworzony dla majsterkowiczów. Jednak, aby także amatorzy mogli sprawdzić się w roli cieśli i stolarzy potrzebują odpowiedniego sprzętu. Obok pił, strugów i szlifierek niezbędna jest też dobra wiertarka lub wiertarko-wkrętarka wraz z uzupełniającym ją bogatym zestawem wierteł oraz końcówek do robienia szerokich otworów.
Wiertarki do drewna
Może to być zwykła wiertarka udarowa, byle byś podczas pracy z drewnem nie używał udaru. Ten będzie potrzebny wyłącznie przy wykonywaniu otworów w twardych materiałach, takich jak cegła, beton, silikat. W razie czego w sprzedaży są również wiertarki bezudarowe, ale kierowane raczej do profesjonalistów, co znajduje odbicie między innymi w ich cenach.
Większość wiertarek to wciąż narzędzia zasilane z sieci, a w związku z tym wygodne o tyle, o ile pracujesz nimi w niedużej odległości od gniazdka. Jako że mają silniki dość sporej mocy, nie stwarzają dużych ograniczeń co do maksymalnej średnicy otworów wykonywanych w deskach, płytach lub belkach. Tą sama wiertarką zrobisz więc zarówno małą dziurkę, jak i szeroki otwór. Uchwyt wiertarski jest tak skonstruowany, że będą do niego pasowały trzpienie walcowane, typowe dla wierteł i innych końcówek stosowanych przy obróbce drewna. W opakowaniu z wiertarką znajdziesz także dwa, bardzo przydatne gadżety. Jeden to dodatkowy, plastikowy uchwyt ułatwiający stabilne trzymanie narzędzie oburącz. Drugi to ogranicznik wiercenia, w postaci pręta z podziałką mocowanego równolegle do wiertarki i wyznaczającego głębokość, na jaką wiertło będzie mogło się zagłębić w materiale. Dzięki ogranicznikowi możesz szybko wykonać szereg otworów o identycznej głębokości.
Do wiercenia w drewnie wystarcza maszyna o mocy 400-500 W. Gdy jednak planujesz robienie bardzo szerokich otworów - kup mocniejszą niż 500 W. Pamiętaj, że maksymalna zalecana średnica otworów, jakie można wykonywać w drewnie, wynosi 35-45 mm.
Wiertarko-wkrętarki z akumulatorem
Dziś większość wiertarko-wkrętarek akumulatorowych znakomicie zastępuje wiertarki. Niektóre są nawet wyposażone w funkcję udaru, abyś nie musiał zmieniać narzędzia wiercąc raz w drewnie a raz w murze.
Są z reguły dość lekkie i służą też do osadzania wkrętów lub śrub bądź do ich wykręcania, co w przypadku wiertarek jest co prawda możliwe, ale zdecydowanie mniej wygodne i skuteczne. Pozwalają wykonywać w drewnie otwory o średnicy do 35 mm.
Wkrętarką akumulatorową wszędzie sięgniesz, zabierzesz ją nawet w plener i co ważne, będziesz mógł wykonywać prace wymagające większej precyzji. Jest to bowiem maszyna ergonomiczna, przeważnie przeznaczona do obsługi jedną ręką, choć są wyjątki.
Wiertarko-wkrętarki mają regulator umożliwiający wstępne nastawienie momentu obrotowego. Ma on formę pierścienia przy uchwycie, do którego podczepia się bity. Na tym obrotowym pierścieniu zaznaczone są cyfrowe wartości momentu obrotowego lub piktogramy obrazujące, jaki moment obrotowy do jakich prac jest najbardziej wskazany. Najlepsze mają do 20 pozycji ustawienia momentu obrotowego. Im jest on większy, tym z większymi wkrętami i otworami urządzenie sobie poradzi. Kupując wiertarko-wkrętarkę z myślą o używaniu jej do prac ciesielskich i stolarskich radzimy wybrać model umożliwiający ustawienie momentu obrotowego do 76 Nm. Warto mieć taką, z zapasowym akumulatorem. Gdy jeden się rozładuje, to podłączysz go do ładowarki, podczepisz drugi i będziesz pracował bez niepotrzebnej przerwy. Pamiętaj, że przy pojemności akumulatora - 1,3 Ah, jedno jego ładowanie starcza na wkręcenie około 200 wkrętów.
W sklepach można też znaleźć wiertarko-wkrętarki z dwoma szybkowymiennymi uchwytami. Jeden dostosowany jest do wiercenia, a drugi do wkręcania. Bardzo ułatwiają one pracę wówczas, gdy na przemian wierci się otwory i wkręca w nie wkręty.
Wiertła do drewna
Nadają się nie tylko do drewna litego, ale też do sklejki, płyt wiórowych i pilśniowych. Ich cechą charakterystyczną jest szpic centrujący, czyli kolec na czubku, stabilizujący wiertło w momencie rozruchu wiertarki. Konstrukcja ich spiralnego ostrza umożliwia wyrzucanie na zewnątrz wiórów powstających w trakcie wiercenia.
Standardowo mają średnicę od 3 do 12 mm i walcowany trzpień. Umożliwiają wiercenie na głębokość do 1000 mm. Tylko małe wiertełka przeznaczone do wiertarko-wkrętarek lub wkrętarek elektrycznych mają trzpień heksagonalny, taki jak bity, czyli końcówki do wkręcania.
Do robienia głębokich otworów w masywnych drewnianych elementach używa się świdrów. Spirala ich ostrza jest szeroka, co znacznie ułatwia wyrzucanie na zewnątrz wiórów. Świdry mają większą średnicę niż zwykłe wiertła do drewna – od 6 do 40 mm.
Dodatkowe akcesoria do wiercenia w drewnie
- Sednik – to rodzaj końcówki frezującej z uchwytem walcowanym. Część robocza ma kształt bębna z dwiema krawędziami skrawającymi u dołu oraz dwiema na bokach. Służy do robienia szerokich otworów w drewnie – na przestrzał lub takich, które nie będą przechodziły na wylot (np. gniazda pod elementy zawiasów).
- Wiertło płaskie – zwane też piórkowym lub łopatkowym. Jego ostrze jest przeważnie prostokątne i zakończone szpicem centrującym. Część tnąca znajduje się na poprzecznej krawędzi, a czasem też na bocznych. Wierteł płaskich używa się do wykonywania szerokich otworów (od 6 do 45 mm) przechodzących na wylot przez materiał. W sprzedaży są modele o regulowanej szerokości wiercenia (22-76 mm). Głębokość wiercenia zależy tu od długości ostrza.
- Otwornice – to bardziej piły niż wiertła z tym, że o cylindrycznym kształcie. Można nimi wycinać w drewnie otwory o największej średnicy - od 18 do 105 mm i głębokości 38 mm. Otwornice mocuje się w specjalnych rowkach w okrągłej, metalowej głowicy. Ta osadzona jest na walcowanym trzpieniu, który tak jak wiertło umieszcza się w uchwycie roboczym wiertarki lub wiertarko-wkrętarki.
- Wiertła dwustopniowe – umożliwiają wykonanie otworów o zróżnicowanej średnicy, jakie są potrzebne przy montażu niektórych śrub i wkrętów meblowych typu konfirmat.
Jak sprawnie wiercić w drewnie?
Wspomnieliśmy już, że na pewno bez udaru. Używając wiertarki lub wkrętarki dbaj, żeby twoje ramię było ustawione w osi wiercenia (równolegle do wiertła, prostopadle do rękojeści wiertarki).
Ważne jest także ustawienie prędkości. Na wolniejszych obrotach będziesz robił otwory o dużej szerokości, wkręcał lub wykręcał śruby i wkręty. Na szybszych obrotach rób otwory o standardowej średnicy. Większa prędkość będzie potrzebna do twardszych gatunków drewna, mniejsza do bardziej miękkich (sosna, świerk, brzoza). Pracując wiertarką na niskich obrotach trzeba co jakiś czas przerwać pracę i uruchomić wiertarkę na wysokich obrotach. Robi się tak, by „przewietrzyć” jej mechanizm.
Istotnym błędem popełnianym przez mniej doświadczonych majsterkowiczów jest używanie wstecznych obrotów przy wyjmowaniu wiertła z otworu. Powoduje to ich uszkodzenie.
Jeśli obawiasz się, że wiertło rozłupie kruchy lub wąski element, najpierw wykonaj otwór o niewielkiej średnicy, a później poszerz go wiertłem o właściwej średnicy.
