Sufit podwieszany ruszt - przegląd systemów sufitów podwieszanych

Sufit podwieszany ruszt - jaką wybrać konstrukcję mocowana pod stropem sufitu z płyta g-k. Istnieje wiele typów tak wykonywanej zabudowy. Poznaj te najpopularniejsze i sprawdź, jakimi zasadami kierować się przy montażu sufitu podwieszanego.

Po co się robi zabudowę sufitu podwieszanego z płyt? Żeby obniżyć wysokość pomieszczenia, ukryć różne elementy instalacji albo zróżnicować poziom płaszczyzny sufitu i zamontować w nim efektowne oświetlenie. Producenci płyt gipsowo-kartonowych oferują kompletne systemy sufitów podwieszanych - obejmujące wszelkie elementy umożliwiające ich łatwy i solidny montaż oraz wykończenie okładziny powstałej powierzchni. To spora grupa produktów, których użycie wymaga wiedzy, doświadczenia i dokładności, aby sufit nie urwał się, nie popękał, nie był krzywy i żeby nie było na nim widać śladów spoinowania płyt.

Galeria - sufity podwieszane inspiracje

Zobacz galerię 10 zdjęć

Autor: Marcin Grabowiecki

Sufity podwieszane to idealny sposób na wykończenie stropu. Łatwo można w nim zamontować punktowe oświetlenie.Projekt: Rafal Smaczny, Marta Smaczna, Robert Marczak/Pracownia Architektury Wnetrz Interyour

Płyty do sufitów podwieszanych

• Płyty typu A. Płyty o gipsowym rdzeniu obłożonym z obu stron kartonem. Na sufity polecane są płyty grubości 12,5 mm. Ich standardowa wielkość wynosi 1200 x 2500 mm. Nadają się do pomieszczeń suchych, czyli takich, w których wilgotność powietrza nie będzie przekraczać 70%.
• Płyty typu H2. Mają podobną budowę, ale gips jest nasączony środkiem hydrofobizującym, a karton zaimpregnowany substancją przeciwgrzybiczną, co daje płytom większą odporność na wilgoć i jej skutki. Nadają się do pomieszczeń o wilgotności powietrza przekraczającej okresowo 70% (łazienki, pralnie). Wyróżnia je zielony kolor. Niektóre z takich płyt mają zamiast kartonu okładzinę z maty szklanej i jeszcze lepiej chronią przed wodą i wilgocią, bowiem ich nasiąkliwość nie przekracza 5%. Znajdują zastosowanie w pomieszczeniach, w których wilgotność powietrza może osiągać nawet 90%.
• Płyty typu F. Zapewniają lepszą ochronę przeciwpożarową. Ich rdzeń zbrojony jest rozproszonymi włóknami szklanymi lub siatką z takich włókien, dzięki czemu płyta dłużej zachowuje spójność w trakcie procesu dehydratyzacji następującego podczas pożaru. Podczas pożaru zwykła płyta g-k rozsypałaby się już po 15-30 min. W płytach F włókno utrzyma gips w stanie nienaruszonym nawet przez dwie godziny. Płyty takie zazwyczaj mają kolor różowy.
• Płyty typu FH2. Są impregnowane i zbrojone włóknami, dzięki czemu łączą w sobie cechy płyt o podwyższonej odporności na wodę i płyt o podwyższonej odporności na działanie ognia. Polecane są do zabudowy pomieszczeń mokrych na poddaszach i w domach szkieletowych.
• Płyty o podwyższonej wytrzymałości mechanicznej. Mają symbole D, R lub I. Odznaczają się większą twardością i odpornością na uszkodzenia. Pozwalają na bezpośrednie mocowanie elementów o ciężarze do 15 kg. Często występują w wersjach ogniochronnych i impregnowanych (DF, DFRI lub DFH2). Warto je stosować na sufitach w pokojach dziecięcych lub w garażach.
• Płyty do gięcia na sucho. Stosuje się do budowy sufitów o kształcie falistym lub łukowym. Mają grubość 6 mm. Dzięki ich użyciu można uzyskać łuki wklęsłe o promieniu wewnętrznym równym minimum 30-60 cm (zależnie od rodzaju płyty) lub zewnętrznym dochodzącym do 100 cm. Wymagają zastosowania specjalnych profili nośnych, nadających się również do wyginania.

System sufitowy - zestaw do budowy sufitu podwieszanego

Systemy to zestawy produktów, które inwestor musi skompletować samodzielnie, posiłkując się kartą techniczną lub broszurą informacyjną. Zalecamy nie mieszać komponentów z różnych systemów sufitowych ani, co gorsza, pochodzących od rożnych producentów. Szczegółowe ustalenia dotyczące systemów sufitowych znajdziesz w normie PN-EN 13964:2005 „Sufity podwieszane – wymagania i metody badań”. System sufitowy określa rodzaj potrzebnych płyt g-k, a także ich grubość, długość i szerokość, a czasem niezbędną liczbę ich warstw, gdy okładzina nie powstaje z płyt mocowanych pojedynczo. Płyty przykręca się do profili. To stalowe profile ocynkowane – przyścienne – UD i podstawowe – CD, mające długość 2 lub 3 m i szerokość od 5 do 10 cm. Muszą to być profile ze stali o grubości nie mniejszej niż 0,6 mm. Profile CD można zastąpić profilami UAR – perforowanymi, o wysokości 5, 7,5 lub 10 cm i większej wytrzymałości niż CD. Potrzebne są też wieszaki albo rzadziej stosowane do podwieszania profili CD uchwyty ES. Coraz rzadziej wykorzystywane są także podłużne profile kapeluszowe, które można mocować wprost do bardzo równego stropu, bez wieszaków. Gdy budujesz ruszt krzyżowy jednopoziomowy, trzeba dokupić także łączniki poprzeczne do wzajemnego łączenia dociętych odcinków profili. A kiedy zdecydowałeś się na ruszt krzyżowy dwupoziomowy – łączniki krzyżowe. Przydać się mogą jeszcze łączniki wzdłużne, które umożliwiają połączenie kilku krótszych profili w jeden długi. Wraz z profilami kupuje się także małe blachowkręty zwane pchełkami. Osobno musisz dokupić wkręty do mocowania płyt. To koniecznie czarne wkręty fosfatowane – inne mogą rdzewieć w kontakcie z gipsem. Trzeba też zaopatrzyć się w zestaw produktów do spoinowania, a zatem masy szpachlowe, preparaty gruntujące i taśmy do zbrojenia spoin.

Jaki system sufitu podwieszanego wybrać

Istnieje co najmniej kilkadziesiąt typów sufitów podwieszanych o rozmaitych konstrukcjach i okładzinach, z czego w domach jednorodzinnych widuje się nie więcej niż sześć najbardziej podstawowych, zakładających wykonanie okładziny z płyt g-k. Różnią się one między sobą sposobem wykonania konstrukcji nośnej. Do dyspozycji masz więc systemy: 

• sufit podwieszany ruszt jednopoziomowy i jednokierunkowy - polecany do pomieszczeń o kształcie podłużnym. Ruszt powstaje z profili CD mocowanych jednowarstwowo (w jednym poziomie), umieszczonych prostopadle do dłuższych ścian pomieszczenia i podwieszonych do stropu;
• sufit podwieszany ruszt dwupoziomowy krzyżowy - stosowany do obniżenia wysokości pomieszczenia. W tym rozwiązaniu do profili CD mocuje się dodatkowy ruszt. Jego profile są ustawione prostopadle (na krzyż). Potrzebne są do tego łączniki krzyżowe. W profilach przyściennych U umieszcza się wówczas profile rusztu dolnego; 
• sufit podwieszany ruszt jednopoziomowy krzyżowy - polecany do pomieszczeń o dużej powierzchni, kiedy nie chcemy za bardzo zmniejszać ich wysokości. Jest wypadkową obu powyższych systemów. Profile nośne łączą się na krzyż, ale w jednej płaszczyźnie. Ruszt taki jest łatwy do wypoziomowania i ma mniej punktów zaczepienia w stropie. Mocowane do niego płyty mają więcej miejsc podparcia i dzięki temu są też mniej narażone na ewentualne uszkodzenia. Jest jednak bardziej pracochłonny, gdyż wymaga częstszego przycinania profili. Najpierw mocuje się wtedy profile podłużne, tak samo jak w poprzednich systemach, a później doczepia do nich profile poprzeczne, przycięte na długość równą rozstawowi profili podłużnych. Mocuje się je za pomocą specjalnych łączników poprzecznych;
• sufit podwieszany ruszt samonośny - wykonywany bez użycia wieszaków, przeważnie w pomieszczeniach o wymiarach nie większych niż 4 m (maksymalna dopuszczalna rozpiętość przy zastosowaniu profili UAR to 7,73 m). Profile CD wkłada się w przykręcone do ścian profile UD i przymocowuje do nich wkrętami bądź nitami. Dzięki temu okładzina może obniżyć pułap w pomieszczeniu o zaledwie 6 cm, podczas gdy w przypadku zwykłych sufitów podwieszanych długość samego wieszaka noniuszowego lub z drutem (dwuelementowego) wynosi 11-15 cm. Pamiętaj jednak, że ruszt samonośny cały ciężar sufitu przekazuje na ściany. Nie poleca się więc montować go na przykład między dwiema wiotkimi, szkieletowymi ściankami działowymi. Dopuszczalna rozpiętość sufitu samonośnego zmniejsza się znacznie, gdy na jego profilach nośnych ma leżeć izolacja akustyczna z wełny mineralnej. Profile mocuje się wtedy parami, żeby wełna miała dobre oparcie. W przypadku wełny grubości 4 cm dopuszczalna rozpiętość jest mniej więcej 25-35 cm mniejsza, tak jak przy zastosowaniu profili tej samej wysokości, ale mocowanych pojedynczo; bez profili nośnych. Zamiast budować skomplikowany ruszt, można użyć specjalnych kołków z plastikowymi tarczami o średnicy 6 lub 12 cm. Tarcze są osadzone na gwintowanym pręcie, który wkręca się w kołki włożone w otwory, wcześniej nawiercone w stropie. Płyty przykręca się do tarcz. Gwintowane pręty pozwalają precyzyjnie wypoziomować tarcze i odsunąć okładzinę od stropu na odległość do 20 cm, a z zastosowaniem firmowych elementów przedłużających – nawet do 55 cm. Między tarczami a prętami są przeguby pozwalające okładzinie wykonywać minimalne ruchy, co sprawia, że jest ona mniej narażona na naprężenia i wynikające z tego spękania wzdłuż spoin. Istnieje też wersja tego systemu przeznaczona do stropów o konstrukcji drewnianej; 
• sufit podwieszany ruszt mieszany - taki system stosuje się podczas budowy sufitów o dekoracyjnej formie. Pojawiają się tu obok siebie różne konstrukcje, aby tylko udało się uzyskać zaplanowany efekt 3D, kiedy to sufit ma kilka płaszczyzn na różnych poziomach.

Sufit podwieszany ruszt - mocowanie

Proste sufity podwieszane w niedużych pomieszczeniach powstają w ten sposób, że najpierw do dwóch lub czterech ścian przykręca się profile UD – kilka do kilkudziesięciu centymetrów poniżej stropu. Warto je wcześniej podkleić od spodu samoprzylepną taśmą akustyczną. Wkręty rozmieszcza się nie rzadziej niż co 62 cm. Profile nośne przed montażem trzeba dociąć. Powinny być o 2 cm krótsze niż odległość między przeciwległymi profilami UD. Wkłada się je następnie w te profile, pilnując, by rozstaw między nimi wynosił nie więcej niż 50 cm, i od góry przykręca lub łączy nitami. Zasadniczą konstrukcję stalową buduje się z profili CD. Zostają one podwieszone do stropu na regulowanych wieszakach lub specjalnych uchwytach ES. Wieszaki przykręca się do drewnianych belek stropowych wkrętami samonawiercającymi, a ze stropami betonowymi lub gęstożebrowymi łączy się je za pomocą wkrętów i kołków plastikowych. Profile są montowane do wieszaków rozmieszczonych w równoległych rzędach, w rozstawie co 40-50 cm. Między punktami w jednej linii powinien być zachowany odstęp 70-90 cm. Końcówki profili CD wsuwa się w profile UD, a także podczepia do wieszaków bez użycia dodatkowych łączników. Ruszt poziomuje się przez regulację położenia ramion wieszaków. Profile można ciąć za pomocą nożyc do blachy. Gdy są zbyt krótkie, można je sztukować, używając w tym celu łączników wzdłużnych. Ruszt można też zbudować z drewna. Najlepiej użyć do tego łat suszonych komorowo i czterostronnie struganych. Powinny mieć wilgotność poniżej 20%. Do budowy rusztu głównego używa się łat o przekroju 6 x 4, 6 x 5 cm oraz łat o przekroju 5 x 3, 6 x 4 cm do rusztu nośnego (gdy sufit jest dwuwarstwowy). Gdy drewniany ruszt ma być zaczepiony do wieszaków, trzeba rozplanować ich rozmieszczenie i przymocować do stropu. Jeśli nie – do sufitu mocuje się specjalne uchwyty łat rusztu głównego. Zarówno do wieszaków, jak i do uchwytów łaty rusztu głównego przytwierdza się za pomocą wkrętów. Poziomowanie rusztu odbywa się przez regulację ramion wieszaków lub przez podkładanie drewnianych klinów w miejscu mocowania łat.

Izolacja akustyczna sufitu podwieszanego

Umiejętnie zbudowane sufity podwieszane dobrze tłumią lub rozpraszają dźwięki rozchodzące się w pomieszczeniu, a nawet ograniczają przenikanie hałasu między piętrami. Izolacyjność akustyczną podnosi między innymi wełna mineralna, układana luzem, ale szczelnie, na profilach rusztu nośnego, zanim przykręcona zostanie okładzina. Poprawę akustyki osiągniesz też, wykorzystując specjalne akustyczne płyty gipsowe, lepiej wyciszające niż te zwykłe. Ciekawy efekt wizualny i skuteczne wytłumienie dźwięku zapewniają sufity z dużych gipsowo-kartonowych płyt perforowanych. Perforacje w tych sufitach mogą mieć różne kształty. Bywają okrągłe lub kwadratowe. Mogą też układać się w interesujące geometryczne wzory.

Przykręcanie płyt do rusztu sufitu podwieszanego

Zabierać się za to można dopiero wówczas, gdy ruszt sufitu podwieszanego jest wypoziomowany i ostatecznie zmontowany. Muszą być też rozprowadzone przewody instalacyjne i ewentualnie (jeśli jest przewidziana) izolacja cieplno-akustyczna z wełny mineralnej lub innego materiału o podobnych właściwościach. Do przykręcania płyt przyda się kilka silnych osób lub specjalny podnośnik mechaniczny. Mocuj je z przesunięciem krawędzi poprzecznych o około 40 cm. Nie zestawiaj ich na styk, tylko pozostawiamy między nimi odstępy szerokości około 5 mm. Płyty łączy się z profilami CD nierdzewnymi wkrętami typu TN rozmieszczanymi nie rzadziej niż co 15 cm. Ich optymalna odległość od krawędzi to 1-1,5 cm. Pamiętaj, że każda krótsza krawędź płyty powinna mieć oparcie na profilu. Płyty nie powinny przenosić żadnych obciążeń poza ciężarem własnym, chyba że systemodawca podał w karcie technicznej dopuszczalną wartość takiego obciążenia.

Szpachlowanie sufitu podwieszanego

Po zamontowaniu okładziny sufitu podwieszanego następuje najtrudniejszy etap prac, czyli szpachlowanie. Polega ono na wypełnianiu specjalnymi masami spoin między płytami oraz szczelin między okładziną a ścianami i słupami. Na koniec szpachluje się też łebki wkrętów. Podłużne krawędzie płyt g-k (w niektórych modelach także te poprzeczne) są na szczęście tak ukształtowane, żeby po ich zestawieniu pojawiło się płytkie zagłębienie, specjalnie zaplanowane przez producenta po to, aby zmieściła się w nim warstwa masy szpachlowej. Należy je najpierw zagruntować i na drugi dzień wypełnić gipsową masą szpachlową. Jeśli użyjesz zwykłej masy szpachlowej, połączenie trzeba będzie jeszcze wzmocnić taśmą zbrojącą – papierową lub flizelinową. Wówczas najpierw nanosi się pierwszą warstwę masy i, zanim zacznie wiązać, wtapia się w nią taśmę zbrojącą, po czym nanosi kolejną warstwę. W przypadku mas zawierających w składzie mikrowłókna taśma nie jest potrzebna. Masy do szpachlowania płyt dostępne są albo w postaci suchych mieszanek, które sprzedawane są w workach i przed użyciem wymagają rozrobienia czystą wodą, albo w formie gotowej, jako pasty pakowane w plastikowe wiaderka. Są też specjalne masy finiszowe o jaśniejszym odcieniu bieli i takim uziarnieniu, że faktura spoinowanego miejsca jest podobna do faktury kartonu, którym są obłożone płyty. Jak wskazuje nazwa, używa się ich do robienia ostatniej, wykończeniowej warstwy na szpachlowanej spoinie. Do spoinowania połączeń między płytami giętymi potrzebna jest z kolei specjalna masa gipsowa o podwyższonej elastyczności. Pewien problem stwarzają przecięte lub proste krawędzie poprzeczne płyt. Po zestawieniu nie ma między nimi żadnego wgłębienia, więc trzeba je wykonać samemu. Używając noża lub specjalnego tarnika do płyt, ścina się te krawędzie pod kątem około 45^o. Później spoinuje się je podobnie jak podłużne styki między płytami. Masą gipsową szpachluje się także łebki wkrętów. Po kilku dniach, gdy spoiny będą już suche, trzeba je delikatnie przeszlifować, aby pozbyć się wszelkich nierówności. Później, po zagruntowaniu całej powierzchni okładziny, sufit się maluje. Wokół sufitów robi się tak zwane połączenie ślizgowe. W miejscu styku płyt ze ścianą powinna być wtedy naklejona specjalna taśma ślizgowa. Przestrzeń na styku płyt i ścian trzeba wypełnić masą szpachlową i wzmocnić taśmą zbrojącą. Nadmiar taśmy ślizgowej trzeba później odciąć, a narożnik wypełnić masą akrylową.

Radosław Murat