Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła - jak działa? Jakie daje korzyści?
Jak działa wentylacja z odzyskiem ciepła? Dlaczego jest coraz częściej stosowana? Współczesny dom ma być energooszczędny, zapewnić domownikom komfort i zdrowy mikroklimat. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, jak duży wpływ na te czynniki ma właśnie system wentylacji.
Spis treści
- Korzyści z wentylacji mechanicznej z rekuperatorem
- Ile kosztuje wentylacja mechaniczna w nowym domu
- Ile kosztuje wentylacja mechaniczna w starym domu
- Koszty eksploatacji systemu wentylacji
- Projekt systemu wentylacji mechanicznej z rekuperatorem
- Kiedy rekuperacja nie zadziała w 100%?
- Czy wentylacja mechaniczna jest głośna?
W przeciwieństwie do wszechobecnej dawniej i wciąż popularnej wentylacji naturalnej, zwanej też grawitacyjną, wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła działa skutecznie w każdych warunkach pogodowych (niezależnie od temperatury i wiatru). Intensywność wentylacji naturalnej zmniejsza się wraz z różnicą temperatury wewnątrz i na zewnątrz domu. Gdy ta staje się zbyt mała i w pomieszczeniach robi się duszno, pozostaje otwieranie okien. A wentylacja mechaniczna działa dzięki wentylatorom, które dobiera się tak, żeby zapewniły konkretną, zgodną z wytycznymi do projektowania instalacji wentylacyjnych, ilość wymian powietrza w pomieszczeniach w określonym czasie. Temperatura i wiatr nie mają na ich działanie znaczącego wpływu, więc intensywność wentylacji może być zawsze taka sama.
Do tego wentylatory mogą mieć regulację wydajności, a wtedy wystarczy nacisnąć przycisk czy przekręcić pokrętło na panelu sterującym, żeby zmienić szybkość usuwania z pomieszczeń zanieczyszczonego powietrza.
Korzyści z wentylacji mechanicznej z rekuperatorem
Jest jeszcze jedna ważna rzecz, która sprawia, że warto się skusić na wentylację mechaniczną – możliwość zastosowania w takim systemie wymiennika ciepła, który umożliwia odzyskiwanie ciepła z powietrza usuwanego, by ogrzewać świeże powietrze zasysane w jego miejsce do pomieszczeń. Nie każdy wie, że dzięki temu we współczesnych domach można zmniejszyć koszty ogrzewania przeciętnie o 30%.
Poza oczywistą korzyścią ekonomiczną jest z tego jeszcze druga: w świetle obowiązujących przepisów, które muszą spełniać nowo budowane albo przebudowywane budynki jednorodzinne (Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie) obliczony dla nich wskaźnik zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP od 1 stycznia 2021 r. nie może przekraczać 70 kWh/(m2.rok). Ten dość wyśrubowany wynik pomaga osiągnąć właśnie zastosowanie systemu odzysku ciepła z powietrza wentylacyjnego, czyli rekuperacja.
Kolejną zaletą jest możliwość oczyszczania powietrza zewnętrznego nawiewanego do pomieszczeń dzięki wentylatorowi. W okresach, kiedy zawartość pyłu zawieszonego i szkodliwych dla zdrowia gazów w powietrzu przekracza dopuszczalne normy, szczególnie istotna jest jego dokładna filtracja. A ta jest możliwa tylko wtedy, gdy przepływ powietrza jest wymuszony przez wentylator, bowiem naturalny ciąg kominowy na ogół jest za słaby, żeby przeciągnąć powietrze przez stawiający znaczny opór filtr, zwłaszcza taki, który jest w stanie zatrzymać najdrobniejsze zanieczyszczenia.
Ile kosztuje wentylacja mechaniczna w nowym domu
W nowo budowanym domu wentylację mechaniczną z rekuperacją zawsze wykonuje się zamiast grawitacyjnej, a nie oprócz niej. Byłoby to niezgodne z przepisami, a przede wszystkim nie miałoby sensu, bo wymiana powietrza przepływającego poza wymiennikiem rekuperatora oznacza brak odzysku ciepła.
System wentylacji z rekuperacją jest droższy od grawitacyjnego. Do działania tego drugiego wystarczą nawiewniki w oknach lub ścianach, murowane kominy wentylacyjne i ewentualnie nasady kominowe zamontowane na ich wylotach, gdy się okaże, że bez nich wentylacja jest niesprawna. A do funkcjonowania wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła jest potrzebna znacznie bardziej rozbudowana sieć szczelnych, zaizolowanych cieplnie przewodów wentylacyjnych – nie tylko wywiewnych, ale i nawiewnych. I jeszcze najdroższy element inwestycji – rekuperator.
Gdy decyzja o zastosowaniu rekuperacji zapada już przed przystąpieniem do budowy domu, a najlepiej przed jego zaprojektowaniem, można zaoszczędzić znaczne kwoty nie tylko na kominach wentylacyjnych, ale też stolarce okiennej – zastąpić część okien otwieranych bezskrzydłowymi, tak zwanymi fixami. Są one znacznie tańsze, a dodatkowo wpuszczają do domu więcej światła i lepiej wyglądają. Gdy powietrze wymieniają wentylatory, intensywne wietrzenie pomieszczeń przez otwieranie okien jest niepotrzebne nawet latem.
Jaki jest koszt zainstalowania solidnego systemu wentylacji mechanicznej z dobrej klasy rekuperatorem dla średniej wielkości domu? Zaczyna się od mniej więcej 20 tys. zł. Jeżeli dodamy do tego jeszcze koszt budowy gruntowego wymiennika ciepła, który pozwala jeszcze bardziej zmniejszyć wydatki na podgrzewanie nawiewanego powietrza, a do tego latem sprawia, że jest ono chłodniejsze, powinniśmy się spodziewać, że za cały system zapłacimy co najmniej 35 tys. zł.
Ile kosztuje wentylacja mechaniczna w starym domu
Zamontowanie instalacji o podobnym standardzie w istniejącym budynku z wentylacją grawitacyjną kosztuje więcej niż w nowo budowanym z od razu zaprojektowaną wentylacją mechaniczną. Prace montażowe prowadzi się trudniej i trwają zwykle dłużej, ponieważ trzeba dostosować instalacje do ograniczeń wynikających z istniejącej infrastruktury budynku. Koszty zaczynają się tutaj od mniej więcej 30 tys. zł.
Koszty eksploatacji systemu wentylacji
Raz w roku dobrze jest zlecić przegląd z wymianą filtrów, a to wydatek kilkuset złotych. Przy obecnych cenach energii elektrycznej orientacyjny koszt działania rekuperatora to mniej więcej 1 zł dziennie, ale tu dużo zależy od jakości urządzenia i wynikającej z tego energooszczędności silników.
Projekt systemu wentylacji mechanicznej z rekuperatorem
Lepiej nie opierać się na sporządzonym naprędce przez wykonawcę prostym schemacie instalacji. Jeśli chcemy być zadowoleni z działania systemu, zainwestujmy w profesjonalny projekt, w którym dobór każdego elementu wynika z przeprowadzonych obliczeń inżynierskich. Wykonanie projektu powinno obejmować dobranie mocy i charakterystyki pracy rekuperatora, ustalenie liczby oraz wskazanie lokalizacji punktów nawiewnych i wywiewnych oraz zoptymalizowanie trasy i wymiarów kanałów wentylacyjnych. Ma to wpływ na przykład na hałaśliwość instalacji i zużycie energii do napędu wentylatorów.
Kiedy rekuperacja nie zadziała w 100%?
Instalacje wentylacyjne z rekuperacją to zrównoważone systemy nawiewno-wywiewne. W pomieszczeniach, w których działają, strumienie powietrza nawiewanego i wywiewanego powinny pozostawać w równowadze. Wtedy system jest najbardziej efektywny.
Dlatego jeśli w domu z rekuperacją jest kominek, to powinien mieć zamkniętą komorę spalania i zasysać powietrze specjalnym przewodem bezpośrednio z zewnątrz domu.
Wprawdzie w domach z wentylacją mechaniczną nawiewno-wywiewną z zasady nie umieszcza się niezależnych od niej kanałów wywiewnych, żeby nie zmniejszać sprawności odzysku ciepła, jednak trzeba przyznać, że taki kanał w pobliżu kominka zwiększa bezpieczeństwo domowników. W przypadku zakłócenia normalnego działania kominka umożliwia bowiem wypłynięcie na zewnątrz dymu lub tlenku węgla, zanim rozprzestrzenią się po domu.
Okap kuchenny włącza się zwykle na niedługi czas intensywnego gotowania, a to można uznać za akceptowalne zaburzenie pracy systemu rekuperacji. Ważne tylko, by kanał, którym powietrze wyciągane przez okap jest wydmuchiwane na zewnątrz domu, nie był połączony z przewodami wentylacyjnymi systemu rekuperacji.
Klimatyzatory chłodzą powietrze, ale go nie wymieniają. Tak jak grzejniki – tylko je ogrzewają. Wentylator klimatyzatora powoduje jedynie przyspieszenie ruchu powietrza w otoczeniu, ale nie zakłóca działania wentylacji nawiewno-wywiewnej.
Warto wiedzieć, że sama wentylacja z rekuperacją nie gwarantuje latem komfortowej temperatury we wnętrzach. Owszem, w wymienniku ciepła rekuperatora następuje wymiana energii między strumieniami powietrza, jednak nie ma co liczyć na to, że powietrze nawiewane do pomieszczeń zawsze osiągnie w ten sposób pożądaną temperaturę.
Czy wentylacja mechaniczna jest głośna?
Poprawnie zaprojektowana i wykonana instalacja wentylacji mechanicznej z dobrej klasy rekuperatorem jest niemal niesłyszalna. Wymaga to jednak włożenia wysiłku w wyznaczenie odpowiednich średnic przewodów, które umożliwią transport powietrza z niezbyt dużą prędkością, ewentualnego zastosowania tłumików dźwięku w kanałach i doboru rekuperatora tak, żeby punkt pracy wentylatora znajdował się w optymalnym miejscu jego charakterystyki.
W budynku z rekuperacją można otwierać okna. Tylko trzeba mieć świadomość, że wpadające wtedy do pomieszczeń powietrze nie jest oczyszczane i nie uczestniczy w procesie wymiany ciepła. To ostatnie oczywiście nie ma znaczenia poza sezonem grzewczym, chyba że mamy też gruntowy wymiennik ciepła, bo ten ma za zadanie chłodzić powietrze w czasie upału, a przez otwarte okna do pomieszczeń dostanie się ono nieschłodzone. Mimo wszystko w pewnych sytuacjach otwarcie okien w domu z rekuperacją jest wskazane. Na przykład latem, po gorącym dniu, gdy na zewnątrz temperatura już się obniżyła, a dom jest jeszcze mocno nagrzany. Wtedy można skorzystać z funkcji „tylko wywiew”, a otwarcie okien sprawi, że wentylator wywiewny szybko zassie do wnętrza domu dużą ilość chłodnego powietrza i temperatura w krótkim czasie się obniży.
