Metal - malowanie, rodzaje farb, malowanie pędzlem i wałkiem. Jak zabezpieczyć metal przed korozją?
Do wykańczania i wyposażania domów wykorzystujemy wiele elementów metalowych. Z tego materiału chętnie korzystamy również wtedy, gdy budujemy ogrodzenie posesji czy elementy małej architektury. Ich trwałość i dobry wygląd przez lata zależą od odpowiedniego zabezpieczenia ich powierzchni i późniejszej jej konserwacji. Rynek oferuje różnego rodzaju przeznaczone do tego produkty. Jak dobrać odpowiedni do naszych potrzeb i miejsca zastosowania?
Spis treści
- Czym najlepiej pomalować metal?
- Rodzaje farb do metalu
- Jak przygotować metal przed malowaniem?
- Podkłady antykorozyjne
- Jak malować metal pędzlem?
- Jak malować metal wałkiem?
- Jak malować metal pistoletem?
Czym najlepiej pomalować metal?
Charakterystyczną cechą wszystkich metali jest zerowa nasiąkliwość. Aby powłoka dekoracyjna dobrze trzymała się podłoża, standardowo nanosi się trzy warstwy wykończenia: podkład (warstwę gruntującą), farbę kryjącą i emalię nawierzchniową. Spełniają one swoją funkcję tylko wtedy, gdy zastosuje się je łącznie i w odpowiedniej kolejności. Nowoczesne farby często zawierają w sobie dwa z tych składników, więc stosujemy tylko podkład i farbę nawierzchniową.
Są też farby do metalu typu „dwa w jednym”, pozwalające na uzyskanie zadowalającego efektu przy użyciu tylko jednego preparatu. Tego typu preparaty nazywane są także gruntoemaliami, ponieważ łączą w sobie funkcję podkładu antykorozyjnego i farby nawierzchniowej.
Podobnie jak inne preparaty do malowania farby do metalu występują w wariantach do stosowania na zewnątrz i we wnętrzach.
Te pierwsze mają większą odporność na działanie zmiennych warunków pogodowych. Chronią powierzchnię przed mrozem, promieniami UV i opadami atmosferycznymi lepiej niż farby do metalu przeznaczone do użytku wewnątrz, które z kolei są mniej drażniące dla ludzi i zwierząt i nie mają silnego zapachu. Właściwości preparatów różnią się, w zależności od tego, czy jest on wodny czy rozpuszczalnikowy. W obu tych wersjach są dostępne farby poliuretanowe i epoksydowe. Z kolei te alkidowe, chlorokauczukowe i olejno-żywiczne to farby rozpuszczalnikowe, a akrylowe – wodne.
Rodzaje farb do metalu
Dobra farba ma ogromne znaczenie dla wygody pracy oraz efektu. Trzeba ją dobrać i do rodzaju materiału, i do miejsca przeznaczenia. Porównując konkretne produkty, warto zwrócić uwagę na ich parametry, na przykład rodzaj spoiwa, wydajność, czas gwarantowanej ochrony.
Na zewnątrz stosujemy produkty rozcieńczalnikowe, a wewnątrz – wodorozcieńczalne. Dla większej wytrzymałości wymalowań na powierzchniach zewnętrznych wybieramy zwykle farby, pod które używamy odpowiednich gruntów lub podkładów. Do małych i dobrze przygotowanych elementów – zwłaszcza tych wewnątrz domu – wystarczy puszka emalii typu „dwa w jednym”, czyli produkt, który łączy funkcję podkładu i farby dekoracyjnej.
- Alkidowe (ftalowe). Tworzą twarde, równe i elastyczne powłoki odporne na warunki atmosferyczne i uderzenia. Nie są odporne na działanie chemikaliów oraz rozpuszczalników. Schną około 12 godzin.
- Olejne. Są produkowane na bazie oleju lnianego. Tworzą wytrzymałe, twarde i elastyczne powłoki. W farbach nowej generacji olej jest wzmocniony żywicami alkidowymi (głównie ftalowymi). Schną około 16 godzin.
- Olejno-żywiczne. Ich spoiwem są stopione żywice fenolowe z olejami schnącymi, głównie lnianym i tungowym. Są bardziej odporne na działanie wody i korozję niż farby ftalowe, ale mniej od nich odporne na promieniowanie słoneczne. Schną około 16 godzin.
- Chlorokauczukowe. Są stosowane głównie jako farby ochronne (przeciwkorozyjne). Są bardzo odporne na działanie wody oraz związków chemicznych. Powierzchnia przed malowaniem musi być dokładnie oczyszczona i odpylona. Schną około 18 godzin.
- Epoksydowe. Są to farby dwuskładnikowe (żywica epoksydowa i utwardzacz), które przed użyciem trzeba zmieszać w ściśle określonych proporcjach. Tworzą powłokę twardą, odporną na uszkodzenia mechaniczne, działanie wody, chemikaliów, olejów i rozpuszczalników. Farby mają dobrą przyczepność do podłoża i wykazują lepsze właściwości mechaniczne niż farby chlorokauczukowe. Do wyschnięcia potrzebują przynajmniej 7 godzin.
- Poliuretanowe. Są jedno- lub dwuskładnikowe. Farby dwuskładnikowe mają właściwości podobne do epoksydowych. Z kolei jednoskładnikowe dają mniej twarde powłoki niż dwuskładnikowe. Ich właściwości są podobne do alkidowych i stosuje się je jako zabezpieczenie antykorozyjne. Schną około 3 godzin.
- Akrylowe. Wśród wyrobów akrylowych są zarówno farby, jak i emalie do różnych rodzajów podłoży. Ich powłoki są bardzo elastyczne, trwałe, odporne na działanie promieniowania UV. Stosuje się je we wnętrzach. Schną około 4 godzin.
Jak przygotować metal przed malowaniem?
Odpowiednie przygotowanie podłoża to niekiedy zajęcie bardziej uciążliwe od samego malowania. Jest jednak niezbędnym warunkiem skuteczności malowania czy renowacji powierzchni, żeby była równomiernie zabezpieczona przed korozją i nie było na niej widać smug ani zacieków po pędzlu lub wałku.
Przed przystąpieniem do malowania trzeba dokładnie oczyścić powierzchnię z kurzu, brudu i tłuszczu, usunąć wszystkie luźne warstwy starej farby i źródła korozji.
Pierwszy krok to mechaniczne wyczyszczenie powierzchni z rdzy. Możemy to zrobić na przykład szczotką nylonową, szlifierką lub gruboziarnistym papierem ściernym, a pozostałości usunąć papierem drobnoziarnistym. Nie należy do czyszczenia używać ostrych narzędzi, takich jak szczotki druciane, szpachelki czy noże, gdyż można nimi uszkodzić czyszczoną powierzchnię. Możemy usunąć tylko luźne fragmenty lub oczyścić metal całkowicie. Trzeba jednak uważać, by nie zarysować powierzchni zbyt mocno.
Czyścić możemy też chemicznie – rozpuszczalnikami lub benzyną ekstrakcyjną.
Zbyt gładka struktura także jest problemem, gdyż farba dobrze przylega wtedy, gdy zbiera się w mikronierównościach. Poleca się wtedy piaskowanie powierzchni lub szlifowanie papierem ściernym.
Sezonowane, matowe powierzchnie ocynkowane należy bardzo ostrożnie oczyścić z tzw. białej rdzy oraz innych zanieczyszczeń (na przykład przy użyciu myjki ciśnieniowej lub przez szlifowanie).
Powierzchnie stalowe (również ocynkowane), które nie były wcześniej malowane, wymagają zmatowienia, by poprawić ich przyczepność.
Na rynku dostępne są tak zwane odrdzewiacze do metalu, zwane też neutralizatorami. To preparaty, które działają pomocniczo – nie rozpuszczają rdzy, a hamują proces korozji. Zwykle nakłada się je na wyczyszczoną uprzednio powierzchnię, choć zawsze trzeba sprawdzić wskazówki producenta preparatu. Pamiętajmy jednak, że neutralizator działa powierzchniowo, bardziej jak podkład pod kolejne preparaty niż jak samodzielny preparat na rdzę. Zmiana części zaatakowanej przez rdzę w zdrowy metal wyłącznie przy użyciu środków chemicznych jest niemożliwa.
Kolejnym krokiem jest umycie metalowej powierzchni i pozbycie się pyłu po szlifowaniu oraz usunięcie wszelkich zanieczyszczeń, tłustych plam czy pozostałości po wcześniej używanych detergentach. Można do tego celu zastosować specjalne preparaty przeznaczone do odtłuszczania i mycia powierzchni metalowych przed nałożeniem powłok malarskich.
Duże powierzchnie (na przykład dach lub ogrodzenie) możemy umyć myjką ciśnieniową.
Autor: Andrzej T. Papliński
Odnawiane przedmioty warto dobrze oczyści z brudu i luźnych fragmentów starej farby. Do niedostępnych miejsc łatwo dotrze strumień wody z myjki ciśnieniowej. Jednak te prace trzeba prowadzić na zewnątrz
Podkłady antykorozyjne
Mechaniczne usuwanie rdzy z metalu (a razem z nią starej farby i zabrudzeń) prowadzi także do usunięcia warstwy zabezpieczającej. Po czyszczeniu metalu szlifierką czy preparatem odtłuszczającym konieczne jest więc odtworzenie warstwy chroniącej metal przed rdzą, by nie dopuścić do ponownej korozji. Zanim naniesie się odpowiednią farbę nawierzchniową na metalowe podłoże, pokrywa się je warstwą podkładu antykorozyjnego, który odcina dostęp wilgoci i powietrza. Niektóre z farb podkładowych można nanosić na powierzchnie z drobnym nalotem rdzy.
Matowa, elastyczna powłoka farby podkładowej zapewnia nie tylko ochronę metalu, lecz także lepszą przyczepność emalii (warstwy dekoracyjnej). Preparaty podkładowe przeznaczone do stali i żeliwa są wytwarzane na spoiwie chlorokauczukowym lub alkilowym. Są dostępne w różnych kolorach, więc łatwo je dopasować do barwy farby, którą nałożymy na ostatnim etapie renowacji. Można je nakładać pędzlem, wałkiem lub natryskiem hydrodynamicznym. Jeśli to możliwe, lepiej unikać podkładu antykorozyjnego w sprayu, gdyż taka forma aplikacji nie gwarantuje idealnego pokrycia. W przypadku odnawiania trudno odstępnych elementów bywa to jednak najwygodniejsze.
Aby uzyskać odpowiednią grubość podkładu, najczęściej farbę nakłada się w dwóch warstwach. Czas schnięcia to 24-48 godzin, w zależności od specyfikacji podanej przez producenta. Od razu po jej wyschnięciu powinniśmy przystąpić do malowania farbą wierzchnią. Warto łączyć produkty z tej samej serii.
Podkład sprawdzi się zwłaszcza na zewnątrz, gdzie elementy metalowe są bardziej narażone na czynniki wywołujące korozję. Warto nim zabezpieczyć dach, altanę, garaż, rynny, ogrodzenie, bramę, furtkę, balustradę balkonu i tarasu lub meble ogrodowe.
Jak malować metal pędzlem?
Pędzel to zdecydowanie najczęściej wybierane narzędzie malarskie. Elementy metalowe często mają skomplikowaną budowę lub zróżnicowaną strukturę czy chropowatą powierzchnię, z którą wałek sobie nie poradzi. Włosie pędzla łatwo wyrównuje ewentualne rozpryski czy zacieki. I właśnie na jego rodzaj warto zwrócić uwagę przy wyborze pędzla do malowania metalu. Pędzle mają włosie syntetyczne lub naturalne. Do metalu znacznie lepiej sprawdza się to drugie, ponieważ pozwala uzyskać gładszą, bardziej równomierną powierzchnię. Nadadzą się też pędzle z miękkiego włosia syntetycznego (nylonu lub poliestru). Aby móc uzyskać jednolitą powłokę bez smug, potrzebny jest pędzel dobrej jakości. Warto zwrócić uwagę na umocowanie włosia – nie powinno wysnuwać się z podstawy, ponieważ wtedy pojedyncze włoski zostaną na malowanej powierzchni i trudno będzie je usunąć.
Wielkość i kształt pędzla trzeba dostosować do rodzaju malowanego przedmiotu. Do detali i zakamarków dobre będą okrągłe pędzle. Do dużych powierzchni, takich jak dach, pędzel angielski o płaskim kształcie, który pozwala na równomierne i płynne malowanie. Do trudno dostępnych miejsc przyda się płaski pędzel z długą, zakrzywioną rączką (tzw. kaloryferowiec).
Podczas nakładania farby pędzlem należy wykonywać ruchy w tym samym kierunku, na przykład z góry na dół. Kolejne pasy powinny lekko na siebie nachodzić. Nie należy nabierać na pędzel zbyt dużej ilości farby – może to być jednym z powodów powstawania smug. By uzyskać grubszą powłokę, lepiej zastosować kilka cienkich warstw.
Po wyschnięciu pierwszej warstwy emalii warto wykonać szlifowanie międzywarstwowe. Wygładzi się w ten sposób powierzchnię z wszelkich nierówności i usunie smugi po malowaniu.
Jak malować metal wałkiem?
Duże i gładkie powierzchnie wygodnie jest malować wałkiem. Praca będzie posuwać się szybciej, a rozprowadzenie farby będzie równomierne. Wałkami często maluje się płaskie elementy ogrodzenia lub bramy, dachówki czy elementy maszyn.
Do malowania metalu polecane są wałki wykonane z gąbki o jak najmniejszych porach lub pokryte bardzo krótkim włosiem. Zwarta i nieporowata struktura pozwoli dokładnie rozprowadzić farbę na powierzchni i umożliwi uzyskanie efektu idealnej gładkości. W przypadku użycia porowatego wałka do farby przedostanie się powietrze, co zmieni fakturę pomalowanej powierzchni.
Dobrać trzeba też rozmiar wałka – im będzie dłuższy, tym większą powierzchnię pokryje. Do niewielkich powierzchni wystarczy klasyczny wałek z krótkim uchwytem, z kolei do malowania ogrodzeń warto wybrać drążek teleskopowy.
Jak malować metal pistoletem?
Malowanie natryskowe jest szybkie, wydajne i pozwala dotrzeć do trudno dostępnych miejsc. Sprawdza się też w przypadku malowania większych powierzchni. Wymaga jednak wprawy. Na szczęście nowoczesne zestawy do malowania natryskowego to niewielkie, lekkie i łatwe w obsłudze urządzenia. W ich skład wchodzą: kompresor, aparat natryskowy ze zbiornikiem na farbę, przewód, przez który sprężone powietrze przedostaje się z kompresora do zbiornika, oraz regulator ciśnienia. Koniecznym elementem jest też lepkościomierz, dzięki któremu można kontrolować konsystencję farby. Do malowania natryskowego trzeba bowiem farbę rozcieńczyć wodą lub rozpuszczalnikiem, a lepkościomierz pozwala utrzymywać jej właściwą gęstość.
Do malowania natryskowego koniecznie trzeba założyć odzież ochronną, maseczkę i gogle. Jeśli malujemy w pomieszczeniu, koniecznie musimy zadbać o jego dobrą wentylację. Ważne jest takie przygotowanie stanowiska pracy, by móc zachować swobodne ruchy i móc dotrzeć z urządzeniem do wszystkich zakamarków. Trzeba też dokładnie zabezpieczyć powierzchnię niepokrywaną farbą, na przykład tekturą i folią ochronną. Przed przystąpieniem do malowania należy też przeczytać zalecenia producentów zarówno farby, jak i pistoletu natryskowego, by odpowiednio przygotować konsystencję preparatu.
Zanim przejdziemy do właściwego malowania pistoletem, warto wykonać test na dużym kartonie, umieszczonym w pozycji podobnej do położenia przedmiotu, który będziemy malować – pionowo, poziomo lub ukośnie. W ten sposób wypróbujemy, czy przygotowany preparat ma odpowiednią konsystencję, czy nie tworzą się zacieki i jak emalia rozprowadza się przy pomocy pistoletu. Pistolet należy przesuwać z podobną prędkością, z jaką przesuwa się pędzel bądź wałek.
Powierzchnie pionowe malujemy, trzymając pistolet prostopadle do nich, w odległości około 15-20 cm od płaszczyzny, i przesuwając go z góry do dołu. Następnie pokrywamy farbą kolejne odcinki, które znajdują się tuż obok już pomalowanego fragmentu. W przypadku sufitu lub powierzchni skośnych pistolet trzyma się pod kątem 45° do podłoża.
Jeśli malujemy pistoletem element ażurowy, na przykład ogrodzenie z siatki albo z prętów, ustawiamy za nim płytę pilśniową lub dużą tekturę, która zapobiegnie rozpylaniu farby po drugiej stronie.
Aby farba była równomiernie rozłożona na całej powierzchni, także na brzegach, należy zacząć natryskiwać ją około 13-15 cm przed jej krawędzią przedmiotu, a nacisk zwolnić 15 cm za malowaną powierzchnią.
Wielkość strumienia pistoletu można regulować. Gdy malujemy duże powierzchnie, trzeba zwiększyć strumień do maksimum – dzięki temu trzeba będzie wykonać mniej ruchów i skróci się czas pracy. Jeśli malujemy elementy na zewnątrz domu, trzeba wybrać dzień z dobrą pogodą: idealny będzie bezwietrzny i suchy, z temperaturą powietrza pomiędzy 15 a 20°C.
